Patočka Felsefesinde “Kriz” Düşüncesi Üzerine

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 165 - 183, 20.06.2023

Hayyam Celilzade

Öz

Patočka ülkemizde çok bilinen bir filozof değil. Sadece iki kitabı Türkçeye tercüme edilmiş. Üzerine yazılmış makale sayısı da çok azdır. Bu çalışmamızla Türk akademisinde Patočka’nın daha iyi tanıtılmasına vesile olmayı amaçlıyoruz. Bu bağlamda onun felsefesinde önemli bir yer tutan kriz düşüncesini irdeleyeceğiz. Patočka’nın kriz düşüncesinin önemli bileşenleri olan polemos, khorismos, sarsılmışların dayanışması gibi kavramları mercek altına alarak bu kavramlarda ifade edilen fikirleri yakalamaya çalışacağız. Elbette Patočka’nın öncüsü ve etkilendiği kişi Husserl’e değinmeden geçmemiz imkânsızdır. Husserl hem kriz düşüncesi bağlamında hem de genel olarak fenomenolojinin kurucu şahsı olduğu için Patočka’nın görüşlerini etkiler. Çalışmamızda Patočka’nın etkilendiği bir diğer isim Heidegger üzerinde de durmamız icap eder. Husserl’in işaret ettiği kriz, Heidegger’in çalışmalarıyla birlikte anlam değişir. Husserl’in işaret ettiği krizin mahiyetinin ne olduğu, Heidegger’le birlikte bu krizin nasıl bir mahiyet değiştiği çalışmamızda üzerinde duracağımız konulardan olacaktır. Patočka’nın felsefesinde krizin nasıl tanımlandığı ve onun kriz düşüncesinin Husserl ve Heidegger’den hangi açılardan farklı olduğunu irdeleyen çalışmamız, Patočka’nın temel kavramlarının yorumlamasını sunacaktır. Bu çalışmanın Patočka ilgili çalışmalar alanındaki boşluğu doldurmaya katkıda bulunacağını temenni ediyoruz.

Anahtar Kelimeler

kriz, polemos, khorismos, sarsılmışların dayanışması, epokhe, fenomenoloji.

On the Concept of “Crisis” in Patočka Philosophy

Öz

Patočka is not a well-known philosopher in our country. Only two of his books have been translated into Turkish. Very few articles have been written on Patočka. With this work, we aim to contribute to the Patočka studies in turkish. In this context, we will examine the idea of crisis, which has an important place in his philosophy. We will try to understand the ideas expressed in these concepts by focusing on the concepts such as polemos, khorismos, solidarity of the shaken, which are important components of Patočka’s “concept of crisis”. Of course, it is impossible to overlook without mentioning Husserl. Patočka influenced by Husserl’s views both in the context of crisis thought and also as the founding figure of phenomenology in general. In our study, we will also discuss also dwell on Heidegger, another name Patočka was influenced by. Our study, which examines how crisis is defined in Patočka’s philosophy and how his concept of crisis differs from Husserl and Heidegger. We hope that this study will contribute to filling the gap in the field of related studies.

Anahtar Kelimeler

crisis, polemos, khorismos, solidarity of the shaken, epokhe, phenomenology.

