Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Bilimsel Okuryazarlık Ölçeği Adaptasyon Çalışması

Yıl 2018, Cilt: 38 Sayı: 3, 1173 - 1205, 30.12.2018

Feride Şahin , Salih Ateş

https://doi.org/10.17152/gefad.406601

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmada ortaokul öğrencilerine yönelik olarak Fives, Huebner, Bırnbaum, Nicolich (2014) tarafından geliştirilen Bilimsel
Okuryazarlık Ölçeğinin (BOÖ) Türkçeye adaptasyon çalışması
yapılmıştır. Bu ölçme aracı bünyesinde iki ölçeği barındırmaktadır. Bunlardan
birincisi tek faktörlü yapıya sahip Sergilenen Bilimsel Okuryazarlık
(BO-S) testi;  ikincisi üç faktörlü
yapıya sahip Bilimsel Okuryazarlık Motivasyon ve İnançlar (BO-Mİ) ölçeğidir.
Ölçek, dilsel eşdeğerlik çalışmasının ardından, geçerlik ve güvenirlik
çalışmasının yapılması amacıyla Ankara ili merkez
ilçelerindeki 7. sınıfta öğrenim gören toplam 500 öğrenciye uygulanmıştır. Her iki ölçeğin yapı geçerliliği doğrulayıcı faktör analizi (DFA)
tekniği kullanılarak incelenmiştir. BO-S için yapılan analizler sonucu testteki
10, 11, 15 ve 16. soruların BO-S’nun Türkçeye uyarlanan yapısının geçerli
göstergesi olmadığı bulunmuştur. Bu sorular için gerekli görülen düzeltmeler
yapılmış ve test başlangıçtaki örnekleme benzer 823 kişiden oluşan yeni bir örnekleme
uygulanmıştır. Yapılan [1]DFA analizleri
neticesinde, uyum iyiliği kriterleri testin tek faktörlü yapısının kabul
edilebilir olduğunu ancak 16. sorunun BO-S’nun Türkçe versiyonunun yapısının
geçerli göstergesi olmadığını göstermiştir. Alan uzmanları ile yapılan
görüşmeler neticesinde 16. soru testten çıkarılmıştır. Testin Cronbach’s Alpha
iç tutarlılık katsayısı 0.67 olarak bulunmuştur. BO-Mİ için yapılan DFA
analizleri sonucunda uyum iyiliği kriterleri ölçeğin yapısının kabul edilebilir olduğunu göstermektedir. BO-Mİ Cronbach’s Alpha iç tutarlık
katsayısı, konu değeri alt boyu için 0.70, bilimsel okuryazarlık öz-yeterliği
için 0.70 ve bilime yönelik epistemolojik inançlar için 0.86 olarak
bulunmuştur. Araştırmada elde edilen bulgulara dayanarak BOÖ’nin Türkçeye
uyarlanan formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğuna karar verilmiş
olup belirtilen düzeydeki öğrencilerin bilimsel okuryazarlık düzeylerinin
ölçülmesinde kullanılabileceği düşünülmektedir.

*Bu
makalenin içeriği, “Bilim Okuryazarlığı
Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması” başlığı altında XIII. Ulusal
Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sözlü bildiri olarak
sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel Okuryazarlık, Konu Değeri, Öz-yeterlik, Epistemolojik İnanç

