Okul Öncesi Fen Eğitimi Alanında Yapılan Çalışmaların Tematik İçerik Analizi: 2015-2019 Yılları Arası

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 2, 553 - 589, 06.08.2020

Melek Merve Yılmaz Rabia Özen Uyar Ayperi Dikici Sığırtmaç

Öz

Bu araştırma, 2015-2019 yılları arasında okul öncesi fen eğitimi alanında Türkiye’de yapılmış olan çalışmaların kapsamlı bir şekilde incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu amaç doğrultusunda DergiPark veri tabanlarında dizinlenen ve eğitim, eğitim araştırmaları alanında makale yayınlayan dergiler incelenmiştir. Yapılan taramalar neticesinde çalışmaya dâhil edilme ölçütlerini sağlayan makalelerin çözümlenmesi tematik içerik analizi (meta-sentez) ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamına alınan makaleler; yayımlandığı dergi ve yayımlandığı yıl, çalışmanın amacı, yöntem bilgileri, sonuç ve öneriler bakımından analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları, okul öncesi fen eğitimi alanında yapılan araştırmaların çoğunlukla mevcut durumu belirleme amacı taşıdığını göstermektedir. Bununla birlikte, araştırmacılar tarafından sunulan önerilerin çoğunlukla geniş kapsamlı, farklı yöntem ve kavramların kullanıldığı yeni çalışmalar yapılması yönünde olduğu göze çarpmaktadır. Okul öncesi fen eğitimi alanında yapılmış olan araştırmaların çözümlenerek bütüncül olarak sunulduğu bu çalışmanın, araştırmacıların çalışma yapılmayan amaç, konu ve yöntemlere yönelmesinde yol gösterici olması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, Fen eğitimi, Okul öncesi, Tematik içerik analizi, , Meta-sentez

Kaynakça

• *Ahi, B. (2016). Flying, Feathery and Beaked Objects: Children's Mental Models about Birds. International Electronic Journal of Environmental Education, 6(1), 1-16.
• *Akcanca, N., Gürler, s. A., & Alkan, H. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimi uygulamalarına yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Caucasian journal of science, 4(1), 1-19.
• *Akçay, A., & Okur Akçay, N. (2017). Hikâye kartlarının çocukların görsel ifade becerileri üzerindeki etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 417-432.
• Akman, B., Alabay, E., & Veziroğlu Çelik, M. (2015). Çocukların merak ettiği bilim sorularına okul öncesi öğretmenlerinin verdikleri cevapların incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 65-81.
• Akman, B., Gangal, M., & Kardeş, S. (2017). Okul Öncesi Eğitim Sınıflarındaki Bilim Eğitimi Öğrenme Merkezlerinin İncelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 40-56.
• *Aksan, Z., & Çelikler, D. (2016). Dramatizasyon Yöntemi ile Okul Öncesi Çocuklara Fen Konularının Öğretimine Yönelik Etkinlikler Oluşturulması/Preparing Activities for Teaching Science Subjects to Pre-School Children Through Dramatization Method. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 108-122.
• *Akyol, N., & Birinci Konur, K. (2018). The examination of preschool teachers’ and school managers’ views on the applicability of pre-school science education. Kastamonu Education Journal, 26(2), 547-557.
• *Alabay, E. (2017). Investigation of pre-school teachers’ views of science activities. İstanbul Aydın University Journal of the Faculty of Education, 3(1), 1-25.
• *Alabay, E., & Özdoğan, İ. M. (2018). Okulöncesi Çocuklara Dış Alanda Uygulanan Sorgulama Tabanlı Bilim Etkinliklerinin Bilimsel Süreç Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 481-496.
• Alisinanoğlu, F., İnan, H. Z., Özbey, S., & Uşak, M. (2012). Early childhood teacher candidates`qualifications in science teaching. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(1), 373-390.
• *Alptekin, Z. D. (2018). 3-6 yaş grubu çocuklara yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının kavram gelişimine katkısı ve temel fen kavramları açısından incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(1), 76-86.
• Au, W. (2007). High-stakes testing and curricular control: A qualitative metasynthesis. Educational Researcher, 36(5), 258-267.
• *Ayvacı, H. Ş., Atik, A., & Ürey, M. (2016). Okul öncesi çocuklarının bilim insanı kavramına yönelik algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 669-689.
• *Ayvacı, H. Ş., Bülbül, S., Özbek, D., & Ünal, S. (2018). Zihinsel Modellerin Değişimine Yönelik Bir Çalışma: Uzay Kavramı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1355-1391.
