Ortaöğretim “Schritt Für Schritt Deutsch” ve “Wie Bitte?” A1.1 Almanca Ders Kitaplarının Dinleme Kazanımları Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, 1.Uluslararası Yabancı Dil Eğitimi Sempozyumu (YABDİLSEM) Özel Sayısı, 217 - 239, 31.01.2022

Şerife Çelikkaya

Öz

Yabancı dil öğretiminde dört temel dil becerinin öğretilmesi esastır. Beceri alanlarından olan dinleme yabancı dil öğreniminde iletişim kurabilmenin temelini oluşturmaktadır. Bu nedenle de yabancı dilde bu becerinin geliştirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalışma 2011 ve 2017 yılları 9. ve 10. sınıf Almanca Öğretim Programlarında belirtilen dinleme kazanımlarının ortaöğretim Almanca ders kitaplarında dinleme etkinliklerinde yer alma durumu açısından incelenmiştir. Çalışmada temel dil becerisi olarak dinleme üzerinde durulmuş olup, 2016 yılında yayımlanan ve Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarında kullanılması öngörülen “Schritt für Schritt Deutsch” A1.1 ders kitabı ile 2018 yılında Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanan ve hala kullanımda olan “Wie Bitte?” A1.1 adlı ders kitaplarının dinleme kazanımı açısından karşılaştırmalı olarak durumları araştırılmıştır. Araştırma, nitel bir araştırma olup, doküman analizi olan nitel bilgi toplama yöntemlerinden yararlanılmıştır. Yapılan incelemede her bir kitabın hem kendi içindeki hem de iki ders kitabı arasındaki ünite/modüllerinde dinleme becerisine ait etkinlik ve kazanımlara eşit oranda yer verilmediği sonucuna ulaşılmıştır. “Schritt für Schritt Deutsch” ders kitabında “Açık ifade edilen sunu ve yönergeleri anlar.” ve “Kısa soru ve açıklamaları anlar.” kazanımlarına fazla; „Yol tariflerini anlar ve düzeyine uygun şarkı, şiir vb. eserleri dinlemekten zevk alır.“ kazanımına ise hiç yer verilmediği belirlenmiştir. “Wie Bitte?“ ders kitabında “Çok yavaş, dikkatlice ve duraklamalarla söylendiğinde kavramları anlayabilir.“ kazanımı ile “Yavaş ve anlaşılır bir şekilde konuşulması koşuluyla çevresindeki belirli şeylerle ilgili tanıdık kelimeleri ve çok basit cümleleri anlayabilir.“ kazanımına fazla yer verilmiş; “Zamanları anlayabilir.“ kazanımının ise en az işlenen kazanım olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bulgu ve sonuçlarından hareketle yeni oluşturulacak olan Almanca ders kitaplarına katkı sağlayacak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dinleme, Kazanım, Almanca dersi öğretim programı, Almanca ders kitabı

