Rusya Tarihi Ders Kitaplarında Toplumsal Yaşam

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 3, 2095 - 2126, 30.12.2021

Özgür Aktaş Hurşit İsayev

Öz

Bu çalışmanın amacı altıncı sınıf Rusya tarihi ders kitaplarında yer alan toplumsal yaşama dair konuları değerlendirmektedir. Altıncı sınıf ders kitapları başlangıçtan on beşinci yüzyıla kadar olan zaman dilimini kapsamaktadır. Çalışmanın yöntemi doküman analizine dayanmaktadır. Kolay ulaşabilen örneklem yöntemiyle elde edilen tarih ders kitapları içerik analizi yöntemine göre değerlendirilmiştir. Çalışmada toplumsal yaşama ait konular din, köyler ve şehirler, aile, toplumsal hayat, Rus evi, beslenme ve giyim alt başlıkları altında değerlendirilmiştir. Rusların uzun dönem Slav ailesinin bir parçası olarak kaldığı görülmüştür. Rusların XI. yüzyıla kadar pagan inancını taşımışlar, en büyük tanrıları Perun olmuştur. Hristiyanlığın kabülüyle Ruslar, Bizans İmparatorluğu’nun kültürel ve dinî takipçisi olmuştur. Rusya’da şehirlerin on birinci yüzyıldan itibaren gelişmeye başladığı bilinmektedir, şehirlerin en önemli sakinleri arasında posad adı verilen zanaatkârlar bulunurdu. Rus ailesine gelince ailenin başında eşiyle baraber büyük babanın olduğu geleneksel aile yapısı hâkimdi. Knezler, Bayarlar, geniş topraklara sahipti, Rus köylüsü ise genellikle kıt kaynaklarla geçinmiştir. Tüccar sınıfının ise Rus toplumunda zenginleşerek, iyi bir hayat sürdükleri görülmüştür. Rusların evleri genellikle tek odalı, evin yarısı toprağın altında kalacak bir şekilde yapılmıştır. Rus insanının beslendiği ürün çeşidi azdı. Rusya’da giyim şeklinde coğrafi faktörlerin, dini inanışlar ve gelir durumunun önemli etkisi olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Rusya tarihi ders kitapları, Toplumsal yaşam, Tarih eğitimi

