Üniversite Öğrencilerinde D Tipi Kişilik, Depresif Belirtiler ve Sigara İçme

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 34, 1 - 15, 09.12.2024

Hikmet Yazıcı , Aslıhan Özer

https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.1387688

Öz

Sigara içme, çeşitli psikolojik, sosyal, biyolojik ve farmakolojik değişkenlerle ilişkilidir. D tipi kişilik, olumsuz duygular yaşama ve bu duyguların ifade edilmesini engelleme eğilimi olarak tanımlanan psikolojik bir değişkendir. Keza depresyon da negatif duygulanımın gözlendiği yaygın bir duygu durum bozukluğudur. Sigara içme hem depresyonlu hem de D tipi kişilik özelliğine sahip bireyler arasında yaygın olarak gözlenmektedir. Bu çalışmanın temel amacı üniversite öğrencilerinin depresif eğilimleri ve D tipi kişilik özellikleriyle sigara içme arasındaki ilişkiyi incelemektir. Kesitsel nitelikteki bu çalışma 427 üniversite öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir (Sigara içen=151, Sigara içmeyen=276). Depresif belirtileri ve D tipi kişilik özelliklerini incelemek için Hisli (1989) tarafından Türkçeye uyarlanan Beck Depresyon Envanteri ile Öncü ve Köksoy-Vayısoğlu (2018) tarafından uyarlanan D tipi Kişilik Ölçeği kullanılmıştır. Sigara içme ile ilgili bilgiler ayrıca toplanmıştır. D tipi kişilik, depresif belirtiler ve sigara içme arasındaki ilişkiyi incelemek için lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, depresif belirtiler ile D tipi kişilik özelliklerinin sigara içme alışkanlığını anlamlı düzeyde yordadığını göstermektedir. Bu açıklama biçiminden depresif belirtiler ile D tipi kişilik özelliklerinin sigara içme alışkanlığının sürdürülmesinde önemli birer risk faktörü olduğu sonucuna varılmıştır. Buna göre üniversite öğrencileri arasında düzenlenecek sigarayı önleme ve bıraktırmaya dönük çalışmalarda D tipi kişilik ile depresif belirtilerin önemli birer değişken olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sigara içme, Depresif belirtiler, D tipi kişilik

Type D Personality, Depressive Symptoms and Smoking Among University Students

Öz

Smoking is associated with various psychological, social, biological and pharmacological variables. Type D personality is a psychological variable defined as a tendency to experience negative emotions and inhibit the expression of these emotions. Likewise, depression is a common mood disorder in which negative affect is observed. Smoking is commonly observed among individuals with both depression and Type D personality traits. The main purpose of this study is to examine the relationship between depressive tendencies and type D personality traits of university students' and smoking. This cross-sectional study was conducted on 427 university students (smokers=151 non-smokers=276). Depressive symptoms and Type D personality were measured using the Beck Depression Inventory (adapted for use in Turkey by Hisli [1989]) and Type D Personality Scale (adapted for use in Turkey by Öncü and Köksoy-Vayısoğlu [2018]); smoking behavior was also assessed. Logistic regression analysis was used to examine the relationship between Type D personality, depressive symptoms, and smoking. Findings from the study show that depressive symptoms and Type D personality traits significantly predict smoking habits. From this explanation, it was concluded that depressive symptoms and Type D personality traits are important risk factors for maintaining the smoking habit. Accordingly, Type D personality and depressive symptoms should be taken into consideration as important variables in studies on smoking prevention among university students.

