Üniversite Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Problemli Sosyal Ağ Kullanımına Göre İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: Özel Sayı, 30 - 47, 31.12.2020

Ahmet Kesici

Öz

Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin problemli sosyal ağ kullanımına
göre incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Genel tarama modeli ile yapılan bu araştırmaya 2019-2020
öğretim yılı güz döneminde bir devlet üniversitesinin çeşitli bölümlerinde öğrenim gören 316 öğrenci
katılmıştır. Araştırmanın verileri Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği ve Problemli Sosyal Ağ Kullanım
Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Katılımcılar, problemli sosyal ağ kullanım ölçeğinden aldıkları puanlara
göre “düşük düzey”, “orta düzey” ve “yüksek düzey” problemli sosyal ağ kullanıcıları şeklinde
sınıflandırılmıştır. Toplanan veriler tek yönlü varyans analizi ve korelasyon analizi ile çözümlenmiştir.
Araştırmanın sonucunda düşük düzeydeki problemli sosyal ağ kullanıcılarının eleştirel düşünme
eğilimleri puanlarının yüksek düzeydeki problemli sosyal ağ kullanıcılarından istatistiksel olarak
anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, eleştirel düşünme eğilimi ile problemli
sosyal ağ kullanımı arasında ters yönde, düşük düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki oluğu
belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak eleştirel düşünme eğiliminin öğrencileri
problemli sosyal ağ kullanımına karşı koruma işlevi görebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel düşünme, eleştirel düşünme eğilimi, sosyal medya, problemli sosyal ağ kullanımı, dijital bağımlılık