Kaynakça

• Akdeniz, Emrah. “Nietzsche’de Dekadans Ve Kültür Eleştirisi Olarak Trajik Bilgelik”, FLSF 15, (2013), 111-126.
• Buckley, R. Philip. Husserl, Heidegger And The Crisis Of Philosophical Responsibility, Dordrecht: Springer, 1992.
• Husserl, Edmund. “The Vienna Lecture”. The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology. trans. by: David Carr. Evanston: Northwestern University Press, 1970.
• Husserl, Edmund. Kesin Bilim Olarak Felsefe. ter: Abdullah Kaygı, Ankara: TFK Yayınları, 2007.
• Husserl, Edmund. The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology. trans. by: David Carr. Evanston: Northwestern University Press, 1970.
• Koselleck, Reinhart. Kavramlar Tarihi. ter: Atilla Dirim, İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• Koselleck, Reinhart. Kritik ve Kriz. ter: Eylem Yolsal Murteza. İstanbul: Otonom Yayınları, 2012.
• Küçükalp, Kasım. Husserl. İstanbul: Say Yayınları, 2006.
• Leufer, Daniel. “War by Other Means: Jan Patočka on the Twentieth Century’s Struggle against Total Mobilization”. The Great War and Phenomenology. Leuven: KU, 2014.
• Manton, Eric. “Patocka On Ideology And The Politics Of Human Freedom”, Studia Phænomenologica VII (2007), 465-474.
• Mattei, Jean-Francois. “Avrupa’nın Ruhu”. Avrupa’nın Krizi. haz: Önay Sözer, Ali Vahit Turhan, Ankara: Dost Kitabevi, 2007.
• Meacham, Darian. “The Body At The Front”, Studia Phænomenologica VII (2007), 353-376.
• Moran, Dermot. Husserl’s Crisis Of The European Sciences And Transcendental Phenomenology. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• Patočka, Jan. “Ideology And Life In The Idea”. Studia Phænomenologica VII (2007), 89-96.
• Patočka, Jan. Heretical Essays In The Philosophy Of History. trans. By: Erazim Kohak, Illinois: Open Court Chicago and La Salle, 1996.
• Patočka, Jan. Plato And Europe. trans. By Petr Lom. California: Stanford University Press, 2002. Paul Ricoeur, “Avrupalılaşma Ve Dönüşüm”, Avrupa’nın Krizi, haz: Önay Sözer, Ali Vahit Turhan, Dost Kitabevi, Ankara 2007.
• Pithart, Petr. “Questioning as a Prerequisite for a Meaningful Protest”, Ivan Chvatík, Erika Abrams. Jan Patocka and the Heritage of Phenomenology. Dordrecht: Springer, 2012.
• Richir, Marc. “Avrupa’nın Krizi Karşısında Fenomenolojinin Durumu”, Avrupa’nın Krizi, haz: Önay Sözer, Ali Vahit Turhan. Ankara: Dost Kitabevi, 2007.
• Ricoeur, Paul. “Preface”. Jan Patočka, Heretical Essays In The Philosophy Of History. trans. by: Erazim Kohak, Illinois: Open Court Chicago and La Salle, 1996.
• Soysal, Ahmet. “Kriz ve Barbarlık: Edmund Husserl ve Michel Henry”. Avrupa’nın Krizi, haz: Önay Sözer, Ali Vahit Turhan. Ankara: Dost Kitabevi, 2007.
• Staudigl, Michael. “Destructed Meaning, Withheld World, Shattered “We” On Violence from the Viewpoint of Jan Patočka’s “A-subjective Phenomenology”. Ivan Chvatík, Erika Abrams. Jan Patocka and the Heritage of Phenomenology. Dordrecht: Springer, 2012.
• Şan, Emre. “Demokrasi Ve Kriz Deneyimi”, Ethos 8/2, (2015), 17-32.
• Tava, Francesco. The Risk of Freedom, Ethics, Phenomenology and Politics in Jan Patočka. trans. by: Jane Ledlie. New York: Rowman and Littlefield, 2016.
• Učník, Ľubica. “Patočka on Techno-Power and the Sacrificial Victim (Obět’)”. Ivan Chvatík, Erika Abrams. Jan Patocka and the Heritage of Phenomenology. Dordrecht: Springer, 2012.
• Ullmann, Tamás. “Negative Platonism and the Appearance-Problem”. Ivan Chvatík, Erika Abrams. Jan Patocka and the Heritage of Phenomenology. Dordrecht: Springer, 2012.
• Zelić, T. “On the Phenomenology of the Life-World”, Synthesis Philosophica 2/46, (2008), 413–426.