Kaynakça

• American Association for the Advancement of Science (1993). Benchmarks for scientific literacy. New York: Oxford University Press. Retrieved from http://www.project2061.org/publications/bsl/online/index.php?intro=true.
• Benjamin, T. E., Marks, B., Demetrikopoulos, M. K., Rose, J., Pollard, E., Thomas, A., & Muldrow, L. L. (2017). Development and Validation of Scientific Literacy Scale for College Preparedness in STEM with Freshmen from Diverse Institutions. International Journal of Science and Mathematics Education, 15(4), 607-623. doi: 10.1007/s10763-015-9710-x.
• Bybee, R. W. (2008). Scientific literacy, environmental issues, and PISA 2006: The 2008 Paul F-Brandwein lecture. Journal of Science Education and Technology, 17(6), 566 – 585. doi: 10.1007/s10956-008-9124-4
• Ceylan, E., & Berberoğlu, G. (2007). Öğrencilerin fen başarısını açıklayan etmenler: Bir modelleme çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 32(144), 36-48.
• Conley, A. M., Pintrich, P., Vekiri, I., & Harrison, D. (2004). Changes in epistemological beliefs in elementary science students. Contemporary Educational Psychology, 29, 186 – 204.
• Council of Ministers of Education Canada Pan Canadian Science Project (1997). Common framework of science learning outcomes:K to 12. Toronto: Council of Ministers of Education. Retrieved from https://ia800508.us.archive.org.
• Crocker, L. ve Algina, J. (1986). Introduction to classical & modern test theory. New York: Holt Rinehart and Winston Inc.
• Cross, R. T., & Price, R. F. (1992). Teaching science for social responsibility. Sydney, Australia: St Louis Press.
• DeBoer, G. E. (2000). Scientific literacy: Another look at its historical and contemporary meanings and its relationship to science education reform. Journal of Research in Science Teaching, 37 (6), 582-601. Retrieved from https://web.nmsu.edu.
• Department of Education and Employment (1999). The national curriculum for England. London: HMSO.
• Dillon, J. (2009). On scientific literacy and curriculum reform. International Journal of Environmental & Science Education, 4(3). Retrieved from http://files.eric.ed.gov.
• Fives, H., Huebner, W., Birnbaum, A. S., & Nicolich, M. (2014). Developing a measure of scientific literacy for middle school students. Science Education, 98(4), 549-580. doi: 10.1002/sce.21115.
• Friedman, T. L. (2005). The world is flat: A brief history of the twenty-first century. NewYork: Farrar Straus and Giroux.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide Ölçme Araçlarının Geliştirilmesi ve Uyarlanması Kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 19 (38), 104-112.
• Holbrook, J.,&Rannikemae, M. (2009). The meaning of scientific literacy. International Journal of Environmental & Science Education, 4(3), 275-288. Retrieved from http://citeseerx.ist.psu.edu.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. doi: 10.1080/10705519909540118.
• Hurd, P. DeH. (1958). Science literacy: Its meaning for American schools. Educational Leadership, 16(1), 13–16. Retrieved from http://ascd.com/. Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ketelhut, D. J. (2010). Assessing gaming, computer and scientific inquiry self-efficacy in a virtual environment. In L. A. Annetta & S. Bronack (Eds.), Serious educational game assessment: Practical methods and models for educational games, simulations and virtual worlds. Amsterdam, The Netherlands: Sense Publishers.
• Kizilgunes, B., Tekkaya, C., & Sungur, S. (2009). Modeling the relations among students' epistemological beliefs, motivation, learning approach, and achievement. The Journal of educational research, 102(4), 243-256.
• Kütükçü, Y. (2016). Ortaokul öğrencilerinin canlılar ve hayat öğrenme alanına ilişkin bilimsel okuryazarlıklarının geliştirilen ölçme aracıyla incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Laugksch, R. C. (2000). Scientific literacy: A conceptual overview. Science Education, 84(1), 71 – 94. Retrieved from http://www.kcvs.ca/martin/.
• Martin, M. O., Mullis, I. V. S., Foy, P., & Hooper, M. (2016). TIMSS 2015 international results in science. Boston College, TIMSS & PIRLS International Study Cente. Retrieved from http://timssandpirls.bc.edu/timss2015/international-results/
• Martin, M.O., Mullis, I.V.S., Foy, P., & Stanco, G.M. (2012). TIMSS 2011 international results in science. Chestnut Hill, MA: Boston College. Retrieved from http://www.bc.edu/content/dam/files/research_sites/timssandpirls/timss2011/downloads/T11_IR_Science_FullBook.pdf