Destekleyen Kurum

Yok

Kaynakça

• Andreassen, C. S., Torsheim, T., & Pallesen, S. (2014). Use of online social network sites for personal purposes at work: Does it impair self-reported performance? Comprehensive Psychology, 3, 01-21.
• Bailin, S., Case, R., Coombs, J. R., & Daniels, L. B. (1999). Conceptualizing critical thinking. Journal of Curriculum Studies,31(3), 285-302.
• Baillargeon, N. (2017). Aklın ve bilimin ışığında eleştirel düşünme kılavuzu (İ. Yıldız, Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Başarer, D. (2017). Bir düşünme türü olarak mantıksal düşünme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (41), 433-442.
• Busalim, A. H., Masrom, M., & Zakaria, W. N. B. W. (2019). The impact of Facebook addiction and self-esteem on students’ academic performance: A multi-group analysis. Computers & Education, 142, 103651, 1-14.
• Bowell, T., & Kenmp, G. (2018). Eleştirel düşünme kılavuzu (B. Tanrıseven, Çev.). Ankara: TÜBİTAK.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, M. (2018). Sosyal medya üzerinden gerçekleşen öğretmen–öğrenci etkileşiminin örtük program açsından incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Demir, Y., & Kumcağız, H. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılığının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(52), 23-42.
• D’Souza, Q. (2018, Mart, 17). Web 2.0 ideas for educators. Erişim adresi: http://www.teachinghacks.com/audio/100ideasWeb2educators.pdf
• Ennis, R. (1985). Goals for critical thinking curriculum. A. Costa (Ed.). Developing Minds içinde (s. 54-57). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Ertaş-Kılıç, H., & Şen, A. İ. (2014). UF/EMI eleştirel düşünme eğilimi ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 1-12.
• Evans, D. (2008). Social media marketing an hour a day. Indiana: Wiley Publishing Inc.
• Facione, P. A. (2000). The disposition toward critical thinking: Its character, measurement and relationship to critical thinking skill. Informal Logic, 20(1), 61-84.
• Frein, S. T., Jones, S. L., & Gerow, J. E. (2013). When it comes to Facebook there may be more to bad memory than just multitasking. Computers in Human Behavior, 29(6), 2179-2182.
• Griffiths, M. D. (2013). Social networking addiction: Emerging themes and issues. Journal of Addiction Research & Therapy, 4(5), 1-2.
• Halpern, D. F. (2004). Thoughts and knowledge: An introduction to critical thinking. New Jersey- London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Hou, Y., Xiong, D., Jiang, T., Song, L., & Wang, Q. (2019). Social media addiction: Its impact, mediation, and intervention. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 13(1). Erişim tarihi: 24 Ocak 2020. Erişim adresi: https://cyberpsychology.eu/article/view/11562/10369
• Hwang, J., Altmann, J., & Kim, K. (2009). The structural evolution of the Web 2.0 service network. Online Information Review, 33(6), 1040-1057.
• Irmak, A. ve Erdoğan, S. (2015). Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği Türkçe formunun geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi,16(Özel sayı. 1), 10-18.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kesici, A., & Tunç, N. F. (2018). Investigating the digital addiction level of the university students according to their purposes for using digital tools. Universal Journal of Educational Research, 6(2), 235-241.
• Kesici, A. (2019a). Lise Öğrencilerinin sosyal ağları kullanma sıklığına göre sosyal ağları eğitim amaçlı kullanmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 315-343.
• Kesici, A. (2019b). Üniversite öğrencilerinde dışadönüklük, sosyal ağları kullanma sıklığı ve cinsiyetin problemli sosyal ağ kullanımına etkisinin incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları-Studies in Psychology, 39(1), 23-44.
• Kılıç, E., & Karadeniz, Ş. (2006). Farklı hiper ortam tasarımlarının etkililiği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 251-262.
• Kılıç, A. F., & Koyuncu, İ. (2017). Ölçek uyarlama çalışmalarının yapı geçerliği açısından incelenmesi. Pegem Atıf İndeksi, 415-438.
• Kirschner, P. A., & Karpinski, A. C. (2010). Facebook and academic performance. Computers in Human Behavior, 26, 1237-1245.
• Koc, M., & Gulyagci, S. (2013). Facebook addiction among Turkish college students: The role of psychological health, demographic, and usage characteristics. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 16(4), 279-284.
• Korkmaz, Z. S. (2018). Eleştirel düşünme becerileri eğitiminin öğretmenlerin ve öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Lee, O. S., & Kim, M. J. (2017). The relationship among smartphone addiction, emotional intelligence, critical thinking disposition and communication skill for nursing students. Journal of Digital Convergence, 15(7), 319-328.
• Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media psychology, 12(1), 77-95.
• MEB. (2018). Ortaöğretim matematik dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) öğretim programı. Erişim tarihi: 24 Ocak 2020. Erişim adresi: http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=343
• Nosic, G. M. (2016). Eleştirel düşünme ve disiplinler arası eleştirel düşünme rehberi (B. Aybek, Çev.). Ankara: Anı Yayınları.
• Ophir, E., Nass, C., & Wagner A. D. (2009). Cognitive control in media multitaskers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(37), 15583-15587.
• Özdağ, C. (2019). Eleştirel düşünmenin öndayanakları. Felsefe Arkivi, (51), 203-212.
• Paul, R. W. (1990). Critical thinking: What every person needs to survive in a rapidly changing world. Rohnert Park, CA: Center for Critical Thinking and Moral Critique, Sonoma State University.
• Samaha, M., & Hawi, N. S. (2016). Relationships among smartphone addiction, stress, academic performance, and satisfaction with life. Computers in Human Behavior, 57, 321-325.
• Sendag, S., Erol, O., Sezgin, S., & Dulkadir, N. (2015). Preservice teachers’ critical thinking dispositions and web 2.0 competencies. Contemporary Educational Technology, 6(3), 172-187.
• Ulusoy, Y. Ö. (2012). Bilgiyi işleme kuramı ve eğitime yansımaları. B. Oral (Ed.), Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları içinde (s.163-186), (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ünlü, Ş. (2017). Eleştirel düşünmeyi destekleyen öğretmen eğitimi programının geliştirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Watson, G., & Glaser, E. (1980). Watson-Glaser critical thinking appraisal manual. New York: Harcourt, Brace, and World.
• Wolniczak, I., Ca´ceres-DelAguila, J. A., Palma-Ardiles, G., Arroyo, K. J., & Solı´s-Visscher, R. (2013). Association between Facebook dependence and poor sleep quality: A study in a sample of undergraduate students in Peru. PLoS ONE. 8(3), 1-5.
• World Economic Forum (2020, Ocak 5). https://www.weforum.org/agenda/2016/01/the-10-skills-you-need-to-thrive-in-the-fourth-industrial-revolution/
• Xanidis, N., & Brignell, C. M. (2016). The association between the use of social network sites, sleep quality and cognitive function during the day. Computers in Human Behavior, 55, 121-126.
• Yaralı, K. T. (2019). Okul öncesi çocukların eleştirel düşünme becerilerine öyküleştirme yöntemine dayalı eğitim programının etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.