Üniversite Öğrencilerinin Dijital Bağımlılık Düzeylerinin İletişim Becerileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 20, 36 - 70, 23.06.2020

Aysel Arslan , Sait Bardakçı

Öz

Bu çalışmada; üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin ve iletişim becerilerinin farklı
değişkenler açısından incelenmesi, dijital bağımlılık düzeylerinin iletişim becerileri üzerinde bir
etkisinin olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklem grubunu 2019-
2020 akademik yılı güz döneminde Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde sekiz farklı fakültede öğrenim
gören 653 kadın 455 erkek olmak üzere 1108 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin elde
edilmesinde genel tarama modelleri arasında yer alan seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır.
Veriler, “Dijital Bağımlılık Ölçeği” ile “İletişim Becerileri Envanteri”nin öğrencilere uygulanmasıyla
elde edilmiştir. nde Kolmogorov-Smirnov normallik testi ile çarpıklık ve basıklık değerleri, bağımsız
gruplar t testi, tek yönlü ANOVA ve Tukey testleri ile yapısal eşitlik modellemesi altında yol analizi
kullanılmıştır. Araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık ve iletişim becerilerinin
cinsiyet, sınıf düzeyi, ikâmet yeri ve mezun oldukları lise türü değişkenleri açısından anlamlı farklılıklar
tespit edilmiştir. Yol analizi sonucunda ise dijital bağımlılık alt faktörlerinin bazılarının öğrencilerin
zihinsel ve davranışsal iletişim becerileri üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Bağımlılık, İletişlim becerisi, Üniversite Öğrencisi

