Okul Öncesi Dönem Matematik Eğitiminde Sayı Kavramı ile İlgili Ulusal Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 44 Sayı: 3, 2309 - 2352, 30.12.2024

Fatma Dokuzoğlu , Şeyma Şengil Akar

https://doi.org/10.17152/gefad.1489627

Öz

Bu araştırma, Türkiye’de okul öncesi dönem matematik eğitiminde sayı kavramı ile ilgili yazılmış yüksek lisans ve doktora tezlerini belirli değişkenler (tezin türü, yıl, katılımcı, veri toplama aracı, veri analiz yöntemi, birbirine benzer amaçla yazılmış tezler arasında benzerlikler veya farklılıklar) açısından inceleyerek çıkarımlar yapmak amacıyla yapılmıştır. Araştırma da sistematik literatür tarama deseni tercih edilmiştir. Veri analiz yöntemi olarak ise doküman analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya dâhil edilen lisansüstü tezler en çok 2016-2020 tarihleri arasında ve Gazi Üniversitesinde yazılmıştır. Tezlerin katılımcı grubunu en çok okul öncesi dönem çocukları oluştururken yaş dağılımı 60-71 aydır. İncelenen tezlerde çoğunlukla nicel araştırma yöntemi kullanılırken araştırma deseni olarak korelasyonel desen tercih edilmiştir. Veri toplama aracı olarak en çok tanılayıcı testler kullanılmıştır. Lisansüstü tezlerde çoğunlukla tercih edilen veri analiz yöntemi t-testi olmuştur. Araştırmaya dâhil edilen tezlerden birbirine benzer amaçla yazılan 12 adet tez olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Dönem, Matematik Eğitimi, Sayı Kavramı, Sistematik Literatür Taraması

Examination of National Postgraduate Theses on the Concept of Numbers in Preschool Mathematics Education

Öz

This research was conducted to examine master’s and doctoral theses that address the concept of numbers in preschool mathematics education in Turkey by considering various variables such as level, year, participants, data collection tools, data analysis methods, and the similarities or differences among theses with similar objectives. The study adopted a systematic literature review approach, and document analysis was employed as the data analysis method.
The majority of the graduate theses included in this study were written between 2016 and 2020 at Gazi University. The study group of the theses primarily consists of preschool children, with the age distribution being children aged 60 to 72 months. While quantitative research methods are mostly used in the examined theses, a correlational design is preferred as the research design. Descriptive tests have been predominantly used as the data collection tool. The most commonly preferred data analysis method in postgraduate theses is the t-test. It has been observed that there are 12 theses included in the research that were written with similar purposes.

Anahtar Kelimeler

: Preschool Period, Mathematics Education, Number Concept, Systematic Literature Review

