Empati Yönelimli Siber Zorbalık Psiko-Eğitim Programının Lise 9. ve 10. Sınıf Öğrencilerinin Siber Zorbalık ve Empati Düzeylerine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 1, 75 - 111, 30.04.2020

Ayşe Akyüz Zihni Koç

https://doi.org/10.17152/gefad.695923

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı empati yönelimli siber zorbalık psiko-eğitim programının lise 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin zorba ve kurban olma açısından siber zorbalık davranışlarına ve empati düzeylerine etkisini incelemektir. Araştırma açıklayıcı karma yönteme dayalı olarak yapılmıştır ve iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde hazırlanan psiko-eğitim programının öğrencilerin siber zorbalık ve empati düzeylerine etkisi incelenmiş; ikinci bölümünde ise uygulanan psiko-eğitim programına ilişkin katılımcı görüşleri betimlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu lise 9. ve 10. sınıflara devam etmekte olan 12’şer kişiden oluşan 1 deney ve 1 kontrol grubu oluşturmaktadır. Deney grubuna 8 oturumdan meydana gelen “Empati Yönelimli Siber Zorbalık Psiko-Eğitim Programı” uygulanmıştır. Araştırma sonuçları empati yönelimli siber zorbalık psiko-eğitim programının öğrencilerin siber zorba olma, siber zorbalık kurbanı olma sıklıkları ile empati düzeyleri üzerinde olumlu bir etkiye sahip olmadığını göstermiştir. Psiko-eğitim programına katılan 12 öğrenci ile gerçekleştirilen odak grup görüşmesi sonuçları ise öğrencilerin psiko-eğitim programını amacına ulaşmada ve amaca yönelik içerik boyutları ile yeterli buldukları yönünde görüş bildirdiklerini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Siber zorbalık, empati, psiko-eğitim programı