Kaynakça

• Aktan, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 405-421.
• Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: a review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103, 411-423.
• Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 1(1), 55-67.
• Arslan, A., Kırık, A. M., Karaman, M., & Çetinkaya, A. (2015). Lise ve üniversite öğrencilerinde dijital bağımlılık. İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 34-58.
• Arslan, A. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin öğrencilerin ergenlik problemlerine ilişkin kullandıkları çözüm stratejileri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 57-84.
• Arslan, A. (2019a). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Sivas ili örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 63-80.
• Arslan, A. (2019b). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin iletişim becerileri ve öz-yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 146-173.
• Ayhan, B., & Çavuş, S. (2015). Online game addiction among high school students. Daba-Buzoianu. C., Arslan, H. ve İcbay, M. A. (Ed.). Contextual Approaches in Communication içinde (s. 85-93). Frankfurt, Almanya: Peterlang Academic Research.
• Avcı, Ö. H., & Yıldırım, İ. (2014). Ergenlerde şiddet eğilimi, yalnızlık ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1), 157-168.
• Aydın, F., & Horzum, M. B. (2015). Öğretmenlerin bilgisayar oyun bağımlılık düzeylerini yordayan değişkenlerin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2015, 2(1), 52-66.
• Aydıner, S. (2017). Ortaokul kademesindeki öğrencilerin bilgisayar bağımlılıkları ile benlik saygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bagozzi, R. P., & Fornell, C. (1982). Theoretical concepts, measurement, and meaning. Vol. 2, C. Fornell (Ed.) In a second generation of multivariate analysis, (pp. 5-23). Chicago: American Marketing Association.
• Bıçakçı, İ. (2000). İletişim ve halkla ilişkiler. (3.Baskı). Ankara: Mediacat Kitapları.
• Bingöl, G., & Demir, A. (2011). Amasya sağlık yüksekokulu öğrencilerinin iletişim becerileri. Göztepe Tıp Dergisi, 26(4), 152-159.
• Bulut, N. B. (2004). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin iletişim becerilerine ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 443-452.
• Bülbül, H., Tunç, T., & Aydil, F. (2018). Üniversite öğrencilerinde oyun bağımlılığı: kişisel özellikler ve başarı ile ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 97-111.
• Carnes, P. (2001). Out of the shadows: Understanding sexual addiction. Hazelden Publishing.
• Ceyhan, A. A. (2011). İnternet kullanma temel nedenlerine göre üniversite öğrencilerinin problemli internet kullanımı ve algıladıkları iletişim beceri düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 59-77.
• Çakır, H. & Topçu, H. (2005). Bir iletişim dili olarak internet. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 71-96.
• Çalapkulu, Ç. (2015). Kişilerarası iletişim sürecinde romantik eşlerde iletişim ötesi iletişim aktörlerinin kullanımı: Anadolu üniversitesi iletişim bilimleri fakültesi öğrencileri örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Çam, E. (2012). Öğretmen adaylarının eğitsel ve genel amaçlı facebook kullanımları ve facebook bağımlılıkları (SAÜ Eğitim Fakültesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Çam, H. H., & Nur, N. (2015). Adölesanlarda internet bağımlılığı prevalansı ile psikopatolojik semptomlar ve obezite arasındaki ilişkinin incelenmesi. TAF Prev Med Bull, 14(3), 181-188.
• Çetinkaya, M. (2013). İlköğretim öğrencilerinde internet bağımlılığının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının iletişim becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 567-576.
• Çuhadar, C., & Dursun, Ö. Ö. (2010). Bilişim teknolojileri öğretmeni adaylarının gözüyle öğretmenlik mesleği. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 1(1).
• Dalaylı, F. Ü. (2017). Orta yaş üstü bireylerde sosyal medya bağımlılığı ve sosyal izolasyon. In ICPESS (International Congress on Politic, Economic and Social Studies. 3, October.
• Dilci, T., Arslan, A., & Ersoy, M. (2019). 0-12 yaş aralığındaki çocukların dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre belirlenmesi: Sivas ili örneklemi. Tarih Okulu Dergisi (TOD) / Journal of History School (JOHS), 12(38), 122-142. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh1514
• Dökmen, Ü. (2003). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dökmen, Ü. (2004). Küçük şeyler. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Döner, C. (2011). İlköğretim öğrencilerinde internet bağımlılığının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Dursun, A., & Eraslan-Çapan, B. E. (2018). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve psikolojik ihtiyaçlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 128-140.
• Erdamar, G., & Kurupınar, A., (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 65-84.
• Erdoğan, İ. (2002). İletişimi anlamak. Ankara: Erk Yayınevi.
• Ersanlı, K., & Balcı, S. (2016). İletişim becerileri envanterinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(10), 7-12.
• Eryılmaz, S., & Çukurluöz, Ö. (2018). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi: Ankara ili, Çankaya ilçesi örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 889-912.
• Esen, C. A. (2012). Spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin benlik saygısı ve atılganlık düzeylerinin incelenmesi (Muğla Üniversitesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Gençer, S. L. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin internet bağımlılık durumlarının internet kullanım profilleri ve demografik özelliklere göre farklılıklarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Gökçearslan, Ş., & Durakoğlu, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(14), 419-435.
• Gönüç, S. (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Greenfield, D. N. (1999). Psychological characteristics of compulsive internet use: A preliminary analysis. Cyber Psychology and Behavior, 2(5), 403-412.
• Griffiths, M. D. (1991). Amusement machine playing in childhood and adolescence: A comparative analysis of video games and fruit machines. Journal of Adolescence, 14, 53-73.
