Okul Yöneticilerinin Algılanan Yönetim Tarzları ve Öğretmenlerin Özerkliği Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 2, 1173 - 1201, 26.08.2021

Püren Akçay , Halid Hamza Sevinç

https://doi.org/10.17152/gefad.906997

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmanın amacı okul yöneticilerinin sergilemiş olduğu yönetim tarzlarının öğretmen özerkliği ve alt boyutları ile ilişkisini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. İlişkisel tarama modeline göre desenlenen bu araştırmada veri toplama aracı olarak ‘Öğretmen Özerklik Ölçeği’’ ve ‘‘Algılanan Müdür Yönetim Tarzı Ölçeği’’ kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, amaçlı örnekleme yöntemlerinden rastgele örnekleme yöntemi ile belirlenen ve 2020-2021 eğitim öğretim yılında Adıyaman ili Kahta İlçesindeki ilkokullarda görev yapmakta olan 367 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara göre okul yöneticilerinin yönetim tarzlarında en yüksek puan ortalamasının işbirlikli yönetim tazrına, en düşük puan ortalamasının ise ilgisiz yönetim tarzına ilişkin olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin sınıf içindeki özerklik düzeylerinde, öğretim sürecinde öğretmenin özerkliği ile işbirlikli yönetim tarzı arasında pozitif yönlü, düşük düzeyde çift yönlü, anlamlı ilişki bulunması araştırmadan elde dilen bir diğer sonuçtur.

Anahtar Kelimeler

Okul yönetimi, Öğretmen özerkliği, Yönetim tarzı

Kaynakça

• Açıkalın, A. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile empati becerileri arasındaki ilişki, (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akçay, P. (2020). Okul Yöneticilerinin Algılanan Yönetim Tarzlarının Değerler Çerçevesinde İncelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,3(2), 19 – 32.
• Alanoğlu, M & Demirtaş, Z. (2019). Bürokratik okul yapısı ile müdür yönetim tarzları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 199-213.
• Başaran, İ. E. (2000). Yönetim (3. Baskı). İstanbul: Umut Yayım Dağıtım.
• Başaran, Y. K. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Kuramı, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (5)47, 480-495
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 13. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çelik, V. (2012). Okul Kültürü ve Yönetimi. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Çelikkaya, T. & Kuş, Z. (2009). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-758
• Demir, S. & Özden, S. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretimsel stratejilere yöntemlere ve tekniklere ilişkin görüşleri: Hayat Bilgisi dersine yönelik tanılayıcı bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,14, 59-75.
• Demir, E., Saatçioğlu, Ö & İmrol, F. (2016). Uluslararası dergilerde yayımlanan eğitim araştırmalarının normallik varsayımları açısından incelenmesi, Current Research in Education, (2)3, 130-148.
• Doğru, M. & Aydoğdu, M. (2003). Fen Bilgisi öğretiminde kullanılan yöntemlerde karşılaşılan sorunlar ile ilgili öğrenci görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 150-158.
• Eren, E. (2011). Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Friedman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, (59)1, 58-76.
• Garvin, N. M. (2007). Teacher autonomy: Distinguishing perceptions by school cultural characteristics (Doctoral Dissertation). Universty of Pennsylvania.
• Gedik, A. & Üstüner, M. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerine algıladıkları müdür yönetim tarzının etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37, 53-68.
• Gül, F. Ö. (2016). Eğitimsel liderlik uygulamaları bağlamında öğretmen özerkliğinin incelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gürsoy, F. (2020). Ortaokullarda çalışan öğretmenlerin öğretmen özerkliğine ilişkin algı düzeyleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Karasu Avcı, E., & Ketenoğlu Kayabaşı, Z. E. (2019). Sınıf öğretmenlerinin derslerinde kullandıkları yöntem ve tekniklere ilişkin görüşleri: Bir olgubilim araştırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 926-942. doi: 10.16986/HUJE.2018044069.
• Koşar, D. (2019). Öğretmenlerin mesleki deneyimlerinin incelenmesi: öğretmen olmanın anlamına ilişkin fenomenolojik bir çalışma. Journal of History Culture and Art Research, 8(2), 333-346. doi:http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2122. 22 Mart 2021.
• Kürkçü, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliği davranışları akademik iyimserlik düzeyleri ve öğretmen liderliği algıları arasındaki ilişki, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Amasya.
• Oğuzkan, A. F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Pearson, L. C. ve Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy andstress, worksatisfaction, empowerment and professionalism, Educational Research Quarterly. 29(1), 37-53.
• Robbins, S. P., Decenzo, D. A. & Coulter, M. (2013). Yönetimin esasları: Temel kavramlar ve uygulamalar, Çev. Ed. A. Öğüt. Ankara: Nobel.
• Sarı, M., Yıldız, E. ve Canoğulları, E. (2018). Öğretmenlerin algıladıkları müdür yönetim tarzı ile mesleki motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 188-208.
• Şakar, S. A. (2013). Ortaokul ve liselerde çalışan ingilizce öğretmenlerinin öğretmen özerkliğine dair algıları: Sakarya ili örneği, (Yüksek Lisans Tezi), Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Şentürken, C. (2018). Ortaöğretim öğretmenlerinin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Tedmem (2015). Öğretmen özerkliği ve okul özerkliği üzerine. https://tedmem.org/mem-notlari/degerlendirme/ogretmen-ozerkligi-ve-okul-ozerkligi-uzerine, (Erişim Tarihi: 21.10.2015).
• Terzi, A. R. & Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi, Milli Eğitim Dergisi, 33(166), 98-112.
• Üstüner, M. (2016). Algılanan müdür yönetim tarzı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 429-457.
• Üzüm, P. (2014). Sınıf Öğretmenlerinin Öğretmen Özerkliğine İlişkin Farkındalık Düzeylerinin Yapısal ve Bireysel Boyutları Açısından Değerlendirilmesi (İzmir İli Örneği) (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Üzüm, P. & Karslı, M. D. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliğine ilişkin farkındalık düzeyleri, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 79-94.
• Yıldırım, A., Ünal, A., & Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 92-109. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423936367.pdf.