LEVLA İLE BAŞLAYAN HADİSLERİ ANLAMAYA YÖNELİK BİR ANALİZ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 30, 15.12.2020

Sedat Yıldırım

Öz

Allah (c.c.) hak dinini tebliğ etmek üzere bir elçi göndermiş ve bu elçiden gönderildiği kitleyi hikmet, güzel öğütle ve onların anlayabileceği şekilde uyarmasını istemiştir. Birçok âyette Hz. Peygamber’e (s.a.s.) düşen görevin açık bir davet olduğu buyrulmaktadır. Hz. Peygamber de (s.a.s.) bu konuda çok hassas davranmış ve kendilerini anlayabileceği şekilde insanlarla diyaloga geçmiştir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.s.) verilmek istenen mesajın çok iyi anlaşılması adına farklı inşâ, ihbâr cümle formlarıyla insanları uyarmıştır.
Araştırmamızda bu hususla da ilgili olduğunu düşündüğümüz Levlâ ile başlayan bazı hadis örneklerini ele alacağız. İnşa formatında aktarılan bu hadislerde bazı uygulama ve eylemler maslahat ve zorluk gibi etkenlerden dolayı farz olmaktan çıkartılmış veya terk edilmiştir.
Mesela Hz. Peygamber (s.a.s.) cihada katılacak imkâna sahip olmayan kişilerin üzülmemeleri için tüm savaşlara katılmamıştır. Hz. Peygamber (s.a.s.) misvâkın namaz veya abdest esnasında sürekli kullanılmasını, yatsı namazının gecenin geç saatlerinde kılınmasını sırf zorluk olmaması için farz kılmamıştır. Yine Hz. Peygamber (s.a.s.) Kâbe’nin cahiliye döneminde –tahrip olması sebebiyle- yeniden yapılması esnasında eksik inşa edilmesine binaen Kâbe’yî olduğu şekil ve alanda yeniden inşa etmek istemiş; ancak Kureyş’in tekrar küfre dönmesi ihtimalinden dolayı bu düşüncesinden vazgeçmiştir.
Çalışmamızda Levlâ ile başlayan hadislerde sözü edilen vb. hususları anlamaya yönelik bir inceleme yapmak istedik. Bununla hem Hz. Peygamber’in (s.a.s.) bu hadisler özelinde tebliğ metodunu hem de bu cümle formlarıyla aktarılan hadislerin analiz edilerek bu hadislerde verilmek istenen nebevî mesajları ve bu mesajların önemine matuf hususları tespit etmeyi hedeflemekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Hadis, tebliğ, cümle, inşâ, Levlâ