• Ayvacı, H. Ş., Devecioğlu, Y., & Yiğit, N. (2002). Okul öncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerindeki yeterliliklerinin belirlenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitim Kongresi, 16-18.
• *Babaroğlu, A., & Okur Metwalley, E. (2018). Okul öncesi öğretmenlerin fen eğitimine ilişkin tutumlarının incelenmesi (çorum ili örneği). Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute/Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 1-15.
• *Bay, D. N. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen Öğretimine Karşı Tutumları: Eskişehir İli Örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(20), 15-27.
• *Bingöl, D., & Ünal, M.(2019). MEB Okul Öncesi Fen Etkinliklerinin Bilimsel Süreç Becerileri Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 158-177.
• *Bozyiğit, S., & Madran, C. (2018). Çocukların çevre bilinçli tüketici olarak sosyalleşmesinde annelerin çocuk yetiştirme tutumlarının rolü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 173-196.
• *Cevher-Kalburan, N., & Güngör, H. 60-72 Aylık Çocuklar için Ekolojik Ayak izi Farkındalık Ölçeği’nin (EKAY-Ö) Geliştirilmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(2), 1-14.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Boston: Pearson.
• *Çabuk, B., Baş, T., & Teke, N. (2017). Resimli Öykü Kitaplarındaki Görseller ve Metinler Masum mu?-İletilen Doğal Çevre Mesajları. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 984-1016.
• *Çabuk, M., & Çabuk, F. U. (2017). “Yeşil Kimya ile Çevreyi Koruyorum” İsimli Projenin Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Çevreye Yönelik Bilgi Düzeyi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 64-74. Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Çalık, M., Ayas, A., & Ebenezer, J. V. (2005). A review of solution chemistry studies: Insights into students’ conceptions. Journal of Science Education and Technology, 14(1), 29-50.
• Çamlıbel Çakmak, Ö. (2012). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Fen Öğretime Yönelik Tutumları ile Bazı Fen Kavramlarını Anlama Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Journal of Turkish Science Education, 9(3), 40-51.
• Eliason, C., & Jenkins, L. (2003). A practical guide to early childhood curriculum (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• *Ertürk Kara, G., & Şengül, Ö. A. (2016). Examination of Attitudes, Views and Skills of Early Childhood Education Teacher Candidates on Science Education. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 163-174.
• *Ertürk Kara, H. G.,Yılmaz, Z. N., & Şengül, Ö. A. (2018). Çevresel farkındalık geliştirmede yaratıcı drama yöntemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 348-358.
• Eshach, H. (2006). Science literacy in primary schools and pre-schools. The Netherlands: Springer.
• Eshach, H., & Fried, M. N. (2005). Should science be taught in early childhood?. Journal of Science Education and Technology, 14(3), 315-336.
• French, L. (2004). Science as the center of a coherent, integrated early childhood curriculum. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 138-149.
• Fusaro, M., & Smith, M. C. (2018). Preschoolers’ inquisitiveness and science-relevant problem solving. Early Childhood Research Quarterly, 42, 119-127.
• Gelman, R., & Brenneman, K. (2004). Science learning pathways for young children. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 150-158.
• *Gençer, A. A., & Akman, B. (2016). Çocukların bilim insanları ve icatlarına yönelik fikirlerinin oluşumunda drama yönteminin etkisini incelemek. İlköğretim Online, 15(1), 161-171.
• *Gokceli, F. K., & Kandir, A. (2016). The validity and reliability of the environmental awareness assessment scale for 48-66 months children. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 3(3), 16-45.
• *Gokceli, F. K., & Kandir, A. (2016). The validity and reliability of the environmental awareness assessment scale for 48-66 months children. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 3(3), 16-45.
• *Gözüm, A. İ. C., & Güneş, T. (2018). Fen Bilimleri Öğretimi Öz Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 14(3), 1176-1199.
• Grieshaber, S., & Diezmann, C. (2000). The challenge of teaching and learning science with young children. Promoting meaningful learning: Innovations in educating early childhood professionals, 87-94.
• Guo, Y., Piasta, S. B., & Bowles, R. P. (2015). Exploring preschool children's science content knowledge. Early Education and Development, 26(1), 125-146.
• Güler, D., & Bıkmaz, H. (2002). Anasınıflarında fen etkinliklerinin gerçekleştirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulamaları, 1(2), 249-267.