• Griffiths, M. D. (1995a). Adolescent gambling. London: Routledge.
• Griffiths, M. D. (1996). Behavioural addiction: An ıssue for everybody? Journal of Workplace Learning, 8(3), 19-25.
• Griffiths, M. D. (1999). Internet addiction: Fact or fiction? The Psychologist: Bulletin of the British Psychological Society, 12, 246-250.
• Gül, S. K., & Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik dönemi sorunları ve şiddet. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 79-101.
• Güler, M. (1990). Endüstri işletmelerinin iş doyumu ve depresyon, kaygı ve diğer bazı değişkenlerin etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hazar, Z., Demir, G. T., Namlı, S., & Türkeli, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 320-332.
• İnan, A. (2010). İlköğretim II. kademe ve ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Karagöz, Y. (2016), SPSS ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. 1. Basım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karaman, K., & Kurtoğlu, M. (2009). Öğretmen adaylarının internet bağımlılığı hakkındaki görüşleri. Akademik Bilişim’09-XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Şanlıurfa, ss. 641-650.
• Kaya, A. (2011). Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim. (3. Baskı). Ankara: PegemA Akademi Yayıncılık.
• Kayri, M., & Günüç, S. (2016). Yüksek ve düşük sosyoekonomik koşullara sahip öğrencilerin internet bağımlılığı açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. The Turkish Journal on Addictions, 3(2), 165-183.
• Kesici, A., & Tunç, N. F. (2018). The development of the digital addiction scale for the university students: Reliability and validity study. Universal Journal of Educational Research, 6(1), 91-98.
• Korkut, F. (2016). İletişim becerilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 18-23.
• Kuss, D. J., & Griffiths, M. (2011). Online social networking and addiction a review of the psychological literature. International Journal of Environmental Research and Public Health, 8, 3528-3552. doi:10.3390/ijerph8093528
• Marks, I. (1990). Behavioural (non-chemical) addictions. British Journal of Addiction, 85, 1389-1394.
• Mcllwraith, R., Jacobvitz, R. S., Kubey, R., & Alexander, A. (1991). Television addiction: Theories and data behind the ubiquitous metaphor. American Behavioral Scientist, 35, 104-121.
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları, 2. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Monette, D. R., Sullivan, T. J., & DeJong, C. R. (2013). Applied social research: A tool for the human services. Canada: Nelson Education.
• Mustafaoğlu, R., & Yasacı, Z. (2018). Dijital oyun oynamanın çocukların ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 51-58.
• Nacar, F. S., & Tümkaya, S. (2011). Sınıf öğretmenlerinin iletişim ve kişilerarası problem çözme becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 493-511.
• Omole, C. O., & Ayeni, B. O. (2013). Internet use: Breakthrough or breakdown? Child & adolescent therapy and e-therapy. IFE PsychologIA: An International Journal, 21(3), 260-267.
• Orford, J. (2001). Addiction as excessive appetite. Addiction, 96(1), 15-31.
• Orhan, F., & Akkoyunlu, B. (2004). İlköğretim öğrencilerinin internet kullanımları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 107-116.
• Ögel, K. (2001). İnsan, yaşam ve bağımlılık. Tartışmalar ve gerekçeler. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. 9. Baskı. Ankara: Nisan Kitapevi.
• Özen, Y., & Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 394-422.
• Özkan, M. (2010). İnsan, iletişim ve dil. (3. Baskı). İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Peele, S., & Brodsky, A. (1975). Love and addiction. New York: Taplinger.
• Shaw, M., & Black, D. W. (2008). Internet addiction: Definition, assessment, epidemiology, and clinical management. CNS Drugs, 22(5), 353-365.
• Siyez, D. M. (2015). Üniversite öğrencilerinin onay bağımlılığı ve empatinin sosyal fayda aracılığıyla aşırı internet kullanımına etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(1), 30-36.
• Şahin, F. Y. (1998). Grupla iletişim becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin iletişim beceri düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 22(110), 12-19.
• Tanrıverdi, S. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Taş, İ., & Ayas, T. (2015). Relationship the level of internet addiction with personality traits of high school students/Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeyinin kişilik özellikleriyle ilişkisi. International Journal of Human Sciences, 12(2), 150-162.
• Tsai, C. C., Lin, S. S. J., & Tsai, M. J.( 2001). Developing an internet attitude scale for high school students. Computers & Education, 37(1), 41-51.
• Tunçeli, H. İ. (2013). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Sakarya Üniversitesi örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 51-58.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1995). Cinsiyet, evlilik uyumu, depresyon ile nedensel ve sorumluluk yüklemleri arası ilişkiler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Usluata, A. (1997). İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yaman, E. (2011). İletişimin Türkçesi. (1. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yellowlees, P. M., & Marks, S. (2007). Problematic internet use or internet addiction? Computers in Human Behavior, 23(3), 1447–1453.
• Young, K. S. (1996). Internet Addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology and Behavior, 1(3), 237-244.
• Young, K. S. (1998). Caught in the Net: How to recognize the science of ınternet addiction and a winning strategy for recovery. New York, NY: John Wiley and Sons, Inc.
• Young, K. S. (2004). Internet addiction: a new clinical phenomenon and its consequences. American Behavioral Scientist, 48(4), 402-415.
• Yurdakul, I. K., Dönmez, O., Yaman, F., & Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 883-896.
• Zıllıoğlu, M. (2007). İletişim nedir? İstanbul: Cem Yayınevi.
• Zorbaz, O., & Dost, M. T. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298-310.