Kaynakça

• Avrupa Konseyi Modern Diller Bölümü. (2013). Diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi öğrenim, öğretim ve değerlendirme. Frankfurt: telc, Milli Eğitim Bakanlığı.
• Başaran, B. (2013). “Ders Kitaplarında “Öteki”. Kültür Evreni. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. Erişim tarihi: 23.10.2020. http://www.kulturevreni.com/15-116.pdf adresinden alındı.
• Bayrak, A. (2006). Landeskundliche Elemente im Lehrwerk “Hier sind wir”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15, 107-112.
• Cangil, E. B. (1996). Yabancı dil olarak Almanca ders kitaplarında ülke bilgisi ve kültür aktarımı. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Alman Dili Edebiyatı Bilim Dalı, İstanbul.
• Çiftçi, M. (2001). Dinleme Eğitimi ve Dinlemeyi Etkileyen Faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 165.
• Dellal, A, N. (2005). "Interkulturelles Lernen" in der Unterrichtspraxis: Ergebnisse einer empirischen Forschung an zwei Anadolu-Gymnasien”, Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht, 10 (2), Erişim tarihi: 24.10.2020. https://tujournals.ulb.tudarmstadt.de/index.php/zif/article/view/429/405 adresinden alındı.
• Dunkel, P. (1991). Listening in the native and second/foreign language: Toward an integration of research and practice, TESOL Quarterly, 25(3), 431‐457.
• Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process, Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115.
• Emiroğlu, S. ve Pınar, F. N. (2013). Dinleme becerisinin diğer beceri alanları ile ilişkisi. Turkish Studies, 8(4), 769-782. DOI: 10.7827/Turkish Studies.
• Epçaçan, C. (2013). Temel Bir Dil Becerisi Olarak Dinleme ve Dinleme Eğitimi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11). 331-352.
• Feyten, C. (1991). The power of listening ability: An overlooked dimension in language acquisition, The Modern Language Journal, 75(2), 173‐180.
• Genç, A. (2004). Lern Mit Uns Adlı Almanca Öğretmen Kitaplarında Ülkebilgisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 91-102.
• Göçer, A. (2007). Bir öğrenme alanı olarak anlama eğitimi ve Türkçe öğretimindeki yeri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 17-39.
• Gür, S. (2007). Alltagswissen und Landeskunde in den Lehrwerken “Hier sind wir” & Hallo Freunde 8. Eine Bildanalyse im Bereich Deutsch als Fremdsprache. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Hanbay, O. (2013). Çocuklara Yabancı Dil Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kalkan, C. K. (2011). Deutsch ist Spitze adlı ortaöğretim ders kitabında ülkebilgisi ögelerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay, H. (2011). Süreç temelli yazma modelleri: Planlı yazma ve değerlendirme. Murat Özbay (Ed.), Yazma Eğitimi içinde (s. 21-43). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kaya, L. (2020). Ortaöğretim Kurumları Almanca derslerinde okutulmakta olan “Wie bitte?” adlı ders kitabının dinleme becerisi yönünden incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, M. (2019). Avrupa Ortak Yabancı Dil Öğretim Programı Çerçevesinde “Wie Bitte?” adlı Almanca A 1 seviyesi ders kitaplarının dört temel dil becerisi açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Koçak, M. (2014). “Toko- Demo” adlı Almanca Ders Kitabında Ülke Bilgisi, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 29-41.
• Kuzu, H, (2013). Ortaöğretimde yabancı dil (Almanca) öğretiminin öğrenci memnuniyeti açısından değerlendirilmesi: Anadolu Lisesi örneği. (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Leubolt, M. (2006): Schon gehört? Ziele und Möglichkeiten von Hörerziehung im Deutschunterricht. (Diplomarbeit). Universität Wien, Wien.
• Maden, S. S. (2005). Anforderungen an ein Lehrwerk für Deutsch als Tertiärsprache in der Türkei. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht, 10(2), 13pp.
• Maden, S. S. & Kula, T. (2017, Mayıs). Schritt für Schritt Deutsch Ortaöğretim A1.1 Düzeyi Almanca Ders Kitabının Kültürlerarasılık Bağlamında İncelenmesi ve Değerlendirilmesi. Uluslararası Yükseköğretimde Eğitim Araştırmaları ve Uygulamaları (YEAUK) Kongresinde sunulan bildiri, İstanbul.
• Maden, S.S.; Balkan, H.& Çalışkan, C. (2017, Eylül). Deutschkasten Ortaöğretim A1.2 Düzeyi Almanca Ders Kitabında Ülkebilgisini Yansıtan Öğelerin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi. V. Uluslararası Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Kongreler Serisinde sunulan bildiri, Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli.
• Maden, A. ve Durukan, E. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme kaygıları, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 1945-1957. https://doi: 10.7884/teke.733.
• MEB (2009). Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni. Öğrenme-öğretme-değerlendirme. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları.
• MEB (2011). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Ortaöğretim Almanca Dersi (Hazırlık, 9, 10, 11, 12. Sınıf) Öğretim Programları. Ankara. MEB.
• MEB (2012). 12 Yıl Zorunlu Eğitim Sorular-Cevaplar. Ankara. MEB
• MEB (2016). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgesi. Ankara.
• MEB (2018). Talim ve Terbiye Kurulu Ortaöğretim Almanca Ders Programları, Komisyon. Ankara.
• Melanlıoğlu, D. (2011). Üstbiliş Stratejileri Eğitiminin İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Dinleme Becerilerine Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Neumann, D. (2012). Schwierigkeitsbeeinflussende Merkmale bei Aufgaben zum Hörverstehen im Fach Deutsch in der Sekundarstufe I. Duisburg: Gilles & Francke Verlag.
• Öz, J. (2010). Türkiye’de Yabancı Dil Olarak Almanca Ders Kitaplarında Kültürlerarası Öğrenme. (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Özbay, M. (2009). Bir Dil Becerisi Olarak Dinleme Eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Rossa, H. (2012). Mentale Prozesse beim Hörverstehen in der Fremdsprache. Eine Studie zur Validität der Messung sprachlicher Kompetenzen. Frankfurt am Main: Lang Verlag.
• Rost, M. (2011). Teaching and researching listening. Harlow: Pearson.
• Sönmez, V. (2003). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Storch, G. (2008). Deutsch als Fremdsprache – eine Didaktik. Paderborn: Fink.
• Tapan, N. (1995). Yabancı dil olarak Almanca öğretiminde yeni bir yöneliş: Kültürlerarası Bildirişim-Odaklı Yaklaşım. Studien zur deutschen Sprache und Literatur, 9, 149-168.
• Taşer, S. (2012). Konuşma Eğitimi. İstanbul: Pegasus Yayınevi.
• Telemeci, B. (2017). A1.1 Düzeyi “Schritt für Schritt Deutsch” İsimli Ortaöğretim Almanca Ders Kitabının Dört Dil Becerisi ve İçerik Açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Vandergrift, L. and Goh, C. C. M. (2012). Teaching and learning second language listening: Metacognition in action [İkinci dilde dinlemenin öğretimi ve öğrenimi: Eylemde üstbiliş]. New York: Routledge.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.