• Güneş, G. (2018). Okul öncesi fen ve doğa eğitimi araştırmalarına ilişkin bir tarama çalışması: Türkiye örneği. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 33-67.
• *Harman, G., & Çökelez, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına yönelik metaforik algıları. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(46), 75-95.
• *Kabataş Memiş, E. K., & Çakan Akkaş, B. N. Ç. (2016). Okulöncesi eğitiminde araştırma-sorgulama temelli uygulama: Yoğunluk konusu örneği. Online Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 17-29.
• Karaer, H., & Kösterelioğlu, M. (2005). Amasya ve Sinop illerinde çalışan okulöncesi öğretmenlerin fen kavramlarının öğretilmesinde kullandıkları yöntemlerin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 447-454.
• *Karatekin, K., Salman, M., & Uysal, C. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1747-1756.
• *Kartal, E. E., & Ada, E. (2018). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(1), 84-101.
• *Kaygısız, G. M., Benzer, E., & Eren, C. D.(2019). Aktif Öğrenmeye Dayalı Etkinliklerin Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevre Etiği Farkındalığı, Çevre Davranışı ve Çevre Eğitimine İlişkin Özyeterliklerine Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 50(50), 125-141
• Kefi, S., Çeliköz, N., & Erişen, Y. (2013). Okulöncesi eğitim öğretmenlerinin temel bilimsel süreç becerilerini kullanım düzeyleri. Eğitim ve öğretim araştırmaları dergisi, 2(2), 300-319.
• *Koç, F., & Sak, R. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki etkinliklere yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 43-71.
• *Koyunlu Ünlu, Z. K., & Dere, Z. (2019). Assessment of pre-service preschool teachers’ awareness of STEM. Erzincan University Journal of Education Faculty, 21(1), 44-55.
• *Kucuk, A., & Lacin Simsek, C. (2017). What do preschool children know about space? Sakarya University Journal of Education, 7(4-Speciul Issue), 730-738.
• Kuhn, D., & Pearsall, S. (2000). Developmental origins of scientific thinking. Journal of cognition and Development, 1(1), 113-129. MEB, (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara: Meb Basımevi.
• NGSS Lead States. (2013). Next generation science standards: For states, by states. Washington, DC: The National Academy Press.
• *Ocak, İ., & Korkmaz, Ç. (2018). Fen Bilimleri ve Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okul Dışı Öğrenme Ortamları Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 4(1), 18-38.
• Ogelman, H. G., & Güngör, H. (2015). Türkiye’deki Okul Öncesi Dönem Çevre Eğitimi Çalışmalarının İncelenmesi: 2000-2014 Yılları Arasındaki Tezlerin Ve Makalelerin İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 180-194.
• Olgan, R. (2015). Influences on Turkish early childhood teachers’ science teaching practices and the science content covered in the early years. Early Child Development and Care, 185(6), 926-942.
• *Orhan, A. T. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okullarındaki Fen Merkezine ve Fen Eğitimine Yönelik Bakış Açıları. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 91-101.
• Osborne, J., Simon, S., & Collins, S. (2003). Attitudes towards science: A review of the literature and its implications. International journal of science education, 25(9), 1049-1079.
• *Ölçer, S., & Özdemir, D. A. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcılık düzeyleri ile 60-72 aylık çocukların fen öğreniminin karşılaştırılması. Journal of Awareness, 3(5), 837-856.
• Özen Uyar, R., & Ormancı, Ü. (2016). Türkiye'de okul öncesi dönem fen eğitimi araştırmalarında güncel eğilimler: bir tematik analiz çalışması. Pegem Atıf İndeksi, 559-584.
• Patrick, H., Mantzicopoulos, P., & Samarapungavan, A. (2009). Motivation for learning science in kindergarten: Is there a gender gap and does integrated inquiry and literacy instruction make a difference. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 46(2), 166-191.
• Presser, A. L., Kamdar, D., Vidiksis, R., Goldstein, M., Dominguez, X., & Orr, J. (2017). Growing Plants and Minds. Science and Children, 55(2), 41.
• Saçkes, M., Akman, B., & Trundle, K. C. (2012). Okulöncesi Öğretmenlerine Yönelik Fen Eğitimi Dersi: Lisans Düzeyindeki Öğretmen Eğitimi İçin Bir Model Önerisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 1-26.
• *Saçkes, M., & Trundle, K. C. (2017). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Bilimsel Kavramların İçselleştirmesinde Grafikleri Zihin Aracı Olarak Kullanmaları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 364-380.
