Özel Yetenekli Öğrencilerin Çevre Sorunlarına Yönelik Algılarının Kelime İlişkilendirme Testi Kullanılarak İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 2, 385 - 409, 06.08.2020

Oğuzhan Nacaroğlu , Tahsin Bozdağ

Öz

Bu araştırmada, Bilim ve Sanat Merkezi’nde öğrenim gören özel yetenekli
öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi
kullanılarak incelenmesi amaçlanmıştır. 
Araştırmada, nitel araştırma yöntemi desenlerinden fenomenoloji deseni
kullanılmıştır. Araştırma, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Doğu Anadolu
Bölgesinde bulunan bir Bilim ve Sanat Merkezi’nde öğrenim gören 72 özel
yetenekli öğrenci ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak kelime
ilişkilendirme testi kullanılmış olup öğrencilere “çevre sorunları” anahtar
kavramı verilerek öğrencilerin bu kavram hakkında çağrışım yapmaları sağlanmıştır.
Daha sonra çevre sorunları kavramı ile ilgili bir cümle kurmaları istenmiştir.
Elde edilen verilerin analizinde içerik analizi yürütülmüş ve bu kapsamda
kelime ilişkilendirme testine verilen cevaplara yönelik tema, kategori ve
kodlar oluşturulmuştur. Çevre sorunlarına yönelik öğrenci çağrışımları; çevre
sorunlarının nedenleri, türleri, çözüm önerileri ve sonuçları kategorileri
altında ifade edilmiş olup öğrenci çağrışımlarının çevre sorunlarının nedenleri
kategorisinde daha fazla toplandığı tespit edilmiştir. Özel yetenekli
öğrencilerin çevre sorunlarını genel olarak yaşadıkları çevre ile
ilişkilendirdikleri, küresel boyutta çevre sorunlarına yoğunlaşmadıkları
görülmüştür. Ayrıca öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik algılarının yeterli
düzeyde olmadığı tespit edilmiş ve bu konuda gerekli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel yetenekli öğrenci, Çevre sorunları, Kelime ilişkilendirme testi