Kaynakça

• Altundağ, Y. (2018). Lise rehber öğretmenlerine yönelik tüm okul yaklaşımına dayalı sanal zorba farkındalığı ve sanal zorbalıkla başa çıkma stratejilerini kazandırma programının etkililiği. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ang, R. P. & Goh, D. H. (2010). Cyberbullying among adolescents: the role of affective and cognitive empathy, and gender. Child Psychiatry & Human Development, 41(4), 387-397.
• Ayas T., & Horzum, M.B. (2012). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma durumu. İlköğretim Online, 11(2), 369-380.
• Aydın, F. (2016). Sanal zorbalık eğitiminin 6. sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık farkındalığına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Bayram, N. & Saylı, M. (2013). Üniversite öğrencileri arasında siber zorbalık davranışı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 71(1),107-116.
• Brewer, G. & Kerslake, J. (2015). Cyberbullying, self-esteem, empathy and loneliness. Computers In Human Behavior, 48, 255-260.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak,. E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz Ş. & Demirel., F. (2015). Bilimsel araştirma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş. (M. Sözbilir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
• Cioppa, V. D., O’Neil, A. & Craig, W. (2015). Learning from traditional bullying interventions: A review of research on cyberbullying and best practice. Agression and Violent Behavior, 23 (2015), 61-68. https://doi.org/10.1016/j.avb.2015.05.009
• Dalton, R. F., Sundblad, L. M., & Hylbert, K. W. (1973). An application of principles of social learning to training in communication of empathy. Journal of Counseling Psychology, 20(4), 378.
• Doane, A. N., Pearson, M. R. & Kelley, M. L. (2014). Predictors of cyberbullying perpetration among college students: an application of the theory of reasoned action. Computers in Human Behavior, 36, 154-162.
• Donat-Bacıoğlu, S., (2014). Şiddet ve saldırganlığın azaltılmasında önleme ve müdahaleprogramlarının etkililiği: meta-analiz çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(41),294- 304.
• Donchi, L. & Moore, S. (2004). It‘s a boy thing: The role of the internet in young people‘s psychological well being. Behaviour Change, 21(2), 76–89.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21(1-2), 155-190.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). A new face of peer bullying: Cyber bullying. Journal of Euroasian Educational Research, 27, 31-42.
• Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I., & Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-Journal of Qualitative Research in Education, 2(1), 65-86.
• Finn, J. & Banach, M. (2000). Victimization online: The down side of seeking humanservices for women on the internet. CyberPsychology & Behavior, 3(2), 243-254.
• Gini, G., Albiero, P., Benelli, B. & Altoe, G. (2007). Does empathy predict adolescents’ bullying and defending behavior? Aggressive Behavior, 37, 467-476. https://doi.org/10.1002/ab
• Gökmen, F. G. (2019). Örnek olay temelli sanal zorbalık ile ilgili kısa filmlerin ortaokul öğrencilerinin sanal zorba/mağdur, farkındalık, empati düzeylerine ve baş etme stratejilerini öğrenmelerine etkisi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Güçray, S. S., Çekici, F., & Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 134-153.
• Hinduja, S. & Patchin, J.W, (2009). Bullying beyond the schoolyard: preventing and responding to cyberbullying. California: Corwin Press.
• Jolliffe, D. & Farrington, D.P. (2004). Empathy and offending: A systematic review andmeta-analysis. Aggression and Violent Behavior, 9, 441-476. https://doi.org/10.1016/j.avb.2003.03.001
• Kaukiainen, A. A., Bjorkqvist, K., Lagerspetz, K., Osterman, K., Salmivalli, C., Rothberg, S. & Ahlbom, A. (1999). The relationship between social intelligence, empathy, of aggression. Aggressive Behavior, 25(2), 81-89. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-2337(1999)25:2<81::AID-AB1>3.0.CO;2-M
• Kavuk, M. (2016). Ortaokul ve liselerin siber zorbalık farkındalık profillerinin oluşturulması ve okul paydaşlarına yönelik siber zorbalık farkındalık eğitiminin etkililiğinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, A., & Siyez, D.M. (2010). KA-Sİ Çocuk ve ergen için empatik eğilim ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 25(156), 110-125.
• Korkmaz, K. (2018). Bilişsel davranışçı temelli siber zorbalık önleme programının etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Kowalski, R. M., & Limber, S. P. (2007). Electronic bullying among middle school students. Journal Of Adolescent Health, 41(6), 22-30
• Lee, C. & Shin, N. (2017). Prevalence of cyberbullying and predictors of cyberbullying perpetration among korean adolescents. Computers in Human Behavior, 68, 352-358.
• Loudin, J. L., Loukas A., & Robinson, S. (2003). Relational aggression in college students: Examining the roles of social anxiety and empathy. Aggressive Behavior, 29, 430-439. https://doi.org/10.1002/ab.10039
• Özbay, A. (2017).Örnek olay temelli sanal zorbalık ile ilgili kısa filmlerin ortaokul öğrencilerinin sanal zorba/mağdur, farkındalık, empati düzeylerine ve baş etme stratejilerini öğrenmelerine etkisi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Özdemir, M., & Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 17(4), 605-626.
• Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: A preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Juvenile Justice, 4(2), 148-169.
• Patchin, J. & Hinduja, S. (2011). Traditional and nontraditional bullying among youth: a test of general strain theory. Youth and Society, 43, 727–751.
• Peker, A. (2013). İnsani değerler yönelimli psiko-eğitim programının problemli internet kullanımı ve siber zorbalık üzerindeki etkisi. Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Shariff, S. (2005). Cyber-dilemmas in the new millennium: School obligations to provide student safety in a virtual school environment. McGill Journal of Education/Revue des sciences de l'éducation de McGill, 40(3), 457-477.
• Slonje, R. & Smith, P. K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying? Scandinavian Journal of Psychology, 49, 147-154.
• Soydaş, D. K. (2011). Ergenlerde ebeveyn izlemesi, sanal zorbalık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin cinsiyete göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, M. (2007). İlköğretim okullarında zorbacı davranışların azaltılmasına yönelik empati eğitim programının etkisinin araştırılması. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Tanrıkulu, T. (2013). Siber zorbalikla ilgili değişkenlerin incelenmesi ve gerçeklik terapisi yönelimli bir müdahale programinin siber zorbaca davranişlar üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26, 277- 287. doi:10.1016/j.chb.2009.11.014
• Topcu, Ç., Erdur-Baker, Ö. & Çapa-Aydın, Y. (2010). Temel empati ölçeği Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 174-182.
• Topcu, Ç., Yıldırım, A., & Erdur-Baker, Ö. (2013). Cyber bullying @ schools: What do Turkish adolescents think?International Journal for the Advancement of Counselling, 35(2), 139-151.
• Valkenburg, P. M., & Soeters, K. E. (2001). Children’s positive and negative experiences with the internet. Communication Research, 28, 652-675. Yetim, S. (2015). Siber zorbalık, Türkiye ve ABD karşılaştırması (ABD v. Drew dosyası). Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 120, 325-384. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.