Kaynakça

• Ağcadağ, A. (2021). Aile katılımı ile 60-72 aylık çocukların sayı ve sayma becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi,Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Akman, B. (2002). Okul Öncesi Dönemde Matematik. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 23, 244-248.https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/78 15/102644 adresinden erişilmiştir.
• Akuysal-Aydoğan, S., ve Şen, S. (2011). 6 yaş çocuklarının sayı kavramının gelişiminde kavram eğitim programının etkisinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 38-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue/33886/375214 adresinden erişilmiştir.
• Albayrak, M., Nurullah, Y., ve Şimşek, M. (2019). Matematik öğretimindeki eksiklikler: sayma ve sayı kavramı ile ilgili farkındalıklar. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1487-1498. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/913153 adresinden erişilmiştir.
• Altay, M. K., ve Umay, A. (2013). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerine Yönelik Sayı Duyusu Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 38(167), 241-255. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1762 adresinden erişilmiştir.
• Aslan, A. S. (2022). Drama yönteminin okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş grubu çocukların rakam kavramını öğrenmelerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi,Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Ata Doğan, S., ve Akman, B. (2019). Okul öncesi eğitimden lise eğitimine matematik-müzik ilişkisini ele alan ulusal araştirmalarin incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(5), 40-56.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 5(2), 368-388. doi:10.31592/aeusbed.598299
• Bardakçı, M. N., ve Mart, M. (2023). Okul dışı öğrenme ortamlarındaki değerler eğitiminin okul öncesi eğitimde uygulanması açısından değerlendirilmesi: sistematik literatür taraması. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 52-71.
• Baroody, A. J. (1987). Children's mathematical thinking; A developmental framework for preschoolprimary, and special education teachers. New York: Teachers college, Columbia University. doi:10.2307/748681
• Baroody, A. J., ve Price, J. (1983). The Development of the Number-Word Sequence in the Counting of Three-Year-Olds. Journal for Research in Mathematics Education, 14(5), 361-368. doi:10.2307/748681
• Baroody, A. J., Eiland, M., ve Thompson, B. (2009). Fostering at-risk preschoolers' number sense. Early Education and Development, 20(1), 80-128. doi:10.1080/10409280802206619
• Bıkmaz, F. H., Aksoy, E., Tatar, Ö., ve Altınyüzük, C. A. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim Bilim, 38(168), s. 1300-1337.
• Bilgen, Z., ve Durmuşoğlu, M. C. (2023). Okul öncesi dönem matematik eğitiminde sayı ve sayma konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(1), 18-30.
• Buldu, M. (2010). Erken çocukluk döneminde matematiksel kavram gelişimi. B. Akman (Ed.), Erken Çocuklukta Matematik Eğitimi (s. 26-46) içinde. Pegem Akademi.
• Burton, L. (1984). Mathematical Thinking: The Struggle for Meaning. Journal for Research in Mathematics Education, 15(1), 35-49. doi:/10.2307/748986
• Çakıroğlu, Ü., ve Taşkın, N. (2016). Okul Öncesi öğrencilere etkileşimli çoklu ortamlar ile sayıların öğretimi: deneysel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 01-22. https://search.trdizin.gov.tr/ tr/yayin/detay/252842/okul-oncesi-ogrencilere-etkilesimli-coklu-ortamlar-ile-sayilarin-ogretimi-deneysel-bir-calisma adresinden erişilmiştir.
• Çopur, E. M., ve Tezel Şahin, F. (2022). Türkiye’de okul öncesinde aile katılımı ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. Current Perspectives in Social Sciences, 26(4), 421-430.
• Dehaene, S. (2001). Précis of the number sense. Mind ve Language, 16(1), 16-36. doi:10.1111/1468-0017.00154
• Denzin, N. K., ve Lincoln, Y. S. (2008). The Discipline and Practice of Qualitative Research.
• Dere, H. (2000). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 6 yaş çocuklarına bazı matematik kavramlarını kazandırmada yapılandırılmış ve geleneksel yöntemlerin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) .Gazi Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdoğan, S. Ç., ve Baran, G. (2003). Erken çocukluk döneminde matematik. Eğitim ve Bilim, 28(130), 32-40. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article /view/5101 adresinden erişilmiştir.
• Erdoğan, S., Parpucu, N., ve Boz, M. (2017). Sayı ve işlemlerle ilgili eğitim materyallerinin okul öncesi dönem çocuklarının matematik becerisine etkisi. İlköğretim Online, 16(4), 1777-1791. doi:10.17051/ilkonline. 2017.342991