• *Saka, M. (2016). Öğretmen adaylarının çevre etiği yaklaşımlarının yordayıcısı olarak eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6(3), 100-115.
• Samarapungavan, A., Mantzicopoulos, P., & Patrick, H. (2008). Learning science through inquiry in kindergarten. Science Education, 92(5), 868-908.
• *Simsar, A., & Doğan, Y. (2019). Investigation of preschool teachers' views on science education processes. E-Kafkas Journal of Educational Research, 6(2), 19-32.
• *Sönmez, S., & Bilir Seyhan, G. (2016). MEB 2013 okul öncesi eğitim programının sağlık kavramı açısından incelenmesi. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 146-174.
• *Şahin, Ç., Uludağ, G., Gedikli, E., & Karakaya, L. (2018). Developing of the scale on determining parents’ views about science and preschool science activities. Kastamonu Education Journal, 26(1), 101-108.
• *Şahin, F., Yıldırım, M., Sürmeli, H., & Güven, İ. (2018). Okul öncesi öğrencilerinin bilimsel süreci becerilerinin değerlendirilmesi için bir test geliştirme çalışması. Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 123-138.
• *Şeker, P. T., & Çavuş, Z. S. (2017). Okul öncesı öğretmen adaylarının fen eğitimine yönelik özyeterlik algıları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 5(2), 19-28.
• *Tahan, Ö., & Zeynep, U. Ç. A. R. (2017). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Fen Okuryazarlığına İlişkin Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 558-567.
• *Tekerci, H., & Kandir, A. (2017). Effects of the Sense-Based Science Education Program on Scientific Process Skills of Children Aged 60–66 Months. Eurasian Journal of Educational Research, 17(68), 239-254.
• *Toran, M. (2016). Sürdürülebilir anaokulları: Okul öncesi eğitim kurumlarının değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3).
• Tu, T. (2006). Preschool science environment: What is available in a preschool classroom?. Early Childhood Education Journal, 33(4), 245-251.
• *Tuncer, M., Simsek, M., Dikmen, M., Akmence, A. E., & Bahadir, F. (2019). Determination of preschool teachers’ self-efficacy beliefs for science activities in preschool curriculum. Journal of Educational Reflections, 3(1), 28-41.
• *Uludağ, G., Karademir, A. H., & Cingi, M. A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye ilişkin davranış düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 120-136.
• *Ursavaş, N., & Aytar, A. (2018). Okul Öncesi Öğrencilerinin Su Farkındalığı ve Su Okuryazarlıklarındaki Gelişimin İncelenmesi: Proje Tabanlı Bir Araştırma. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(1), 19-45.
• *Uysal, H., Tepetaş Cengiz, Ş., Güçhan Özgül, S., Akar Gençer, A., & Akman, B. (2016). Investigation of Preschool Teachers' Opinions about Science Journals. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 10(1).
• Ültay, E., & Can, M. (2015). Determination of preschool student teachers' conceptual knowledge about heat and temperature. Karadeniz Journal of Social Sciences, 7(2), 1-23.
• Ünal, M.& Akman, B.(2006). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine karşı gösterdikleri tutumlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 251-257.
• *Ültay, N., Ültay, E., & Çilingir, S. K. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin fen konularındaki uygulamalarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 773-792.
• *Ünlü, M., & Çavak, Y. (2019). Okul Öncesi Eğitim Döneninde Öğrencilere Kazandırılabilecek Coğrafi Kazanımlar ve Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49(49), 187-202.
• *Yazıcı, e., & Yaman Baydar, ı. Y. (2019). Okul öncesi dönemdeki çocukların bilim insanı olarak yapmak istediklerine ilişkin görüşlerinin resimler yoluyla incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 43-65.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• *Yıldız, S., & Tükel, A. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen Etkinliklerine Yer Verme Durumlarının Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 4(1), 49-59.
• *Yılmaz, S., & Olgan, R. (2017). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Doğaya Yakınlık (Biyofili) Seviyelerinin Araştırılması. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 13(3).
• *Yilmaz, O. (2018). Blended learning in science ınstruction: advantages and students usage habits. Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 11(3), 2111-2121.
• *Yörüsün, T. Ö., Koçyiğit, E., İçer, M. A., Bozkurt, O., & Köksal, E. (2017). Okul Öncesi Çocukların Sağlıklı Besin ve Aktivite Seçimleri İle Vücut Ağırlığı İlişkisi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 19-26.
• Zimmerman, C. (2000). The development of scientific reasoning skills. Developmental review, 20(1), 99-149.