Kaynakça

• Algül, Hüseyin. “Ensâr”. Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/251-252. İstanbul: TDV. Yayınları, 1995.
• Aynî, Mahmud b. Ahmed. Umdetü’l-kârî fî şerhi sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-A‘rabî.
• Baytop, Turhan, “Misvâk”. 30/190-191. Türkiye Diyânet Vakfı Ansiklopedisi. İstanbul: TDV. Yayınları, 2005.
• Beyhâkî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali. es-Sünenü’l-kübrâ, 11 Cilt. (Muhakkik mukaddimesi). thk. Muhammed Abdulkadir Ata. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmîyye. 3. Basım. 1424/2003.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmaîl el-Buhârî. el-Câmiu‘s-Sahîh. 6 Cilt. thrc. Mustafâ ed-Dîb el-Buğâ. Beyrut: Dâru’l-İbni’l-Kesîr/el-Yemâme, 3. Basım, 1993/1407.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eşa’s el-Ezdî es-Sicistânî. Sünenu Ebî Davûd. 7 Cilt. thk. Şuayb el-Arnaûd. v.dğr.. Beyrût: Dâru Risâleti’l-Alemîyye, 1430/2009.
• el-Bâcî, Süleyman b. Halef b. Sa’d. el-Müntekâ şerhü’l-Muvatta, 7. Cilt. Mısır: Matbaatü’s-Saade, 1. Basım. 1332/1914.
• el-Ğalâyînî, Mustafa. Câmiu‘d-durûsi’l-‘arabiyye. 3 Cilt. Beyrût: el-
• el-Kirmânî, Muhammed b. Yususf b. Ali. el-Kevâkibü’d-derârî fî şerhi’s-Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1417/1981.
• el-Kurtubî, Yusuf b. Abdullah b. Muhammed. el-İstizkâr el-Câmi‘ li mezâhibi’l-fukahâi’l-emsâr ve ulemâi’l-aktâr. 9. Cilt. thk. Salim Muhammed Atâ v.dğr. Beyrût:Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1421/200.
• el-Murâdî, Yakûb Hasan b. Kâsım. el-Cenâ’d-dânî fî hurûfi’l-meânî, 1 Cilt. thk. Fahreddin Kabâ v.dğr. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmîyye, 1. Basım. 1413/1992.
• el-Münâvî, Muhammed Abdurrauf. Feydü’l-Kadîr şerhü’l-Câmi‘i’s-sağîr min ehâdîsi’l-beşîri’n-nezîr. 6 Cilt. ts. Ahmed Abdusselam. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1322/2001.
• es-San‘anî, Muhammed b. İsmail b. Salâh. et-Tenvîr şerhü’l-câmi‘’is-sağîr. 11 Cilt. thk. Muhammed İshak, Riyâd: Mektebetü’d-Dâri’s-Selâm, 1432/20011.
• Es-Siyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir. et-Tevşîh şeru el-Câmi‘i’s-Sâhîh. 9. Cilt. thk. Rıdvân Câmi Rıdvân. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 1419/1998.
• eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Neylü’l-evtâr Şerhu Münteke’a-Ahyâr, 8 Cilt. thk. İsamuddin es-Sabâbetî. Mısır: Dâru’l-Hadis, 1. Basım, 1413/1993. Günel, Fuat. “Hicr”, Türkiye Diyânet Vakfı Ansiklopedisi. 17/455-456. İstanbul: TDV. Yayınları, 1998. 17/455-456.
• İbn Battâl ,Alî b. Halef b. Abdulmelik Ebû Hasan. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Yâsir b. İbrâhim. 10 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 2. Basım, 1423/2003.
• İbn Hacer, Ahmet b. Ali el-Askalânî. Fethü’l-bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 13 Cilt. tsh. Muhibuddin el-Hatîb, v.dğr. Beyrût, Dâru’l-Marife, 1379.
• İbn Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed. Müsned. 50 Cilt. thk. Şuayb el-Arnâûd v. dğr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle., 1. Basım, 1999/1420.
• İbn Kesir, İsmâil b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. 15 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1407/1986.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. 5 Cilt. thk. Şuayb el-Arnâûd, Muhammad v.dğr. Dimaşk: Dâru Risâleti’l-A’lemîyye, 2. Basım, 2009/1430.
• İbn Receb, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Şihabuddin. Fethü’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, 6. Cilt. thk. Ebû muaz Tarık, Suudi Arabistan: Dâru İbn’ül-Cevziyye, 2. Basım, 1422/2002.
• Kastallânî, Ahmed b. Ahmed, İrşâdu’s-Sârî li şerhi Sahîhîl-Buhârî, 10 Cilt. Mısır: el-Metbeatu’l-Kübrâ el-Emîrîyye, Mısır, 1323.
• Ku’rân-ı Kerîm Meali. çev. Halil Altuntaş -Muzaffer Şahin. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Kurtubî, Yusuf b. Abdullah b. Ömer. et-Temhîd limâ fî’l-Muvatta mine’l-meânî ve’l-esânîd. 24. Cilt. thk. Muhammed b. Mustafa el-Alevî v.dğr. Mağrib: Vizâretü’l-Umûmi’l-Evkâf, 1387/1968.
• Mektebetü’l-‘Asriyye, 28. Basım. 1414/1993.
• Meral Çörtü, Mustafa. Arap Dil Bilgisi Nahiv, 1 Cilt. İstanbul: M.Ü.İ.FA.V., 15. Basım. 2013.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyin b. Haccâc Ebû’l-Hüseyin el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-Sahîh. 5 Cilt. thk. Muhammed Fuad Abdu’l-Bakî. Beyrût: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabîyye/Dâru’l-Kütübi’l-İlmîyye, 1. Basım, 1991/14129.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb b. Alî. Sünenü’n-Nesâî bi şerhi’l-hâfız Celâlüddîn es-Suyûtî ve hâşiyeti’-imâmi’s-Sindî. 8 Cilt. Halep: Mektebetü’l-Matbûati’l-İslâmîyye.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya el-Minhâc şerhu Sahihi Müslim b. Haccâc. 9. Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2. Basım. 1392.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevra. Sünenü’t-Tirmizî, 5 Cilt. thk. M. Fuad Abdulbaki. Şeriketu Mekteb ve Matbaat-u Mustafa el-Bâbî ve Evladîh, 1962/1382.
• Ünal, Sadettin. “Kâbe”. Türkiye Diyânet Vakfı Ansiklopedisi. 24/14-21. İstanbul: TDV. Yayınları, 2001.