• Gerrish, K., ve Lacey, A. (2010). The research process in nursing. Wiley-Blackwell.
• Gersten, R., ve Chard, D. (1999). Number SenseRethinking Arithmetic Instruction for Students with Mathematical Disabilities. The Journal of Special Education, 33(1), 2-61. doi:10.1177/0022466999033001
• Greeno, J. G. (1991). Number Sense as Situated Knowing in a Conceptual Domain. Journal for Research in Mathematics Education, 22(3), 170-218. doi:10.2307/749074
• Güleç, N. (2015). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarının sayı kavramı ile ilgili becerilerinin aile ve öğretmen değişkenleri açısından yordanması. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi,Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Güleç, N., ve İverdi, A. (2017). 5-6 yaş çocuklarının sayı kavramı becerilerinin ebeveyn ve öğretmen değişkenleri açısından yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 81-98. https://search.trdizin .gov.tr/tr/yayin/detay/239110/5-6-yas-cocuklarinin-sayi-kavrami-becerilerinin-ebeveyn-ve-ogretmen-degiskenleri-acisindanyordanmasi adresinden erişilmiştir.
• Güven, Y. (2008). The Factors Related to Preschool Children and Their Mothers on Children’s Intuitional Mathematics Abilities. International Journal of Science and Mathematics Education(7), 533-549. Retrieved from https://link.springer.com/article/10.1007/s10763-008-9131-1.
• İnan, C., ve Erkuş, S. (2019). 3-6 yaş Arası Çocukların Temel Matematiksel Kavram Gelişimlerinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi(50), 1-14. doi:10.15285/maruaebd.586786
• Jordan, N. C., Kaplan, D., Oláh, L. N., ve Locuniak, M. N. (2006). Number sense growth in kindergarten: a longitudinal investigation of children at risk for mathematics difficulties. Child Development, 77(1), 152-175. doi:10.1111/j.1467-8624.2006.00862.x
• Kandır, A. (2001). Çocuk gelişiminde okul öncesi eğitim kurumlarının yeri ve önemi. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/151/kandir.html adresinden 2 Kasım 2023 tarihinde alındı.
• Kandır, A., ve Orçan, M. (2011). Beş-altı yaş çocuklarının erken öğrenme becerileri ile sosyal uyum ve becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 40-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline /issue/8593/106845 adresinden erişilmiştir.
• Karabekmez, S. (2018). Okul öncesi eğitimi alan 5 yaş çocuklarının sayı becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Sistematik Derleme Metodolojisi, 6(1), 26-33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46815/587078 adresinden erişilmiştir.
• Karataş, Ş. (1996). Özel ve resmi anaokullarına devam eden 5-6 yaş grubundaki çocukların bazı sayı kavramlarına ait becerilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kayhan, H. C. (2012). Türkiye'deki drama ağırlıklı matematik öğretimi çalışmaları üzerine bir değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(12), 97-120.
• Kilimlioğlu, M. Ç. (2018). 5-6 yaş çocuklarının etkileşimli oyunları ile sözel dil başarımları ve sayı hissi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Ensitüsü, Denizli.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir analiz yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(15), 170-189. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbid /issue/54983/727462 adresinden erişilmiştir.
• Kırlar, B. (2006). Okulöncesi eğitim kurumuna devam eden altı yaş çocuklarına bazı matematiksel kavramları kazandırmada yapılandırılmış yöntem ile geleneksel yöntemin etkinliğinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi).Selçuk Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Küçükay, S. (2022). Türkiye'de sayı hissi üzerine hazırlanmış lisansüstü tezlerin incelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi,Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Lubienski, S. T., ve Bowen, A. (2000). Who's Counting? A Survey of Mathematics Education Research 1982-1998. Journal for Research in Mathematics Education, 31(5), 626-633.
• Menevşe, E. B. (2016). 48-84 aylık çocuklar için gözden geçirilmiş erken sayı testinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi,Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks. California: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. (2024).Güncellenen Okul Öncesi Eğitim Programı. https://tegm.meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., Altman, D. G., ve Group, T. P. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses. The PRISMA statement. British Medical Journal, 339, 332-336.