Kaynakça

• Artun, H. Ve Okur, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına yönelik bilgi ve çevreyi anlama düzeylerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 277-293.
• Ataman, A. (2004). Üstün zekâlı ve üstün özel yetenekli çocuklar. Şirin M.R., Kulaksızoğlu A., Bilgili A.E. (Ed.). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı, 155-168.
• Aydın, F. (2017). Üniversite öğrencilerinin küresel ısınma hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Journal of Social Sciences and Humanities, 1(1), 118-132.
• Ayvacı, H. Ş., ve Çoruhlu, T. Ş. (2009) Öğrencilerin küresel çevre sorunlarına bakışları ve kavram yanılgılarının belirlenmesine yönelik gelişimsel bir araştırma. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2009-2), 11-25.
• Bahar, M., Johnstone, A.H. and Sutcliffe, R.G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141.
• Berkes F. ve Kışlalıolu M. (1993). Ekoloji ve çevre bilimleri. Ankara: Türkiye. Çevre Sorunları Vakfı yayınları.
• Clark, B. (1992). Growing up gifted: Developing the potential of children at home and at school. NY: Macmillan.
• Cullingford, C. (1996). Children’s attitudes to the environment. In G. Harris & C. Blackwell (Eds.), Environmental issues in education. London: Arena.
• Daymon, C. and Holloway, I. (2003). Qualitative research methods in public relations and marketing communications. London: Rout ledge.
• Ekici, G. ve Kurt, H. (2014). Öğretmen adaylarının “AIDS” kavramı konusundaki bilişsel yapıları: Bağımsız kelime ilişkilendirme testi örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(3), 267-306.
• Emli, Z. ve Afacan, Ö. (2017). Yedinci sınıf öğrencilerinin küresel ısınma konusundaki zihinsel modelleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), 183-202.
• Ercan, F. ve Taşdere, A. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi (TÜFED), 7(2).
• Eroğlu, B. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının küresel ısınma hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Göl, C., Saymalı, H. ve Karaca, G. (2016). Üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik duyarlılıkları. ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 187-200.
• Gunston, R. F. (1980). Word association and the description of cognitive structure. Research in Science Education 10, 45-53.
• Güzelyurt, T. ve Özkan, Ö. (2019). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi: çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. İlköğretim Online, 18(1), 20-30.
• Hartsell, B. (2006) Teaching Toward Compassion: Environmental Values Education for Secondary Students. The Journal of Secondary Gifted Education, 17 (4), 265-271.
• Hoban, G., Loughran, J. & Nielsen, W. (2011). Slowmation: preservice elementary teachers representing science knowledge through creating multimodal digital animations. Journal of Research in Science Teaching, 48(9), 985–1009.
• Karakaya, F., Ünal, A., Çimen, O., ve Yılmaz, M. (2018). Üstün yetenekli öğrenciler ve akranlarının çevre algılarının incelenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 3(1), 25-32.
• Kaya, M. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Turkish Studies,9(2), 917-931.
• Koçarslan, H., Kılınç, E., Gedik, A. ve Paksoy, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıkları üzerine bir araştırma. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(15), 1910-1916.
• Kola-Olusanya, A. (2017). Young adults’ contextualization of environmental and sustainability issues: a critical issue for environmental education intervention. Journal of Education in Black Sea Region, 3(1), 2-17.
• Kurtdede Fidan, N. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı kurama ilişkin algılarının belirlenmesi: fenomenografik bir çalışma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 263-282.
• Lee, K. S. (2017). Evolusi Bandar Di Negeri Selangor – Suatu Kajian Dari Perpektif Sejarah Bandar Kajang (Published in Aturcara Seminar Kajang), Kajang Heritage Centre.
• Li, Y. (2018). Study of the effect of environmental education on environmental awareness and environmental attitude based on environmental protection law of the people’s republic of China. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(6), 2277-2285.
• Miles, M, B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd. ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Moradi, M. ve Tamer, N.G. (2017). Bursa örneğinde kentsel büyümenin yerel iklim değişikliği üzerine etkisi araştırması. Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ankara.
• Nakiboğlu, C. (2008). Using word associations for assessing nonmajor science students’ knowledge structure before and after general chemistry instruction: the case of atomic structure. Chem. Educ. Res. Pract, 9, 309-322.
• Özata Yücel, E. ve Özkan, M. (2015). Determination of secondary school students’ cognitive structure, and misconceptions in ecological concepts throught word association test. Educational Research and Reviews, 10(5), 660-674.
• Özata Yücel, E. ve Özkan, M. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunları algılarındaki değişimin incelenmesi: Kocaeli örneği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 146-160.
• Özcan, H. ve Demirel, R. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik bilişsel yapılarının çizimleri aracılığıyla incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 6(1),68-83.
• Özdemir, O. (2016). Ekolojik Okuryazarlık ve Çevre Eğitimi. Pegem Akademi, ISBN:978- 605-318-597-0, Ankara.132s.
• Özsoy, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığıyla incelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1117-1139.
• Öztaş, F. ve Kalıpcı, E. (2009). Teacher candidates’ perception level of environmental pollutant and their risk factors. International Journal of Environmental & Science Education, 4(2), 185-195.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, çev edt.), Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Pınar, E., ve Yakışan, M. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre kavramları ile ilgili çizimlerinin analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 97-113.
• Piechowski, M.M. (1997). Emotional giftedness: The measure of intrapersonal intelligence. In N. Colangelo, & G. Davis (Eds), Handbook of gifted education (2nd ed.) (pp. 366–381). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Polat, G. (2013). Determination of the cognitive structures of year secondary school students through word association test techniques. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education,7(1), 97-120.
• Polat, K., ve Dellal, İ. (2016). Göksu deltasında çeltik yetiştiriciliği yapan üreticilerin iklim değişikliği algısı ve iyi tarım uygulamaları yapmalarında etkili faktörlerin belirlenmesi. TEAD, 2(2), 46-54.
• Ratcliff, D. (1995). Validity and reliability in qualitative research. http://qualitativeresearch.ratcliffs.net/Validity.pdf.
• Sadık, F., Çakan, H. ve Artut, K. (2011). Çocuk resimlerine yansıyan çevre sorunlarının sosyo-ekonomik farklılıklara göre analizi. İlköğretim Online, 1066-1080.
• Sağsöz, G. ve Doğanay, G. (2019). İlkokul öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Giresun ili örneği). Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 3(1), 1-20.
• Sato, M. and James, P. (1999). "Nature" and "Environment" as perceived by university students and their supervisors. International Journal ofEnvironmental Education and Information, 18 (2), 165-172.
• Sezginsoy B. (2007). Bilim ve sanat merkezi uygulamasının değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Smith, J. A. and Osborn, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis. In J. A. Smith, (Ed.). Qualitative psychology: a practical guide to research methods, 53-80. London: Sage.
• Sontay, G., Gökdere, M. ve Usta, E. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerle akranlarının çevresel davranışlarının karşılaştırmalı incelenmesi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 4(2), 90-106.
• Şahin, H.G. ve Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. Elementary Education Online, 17(3), 1402-1416.
• Uğulu, İ. (2013). Üstün zekalı/yetenekli öğrenciler ile normal gelişim gösteren öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 1-13.
• Uludağ, M. (2012). Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi. 2.Baskı. Yeşim Fazlıoğlu (Ed.), Çevre Eğitimi. (s.317-342). Ankara: Paradigma.
• Wenden, A. L. (2004). Integrating education for social and ecological peace-the educational context. A. L. Wenden. (ed.), educating for a culture of social and ecological peace. Albany, USA: State University of New York Press.
• Wiersma, W. and Jurs, S.G. (2005). Research methods in education: An introduction. Boston: Ally and Bacon.
• Wimmer, R.D. and Dominick, J.R. (2000). Mass media research: An introduction. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Yalçınkaya, E. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine göre çevre sorunları: nitel bir çalışma. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 416-439.
• Yavetz, B., Goldman, D., and Pe’er, S. (2014). How do preservice teachers perceive ‘environment’ and its relevance to their area of teaching? Environmental Education Research, 20(3), 354-371.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.