Okul Öncesi Öğretmenlerinin Üstün Yetenekli Çocuklar Hakkındaki Görüşlerinin Belirlenmesi (Uşak İli Örneği)

Yıl 2018, Cilt: 38 Sayı: 1, 159 - 183, 24.04.2018

Sibel Yoleri , Gamzegül Tetik Hatice Şebnem Çetken

Öz

Üstün
yetenekli olmanın evrensel olarak kabul görmüş bir tanımı bulunmamakla
birlikte; en genel çerçevede üstün yetenekli olmak; zekâ, akademik ve yetenek
anlamında bireylerin kendi yaşıtlarına oranla daha üstün bir performans
göstermesi olarak tanımlanabilir. Okul öncesi dönem çocukların sahip oldukları
bireysel özelliklerini anlamak, yeteneklerini tanımak ve keşfetmek hatta var
olan yeteneklerini geliştirmek açısından önemli yıllardır. Bu dönemde çocukta
var olan üstün bir yeteneğin keşfedilmesi ileriki yıllarında bu yeteneğin daha
ileri seviyelere ulaşabilmesine temel oluşturacaktır. Bu araştırma; üstün
yetenekli çocuklar hakkındaki öğretmen görüşlerini belirlemeyi amaçlamaktadır.
Araştırmanın çalışma grubunu Uşak il merkezinde yer alan Milli Eğitim
Müdürlüğü’ne bağlı anasınıflarında ve bağımsız anaokullarında görev yapmakta
olan 33 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma
deseni kullanılmıştır. Araştırmada veriler; anaokullarındaki/anasınıflarındaki
öğretmenlerle yürütülen yarı-yapılandırılmış görüşme formlarıyla toplanmıştır.
Görüşme formunda yer alan sorular alanla ilgili literatürde yer alan bilgiler
ışığında araştırmacılar tarafından hazırlanmıştır. Çalışmada sonuç olarak;
üstün yetenekli çocuklar ve eğitimleri hakkındaki öğretmenlerin bilgi
düzeyleri, kullandıkları eğitim metodu ve stratejileri, sınıf içerisindeki
düzenlemeleri, üstün yetenekli çocukların akranlarıyla olan ilişkileri ve üstün
yetenekleri çocuklarla deneyimleri belirlenmektedir. Çalışma ile elde edilen
bulgulara göre okul öncesi öğretmenleri hem teorik hem de uygulamalı uygun
programlar konusunda yeterli bilgi seviyesine sahip olmadıkları belirlenmiştir.
Okul öncesi öğretmenliği eğitim programlarına üstün yetenekli çocuklarla ilgili
dersler eklenerek, çalıştaylar ve eğitimler düzenlenerek öğretmenlerin
görüşlerinde ve sınıf içi uygulamalarda önemli adımlar atılması sağlanacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, Üstün yetenekli çocuklar