• MEB (2006). Talim ve terbiye kurulu başkanlığı, ilköğretim fen ve teknoloji dersi (6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB (2013). Talim ve terbiye kurulu başkanlığı, ilköğretim kurumları fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar. http://mufredat.meb.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Millar, R., & Osborne, J. (1998). Beyond 2000: Science education for the future. King’s College London: Fulmar Colour Printing Company Limited.
• Mulaik, S. A., James, L. R., Van Alstine, J., Bennett, N., Lind, S., & Stilwell, C. D. (1989). Evaluation of goodness-of-fit indices for structural equation models. Psychological bulletin, 105(3), 430. Retrieved from researchgate.net.
• Murname, R. & Raizen, S. (1988). Improving ındicators of the quality of science and mathematics education in grades K-12. Washington, DC: National Academy Press. Retrieved from https://www.nap.edu/read/988/chapter/3#16 .
• National Research Council (1996). National science education standards. Washington: National Academy Press.
• NRC (National Research Council) (2012). A framework for K-12 science education: Practices, crosscutting concepts, and core ideas. Washington: National Academies Press.
• NRC (National Research Council), (1996). National science education standards. Washington, DC: National Academy Press.
• NSTA (National Science Teachers Association), (1991). Position statement. Washington, DC: Author.
• Olson, J. F., Martin, M. O., & Mullis, I. V. (Eds.). (2008). TIMSS 2007 technical report. TIMSS & PIRLS International Study Center. Retrieved from https://timss.bc.edu/TIMSS2007/PDF/TIMSS2007_TechnicalReport.pdf
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2006). Assessing Scientific, Reading and Mathematical Literacy: A framework for PISA 2006, Paris: OECD Publishing.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2016), PISA 2015 assessment and analytical framework: science, reading, mathematic and financial literacy, PISA, Paris: OECD Publishing.
• Roberts, D. A. (2007). Scientific literacy/science literacy. In S.K. Abell & N.G. Lederman (Eds.), Handbook of research on science education (pp. 729 – 780). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Rutherford, F. J. & Ahlgren. (1989). Science for all Americans: A project 2061 report. Washington, DC: American Association for the Advancement of Science.
• Sadıç, A., & Çam, A., (2015). 8. sınıf öğrencilerinin epistemolojik inançları ile pısa başarıları ve fen ve teknoloji okuryazarlığı. Journal of Computer and Education Research, 3(5), 18-49.
• Shamos, M. H. (1995). The myth of scientific literacy. NJ: Rutgers University Press. Retrieved from https://books.google.com.tr.
• Süren, T. (2008). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinde bilimsel okuryazarlık düzeyi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Tabachnick, B.G., ve Fidell, L.S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (6th ed). Boston: Allyn & Bacon.
• Taş, U. E., Arıcı, Ö., Ozarkan, H. B., & Özgürlük, B. (2016). Pısa 2015 Ulusal Raporu. Ankara: Meb.
• Wenning, C. J. (2006). Assessing nature-of-science literacy as one component of scientific literacy. Journal of Physics Teacher Education Online, 3(4), 3 – 10. Retrieved from http://www2.phy.ilstu.edu/pte/publications/assessing_NOS.pdf
• Wenning, C. J. (2007). Assessing inquiry skills as a component of scientific literacy. Journal of Physics Teacher Education Online, 4 (2), 21-24. Retrieved from http://www2.phy.ilstu.edu/pte/publications.
• Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D. F., & Summers, G. F. (1977). Assessing reliability and stability in panel models. Sociological Methodology, 8(1), 84-136. Retrieved from https://www.statmodel.com/bmuthen/articles/Article_001.pdf
• Wigfield, A., & Eccles, J. S. (2000). Expectancy-value theory of achievement motivation. Contemporary Educational Psychology, 25, 68 – 81.
• Yıldırım, A., Özgürlük, B., Parlak, B., Gönen & E., Polat, M. (2016). Tımss 2015 ulusal matematik ve fen bilimleri ön raporu 4. ve 8. Sınıflar. Ankara: Meb.
• Yu, C. Y. (2002). Evaluating cutoff criteria of model fit indices for latent variable models with binary and continuous outcomes. (Unpublished doctoral dissertation). University of California, Los Angeles.