• Moule, P., ve Goodman, M. (2009). Nursing Research: An Introduction. SAGE Publication Ltd. NCTM. (1989). Curriculum and evaluation standarts for council of teachers of mathematics. Reston. doi:10.2307/749544
• Orçan-Kaçan, M., ve Halmatov, M. (2017). Türkiye’de Uygulanan Okul Öncesi Eğitim Programında Matematik: Planlama ve Uygulama. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 149-161. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/33905/375411 adresinden erişilmiştir.
• Özdemir, D. (2019). Üstün yetenekli okul öncesi çocuklarında sayı algısı kavramı. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergisi), 3(2), 69-77. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bestdergi/issue/40736/497878 adresinden erişilmiştir.
• Özgen, K., ve Pesen, C. (2010). İlköğretim matematik öğretiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımına ilişkin öğretmenlerin öz-yeterlik algıları. Sosyal Bilimler Dergisi(24), 115-135. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/843194 adresinden erişilmiştir.
• Palabıyık, E. (2022). Okul öncesi ve ilkokul öğrencilerinin sayı hissi becerilerinin incelenmesi. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Reys, R., Reys, B., McIntosh, A., Emanuelsson, G., Johansson, B., ve Yang, D. C. (1999). Assessing Number Sense of Students in Australia, Sweden, Taiwan and the United States. School Science and Mathematics, 99(2), 61-70. doi: 10.1111/j.1949-8594.1999.tb17449.x
• Sarıer, Y. (2020). Aktif öğretim yöntemlerinin, matematik başarısına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 115-132.
• Sezer, T. (2008). Okul öncesi eğitimi alan beş yaş grubu çocuklara sayı ve işlem kavramlarını kazandırmada drama yönteminin etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Stock, P., Desoete, A., ve Roeyers, H. (2009). Mastery of the counting principles in toddlers: A crucial step in the development of budding arithmetic abilities? Learning and Individual Differences, 19(4), 419-422. doi:10.1016/j.lindif.2009.03.002
• Stock, P., Desoete, A., ve Roeyers, H. (2010). Detecting Children With Arithmetic Disabilities From Kindergarten: Evidence From a 3-Year Longitudinal Study on the Role of Preparatory Arithmetic Abilities. Journal of Learning Disabilities, 43(3), 250-268.doi:/10.1177/0022219409345011
• Şirin, S. (2011). Beş yaş grubu çocuklara sayı ve işlem kavramlarını kazandırmada oyun yönteminin etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi,Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Toker, A. (2022). Bir araştırma metodolojisi olarak sistematik literatür incelemesi: meta-sentez yöntemi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 313-340. doi:10.18037/ausbd.1227360
• Tereci, A., ve Bindak, R. (2019). 2010-2017 Yılları arasında Türkiye'de Matematik Eğitimi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 40-55.
• Ulutaş, F., ve Ubuz, B. (2008). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 Yılları Arası. İlköğretim Online, 7(3), 614-626.
• Uyanık, Ö., ve Kandır, A. (2010). Okul öncesi dönemde erken akademik beceriler. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 118-134. https://dergipark.org.tr/tr/download/ article-file/304144 adresinden erişilmiştir.
• Yang, D.-C., Hsu, C.-J., ve Huang, M.-C. (2004). A Study of Teaching and Learning Number Sense for Sixth Grade Students in Taiwan. International Journal of Science and Mathematics Education, 2(3), 407-430.
• Yiğittir, S., ve Çalışkan, H. (2013). Seviye belirleme sınavında (sbs) bilgiler alanında sorulan soruların kapsam geçerliği açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 43(197), 145-157.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A. (2022). Bir araştırma metodolojisi olarak sistematik literatür taramasına genel bakış. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 367-386.
• Yıldız, B., Demirci, G., Akdeniz, K., Galiç, S., Güneş, S., Kavuncu, T., Mayan Yıldız, T. (2021). Ortaokul ve lise öğrencilerinin matematiksel kavram yanılgılarına yönelik türkiye’de yapılan çalışmaların sistematik derlemesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 535-556.
• Yılmaz, B. (2015). 48 – 60 aylık çocuklar için Erken Sayı Değerlendirme Ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Yılmaz, E. (2006). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden 6 yaş çocuklarının sayı ve işlem kavramlarını kazanmalarında müzikli oyun etkinliklerinin kullanılmasının etkisi. Çukurova Üniverstiesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana
• Yüce, A., ve Sezer, T. (2021). 5-6vyaş grubu çocukların sayı ve sayma becerileri ile problemçözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 305-319.