İstifhâmın Havf (Korku) Âyetlerinde Kazandığı Belâgî Anlamlar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 530 - 551, 14.06.2024

Mehmet Zeki Çetin Usame İhtiyar

Öz

İstifhâm, belirli bir edatla daha önce bilinmeyen bir şey hakkında bilgi talep etmek olarak tarif edilmiştir. Belagat ilminin me’ânî kısmında önemli bir yeri vardır. Arap edebiyatında bu manayla kullanılmasının yanı sıra bazen tevbih, taaccüp, temenni gibi farklı manalarda da kullanılmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’de istifhâm edatıyla soru sorularak muhataba mesaj verilmeye çalışılmıştır. Bunun yanı sıra insanın korku duygusuna yönelik birçok âyet mevcuttur. Bu âyetlerin bazılarında korku manasına gelen ifadeler geçmekle beraber istifhâm edatlarıyla soru sorulduğu görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, İstifhâmın Korku Ayetlerinde kazandığı belagî anlamları ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Belâgat,, Kur'ân,, İstifhâm,, Korku âyetleri,, Belâgî manalar.

The Eloquent Meanings of Istifhām In The Verses of Khawf (Fear)

Öz

Istifhām is defined as requesting information about something previously unknown with a certain preposition. It has an important place in the ma’ānī part of the science of eloquence. In addition to being used with this meaning in Arabic literature, it is sometimes used in different meanings such as tawbikh (censure), ta’jjub (amazement) and tamanni (wishing). In the Qur'an, it is tried to give a message to the interlocutor by asking a question with the preposition of istifhām. In addition to this, there are many verses about human's sense of fear. In some of these verses, although expressions that mean fear are mentioned, it is seen that the question is asked with the prepositions of istifhām. The aim of this study is to reveal the eloquent meanings of istifhām in the verses of fear.

Anahtar Kelimeler

Eloquence,, Qur'an,, Istifhām,, Verses of Fear,, Eloquent Meanings.

Kaynakça

• Abbas, F. H. (1997). El-Belâgatu funûnuhâ ve efnânuhâ (4. bs). Dâru’l-Furkân.
• Abbas, H. (t.y.). En-Nehvu’l-Vâfî (15. bs, 1-4). Daru’l-m’ârif.
• Abdulhamid, A. M. (2008). İçinde Mu’camu’l-lugati’l-’Arabiyeti’l-mu’âsira (1. bs, 1-4). ’Alemü’l-Kütüb.
• ’Atîk, A. (2009). ’İlmu’l-me’ânî (1. bs). Dâru’n-Nahdati’l-’Arabiyi.
• Ebu Ya’kûb es-Sekkâkî, Y. b. E. B. b. M. b. A. (1987). Miftâhu’l-’ulûm (3. bs). Dâru’l-Kutubu’l-İlmiyye.
• Ebu’l-Kâsım ez-Zemahşarî, M. b. ’Amrb. A. (1407). El-Keşşâf ’an hakîki ğavamidi’d-Tenzîl (3. bs, 1-4). Dâru’l-Kitâbi’l-’Arabî.
• Ebu’s-Su’ûd, M. b. M. b. M. (t.y.). İrşâdu’l-’akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm (1-9). Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• ed-Dusûkî, M. b. ’Arafa. (t.y.). Hâşiyetu’d-dusûkî ’alâ muhtasri’l-ma’ânî (1-4). el-Matba’atu’l-’Asriye.
• el-Âlûsî, Ş. M. b. A. (1415). Rûhu’l-me’ânî (1. bs, 1-16). Daru’l-Kütübu’l-’İlmiye.
• el-’Askalânî, İ. H. (1379). Fethu’l-bârî (1-13). Daru’l-Ma’rife.
• el-Beyzâvî, N. E. S. (Ebû M. A. b. Ö. b. M. (1418). Envâru’t-Tenzîl ve esrâru’-te’vîl (M. A. el-Mer’aşlî, Ed.; 1. bs, 1-5). Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî.
• el-Hâşimî, S. A. (t.y.). Cevâhiru’l-Belâğa fi’l-Ma’ânî ve’l-Beyan ve’l-Bedî’ (6. bs, 1-1). Dâru’l-Kutubu’l-İlmiyye.
• el-Kazvînî, M. b. A. C. (t.y.). El-İzâh fî ’ulûmi’l-belâğa (3. bs, 1-3). Dâru’l-Cîl.
• el-Lebbedî, A. S. (1992). Hemzetu’l-istifhâmi fi’l-Kurâni’l-Kerîm. Mektebetu’l-Vataniye.
• es-Sâbûnî, M. A. (2017). Safvatu’t-Tefâsîr (1-3). el-Matba’atu’l-’Asriye-Seyda.
• es-Su’aydi, A. (2005). Buğyatu’l-îzâh li telhîsi’l-miftâh fî ’ulûmi’l-belâğa (15. bs, 1-4). Mektebetu’l-Âdâb.
• eş-Şevkânî, M. b. A. (1414). Fetthu’l-kadîr (1. bs, 1-6). Dâru İbn Kesîr.
• eş-Şe’râvî, M. M. (1997). Tefsîru’ş-Şe’râvî (1-20). Metâbi’u Ahbâru’l-Yavm.
• Fahruddin er-Râzî, E. A. M. b. Ö. b. el-Hasan. (1420). Mefâtîhu’l-gayb (3. bs, 1-33). Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• Fîyrûzâbâdî, M. (2005). İçinde Kâmûsu’l-muhît (8. bs). Mue’ssesetu’r-Risâle.
• İbn Abdullah el-Uramî, M. el-Emin. (2001). Hadâiku’r-ravhi ve’r-rayhân fî ravâbî ’ulûmi’l-Kur’ân (1. bs). Dâru Tavku’n-Nuhât.
• İbn ’Aşûr, M. b. T. (1984). Et-Tahrîr ve’t-tenvîr (1-30). ed-Dâru’t-Tûnisiye.
• İbn Hişâm, A. b. Y. E. M. C. (1985). Muğni’l-lebîb ’an kütübi’l-e’ârîb (6. bs). Daru’l-Fikir.
• İbn Manẓûr, M. b. M. b. A. (1414). İçinde Lisânu’l-ʿArab (1-15). Dâru Ṣadr.
• Karaman, H., Özek, A., Dönmez, İ. K., Çağrıcı, M., Gümüş, S., & Turgut, A. (Ed.). (2014). Kur’ân-ı Kerîm ve açıklamalı meâli (27. baskı). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kutub, S. (2003). Fî Zilâli’l-Kurʾân (32. bs, 1-6). Daru’ş-Şurûk.
• Matlûb, A. (2006). Mu’camu’l-mustalahâti’l-belâğiyeti ve tetavvuruhâ (1. bs, 1-3). ed-Dâru’l’Arbiyetu li’l-Mevsû’ât.
• Mevlâ Ebu’l-Fedâ’, İ. H. b. M. (t.y.). Rûhu’l-Beyân (1-10). Daru’l-Fikir.
• Tantâvî, M. S. (1997). Et-Tefsîru’l-vasît li’l-Kur’âni’l-Kerîm (1. bs, 1-15). Dâru Nahda.