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Sakarya yayıncılık.
• Clark, B. (2012). Growing Up Gifted: DevelopingthePotential of Children at Home and at School. (8th ed). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• Dağlıoğlu H.E. (1995). İlkokul 2.-5. sınıflara devam eden çocuklar arasından üstün yetenekli olanların belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dağlıoğlu, H.E. (2010). Erken Çocukluk döneminde üstün yetenekli çocuklar. İ. H. Diken (Ed.), Erken Çocukluk Eğitimi (s. 322-360) içinde. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Dağlıoğlu, H.E.,& Suveren, S. (2013). Okul Öncesi Dönem Üstün Yetenekli Çocukları Belirlenmesinde Öğretmen ve Aile Görüşleri ile Çocukların Performanslarının Tutarlılığının İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 431-453.
• Davaslıgil, Ü. (2004). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Dairesi Başkanlığı. Üstün Yetenekli Çocuklar ve Eğitimleri. Ön Rapor. Ankara.
• Davaslıgil, Ü. (2004b). Üstün çocuklara sahip ailelerin eğitimi. Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. Haz: M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Davis, G.A, & Rimm S.B. ( 2004). Educated of The Gifted and Talented (5th Edition) Bos¬ton: Pearson Education.
• Ersoy, Ö. ve Avcı, N. (2004). Üstün Zekâlı ve Üstün Yetenekliler. 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi – Seçilmiş Makaleler. Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Gökdere, M., & Ayvacı, H. Ş. (2004). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli çocuklar ve özellikleri ile ilgili bilgi seviyelerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 17-26.
• Hong, E., Greene, M., & Hartzell, S. (2011). Cognitive and Motivational Characteristics of Elementary Teachers in General Education Classrooms and in Gifted Programs. Gifted Child Quarterly, 55(4), 250-264.
• Katerina, K., Maria K., Polina, I., Maria, E., Constantinos, C., & Marios, P. (2010). Per-ceptions on teaching the mathematically gifted. In V. Durand-Guerrier, S. Soury- Lavergne & F. Arzarello (Eds.), Proceedings of the Sixth Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (pp.1781-1790). Lyon: Institute National de Recherche Pédagogique Krutetski.
• Kaya, F. (2015). Öğretmenlerin üstün zekâ kavramı ve üstün zekâlı öğrencilerin özel gereksinimleri. Eğitim ve Bilim, 40(177),59-74.
• Marland, S.P. Jr. (1972). Education of the Gifted and Talented, Vol 1: Report to the Congress of the United States by the U.S. Commissioner of Education. Washington, DC, US Government Printing Office.
• MEB, (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/26184_0.html, Erişim: 27.11.2011.
• Milgram, R.A. & Hong, E. (2009). Talent Loss in Mathematics: Causesand Solutions, Creativity in Mathematics and the Education of Gifted Students, Ed. by R. Leikin, A. Berman, B. Koichu, Rotterdam: Sense Publishers, s. 149-164.
• Rash, P. K., & Miller, A. D. (2000). A survey of practices of teachers of the gifted. Roeper Review, 22, 192-194.
• Reis, M.R. & Sullivan, E.E (2009). Characterics of Gifted Learners: Consistenly Varied; Refreshing Diverse, Method and Materials for Teaching the Gifted, Ed. by F. A. Karnes, S. M. Bean, TX: Prufrock Press Inc. (pp3-36).
• Renzulli, J.S. (1986). The tree-ring conception of giftedness: A de¬velopmental model for creative productivity. conception of gifted¬ness. Cambridge: Press Syndicate of University of Cambridge.
• Renzulli, J.S. (2002). Emerging conceptions of giftedness: Building a bridge to the new century. Exceptionality,10 (2), 67-75.
• Sak, U. (2011). Üstün Zekâlılar: Özellikleri, Tanılanmaları, Eğitimleri. Ankara: Maya Akademi.
• Sak, U. (2011b). Üstün Yetenekliler Eğitim Programları Modeli (ÜYEP) ve Sosyal Geçerliliği. Eğitim ve Bilim. 36(161), 1-17.
• Smutny, J.F. (2001). Stand Up for Your Gifted Child: How to Make the Most of Kids’ Strengths at School and at Home. Minneapolis, MN: Free Spirit Publishing, Inc.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Suveren, S. (2006). Anasınıfına devam eden çocuklar arasından üstün yetenekli olanların belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Tan, A. G. (2001). Singaporean teachers’ perception of activities useful for fostering creativity. The Journal of Creative Behavior, 35, 131-146.
• Tomlinson, C.A., Kaplan, S. N., Renzulli, J. S., Purcell, J., Leppien, J., Burns, D. (2002). The Parallel Curriculum: A Design to Develop High Potential and Challenge High-Ability Learners. Thusand Oaks, CA: Corwin Press.
• Tortop, H.S. (2012). Üstün Yetenekli Eğitime İlişkin Tutum Ölçeği Uyarlama Çalışması. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 89-106.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. baskı), Ankara: Seçkin Yayınevi.