Kaynakça

• Akhan, O. (2020). Türkiye, ABD ve Rusya lise tarih programlarının ve ders kitaplarının karşılaştırılması [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Gazi Üniversitesi.
• Andreyev İ.L. & Födorov, İ.N. (2016). İstoriya Rossiii, Moskova: Drofa.
• Arabacı, H.M. (2019). Ukrayna ortaokul ve lise tarih kitaplarında Türkler. TUHED, 8 (1), s. 27-59. DOI: 10.17497/tuhed.529696.
• Arsentev, N.M., Danilov, A.A., Stefanoviç, P.S & Tokareva A, Y. A. (2016). İstoriya Rosii, Prosveşeniye.
• Avcı, Y (2016). Kent tarihi (s.175-182). Tarih İçin Metodoloji (ed. Ahmet Şimşek) içinde, Ankara: Pegem Akademi.
• Balta, E & Demir, S. (2016). Tarih, kimlik ve dış politika: Rusya Federasyonu güncel tarih ders kitaplarında Osmanlı-Türk imajı. BİLİG, 76, 1-31. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilig/issue/25338/267577.
• Başaran, V. (2012). Çarlık dönemi ders kitaplarında Osmanlı imgesi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2), s.199-219.
• Berktay, H. (2005). İktisat tarihi: Osmanlı Devleti’nin yükselişine kadar Türklerin iktisadi ve toplumsal tarihi (23-133). Osmanlı Devleti’ne Kadar Türkler (yayın yönetmeni, S. Akşin), İstanbul: Cem.
• Cantimer, M. A. (2015). Klasik dönem Osmanlı ekonomisinin ve zihniyetinin Cumhuriyet dönemi tarih ders kitaplarına yansımaları. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1(2), 16-36. https://dergipark.org.tr/en/pub/p esausad/issue/26085/274910 adresinden alınmıştır.
• Cengiz, N. M ve Şimşek, A. (2017). Sovyetler Birliği döneminde Rusya’da okutulan tarih ders kitaplarında Türk imgesi, CTAD, 13(26), 77-66.
• Cengiz, N. M. (2018). Rus lise tarih ders kitaplarında Türk imajı. Ahmet Şimşek (Ed.).Dünyada Türk İmajı içinde (ss. 463-474), Pegem Akademi.
• Copeaux, E. (2000). Tarih ders kitaplarında (1931-1993) Türk tarih tezinden Türk- İslam Sentezine, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt yayınları.
• Çağlıyan-Şakar, K. (2020). Gelenksel rus mutfağı ve yemek kültürü (107-121). Gelenekler Bağlamında Rus Kültürü (Ed. R. Şakar),Ankara: Nobel.
• Çencen, N., ve Demir, Ö. (2013). Günümüz ortaöğretim 10. sınıf tarih ders kitabı ile muhteşem yüzyıl isimli televizyon dizisindeki "Kanuni Sultan Süleyman Dönemi" söylemlerinin gösterge bilimsel açıdan karşılaştırılması. TUHED, 2 (1), 76-101.https://dergipark.org.tr/en/pub/tuhed/issue/17717/185575 adresinden alınmıştır.
• Danilov, A.A., Danilov, D. D., Kulokov, B.A., & Tırın, C. B. (2009). İstoriya Rasiyi, Moskova: Dopuşeno Ministterstvom Obrazovaniya i Nauki RF.
• Danilov, A. A & Kosulina, L. G (2012). Istoriya Rosii, Moskova: Prosveşeniye.
• Gatına, V. (2009). Rus tarih ders kitaplarında Osmanlı/ Türk İmgesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Hobsbawm, E. (1998). Tarih Üzerine (çev. O. Akınhay), Ankara: Bilim ve Sanat.
• Hudges, J. D. (2019). Çevresel Tarih Nedir? (çev. M. F. Çalışır), İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Iggers, G. (2000). Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı (çev. G.G. Güven), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Özbaran, S. (1997). Tarih, Tarihçi ve Toplum, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt yayınları.
• Özdemir, P. T (2020). Rus kültüründe geleneksel bir imge: giyim kuşam (s.83-105).Gelenekler Bağlamında Rus Kültürü (ed. R. Şakar), Ankara. Nobel.
• Kankal , A. (2016). Şehir tarihi (s.89-93), Tarih İçin Metodoloji (Ed. Ahmet Şimşek) içinde, Ankara: Pegem Akademi.
• Kapar, M. A. (2016). Sovyetler dönemi tarih ders kitaplarında eskiçağ tarihi ve eski Türk tarihinin öğretimi. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 5, 229-252. https://dergipark.org.tr/en/pub/usad/issue/28214/299571 adresinden alınmıştır.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 21. Baskı, Ankara: Nobel.
• Kınıkoğlu, S. (2007). Images and representations of Turks and Turkey in Soviet history textbooks. Internationale Schulbuchforschung , Vol. 29, No. 3, Europa – Peripherie Ost/Südost / Europe – The Eastern/South-Eastern Periphery , pp. 259-271, Stable URL: https://www.jstor.org/stable/43056785.
• Kyvig, D. E & Marthy, M.A. (2011). Yanıbaşımızdaki Tarih (çev. N. Özsoy), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulamaları (çev. ed. Selahattin Turan) üçüncü baskı, Ankara: Nobel.
• Okur, Y., Aksoy, M., Kızıltan, H., Sever, A., Öztürk, M., ve Karaman, M. (2010).Ortaöğretim Tarih 11. Sınıf, İstanbul: MEB.
• Özbaran, S. (1995). Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları (ed), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (çev. editörleri M. Bütün ve S.B. Demir), Ankara: Pegem Akademi.
• Punch, K.F. (2014). Sosyal Araştırmalara Giriş (çev. D. Bayrak, H.B. Arslan ve Z. Akyüz), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Saraç, H. (2020).Gelenekselden moderne Rus ailesi (s.15-36). Gelenekler Bağlamında Rus Kültürü (Ed. R. Şakar), Ankara: Nobel.
• Taşkesenligil, M. (2020). Gelenekler bağlamında Rus kültüründe bayramlar (s.187- 202). Gelenekler Bağlamında Rus Kültürü (Ed. R. Şakar), Nobel.
• Togan, A.Z. V. (1985). Tarihte Usul, İstanbul: Enderun Kitabevi. Tosh, J. (1997). Tarihin Peşinde, Tarih Vakfı Yurt yayınları.
• Tekeli, İ. (2000). Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Yegen, C. (2016). Annales okulu, Marc Bloch ve “tarih savunusu: veya tarihçilik mesleği” yapıtı üzerinden Bloch’un tarih anlayışı. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1 (1). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/285578 adresinden alınmıştır.
• Yıldırım , A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin.
• Yüksel, E., Kapar, M.A., Bildik, F., Şahin,K., Şafak, L., Ardıç, M., Bağcı, Ö., Ve Yıldız, S. (2018). Tarih 9 Ders Kitabı, MEB.URL 1. https://1-11klasses.ru/istoriy-rosii. URL.2. https://may.alleng.org/d/hist/hist449.htm.