Anahtar Kelimeler

Smoking, Depressive Symptoms, Type D Personality

Kaynakça

• Ajdacic-Gross, V., Landolt, K., Angst, J., Gamma, A., Merikangas, K. R., Gutzwiller, F. ve Rössler, W. (2009). Adult versus adolescent onset of smoking: How are mood disorders and other risk factors involved? Addiction, 104(8), 1411-1419. https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.2009.02640.x
• Amerikan Psikiyatri Birliği [APA]. (2014). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı (DSM-5), Tanı ölçütleri el kitabı. (E. Koroğlu, Çev.). Hekimler Yayın Birliği.
• Argun-Barış, S., Yıldız, F., Başyiğit, İ. ve Boyacı, H. (2011). Kocaeli’de sigara içme prevalansı. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 59(2), 140-145.
• Audrain-McGovern, J., Rodriguez, D. ve Kassel, J. D. (2009). Adolescent smoking and depression: Evidence for self-medication and peer smoking mediation. Addiction, 104(10), 1743-1756.
• Bainter, T., Selya, A. S. ve Oancea, S. C. (2020) A key indicator of nicotine dependence is associated with greater depression symptoms, after accounting for smoking behavior. PLoS ONE 15(5), e0233656. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0233656
• Bakhshaie, J., Zvolensky, M. J. ve Goodwin, R. D. (2015). Cigarette smoking and the onset and persistence of depression among adults in the United States: 1994–2005. Comprehensive Psychiatry, 60, 142–148. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2014.10.012
• Baştürk, M., Koç, E. M., Sözmen, M. K., Arslan, M. ve Albaş, S. (2018). Tıp Fakültesi birinci ve altıncı sınıf öğrencilerinin sigara içme durumları, anksiyete düzeyleri ve 4207 sayılı kanun hakkındaki tutumları. Konuralp Medical Journal, 10(3), 282-288.
• Beck A. T. (1961). An inventory for measuring depression. Archives of General Psychiatry, 4(6), 561-71.
• Berlin, I., Covey, L. S. ve Glassman, A. H. (2009). Smoking and depression: A co-morbidity. Journal of Dual Diagnosis, 5(2), 149-158.
• Black, D. W., Zimmerman, M. ve Coryell, W. H. (1999). Cigarette smoking and psychiatric disorder in a community sample. Annals of Clinical Psychiatry, 11(3), 129–136. https://doi.org/10.1023/A:1022355826450.
• Boden, J. M., Fergusson, D. M. ve Horwood, L. J. (2010). Cigarette smoking and depression: Tests of causal linkages using a longitudinal birth cohort. The British Journal of Psychiatry, 196(6), 440-446.
• Breik, W. ve Elbedour, S. (2021). The Predictive Ability of Type D Personality Pattern, Anxiety, and Depression in Cardiac Disease. European Journal of Mental Health, 16(2), 196-209.
• Breslau, N., Peterson, E. L., Schultz, L. R., Chilcoat, H. D. ve Andreski, P. (1998). Major depression and stages of smoking: A longitudinal investigation. Archives of General Psychiatry, 55(2), 161-166. https://doi.org/10.1001/archpsyc.55.2.161
• Bricker, J. B., Peterson, A. V., Andersen, M. R., Leroux, B. G., Rajan, K. B. ve Sarason, I. G. (2006). Close friends’, parents’, and older siblings’ smoking: Reevaluating their influence in children’s smoking. Nicotine & Tobacco Research, 8(2), 217-226.
• Buczkowski, K., Basinska, M. A., Ratajska, A., Lewandowska, K., Luszkiewicz, D. ve Sieminska, A. (2017). Smoking status and the five-factor model of personality: results of a cross-sectional study conducted in Poland. International Journal of eEnvironmental Research and Public Health, 14(2), 126-139. https://doi.org/10.3390/ijerph14020126
• Burger, J. M. (1993). Personality. Brooks/Cole Publishing.
• Chaiton, M. O., Cohen, J. E., O’Loughlin, J. ve Rehm, J. (2009). A systematic review of longitudinal studies on the association between depression and smoking in adolescents. BMC Public Health, 9, Makale 356. https://doi.org/10.1186/1471-2458-9-356
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (A. Aypay, Çev.). Anı Yayıncılık.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education. Routledge.
• Contrada, R. J. (1989). Type A behavior, personality hardiness, and cardiovascular responses to stress. Journal of Personality and Social Psychology, 57(5), 895-903. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.5.895
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative (4. Baskı). Prentice Hall.
• Çaykara, B., Tuna, R., Sağlam, Z. A. ve Pençe, H. H. (2019). Sigara bağımlılarında depresyon, umutsuzluk ve anksiyete düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, 33(1), 15-23.
• Çilingir, D., Hintistan, S. ve Öztürk, H. (2012). Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin sigara kullanma alışkanlıkları ve etkileyen faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 69-87.
• Denollet, J. (2000). Type D personality: A potential risk factor refined. Journal of Psychosomatic Research, 49(4), 255-266.
• Denollet, J. (2005). DS14: Standard assessment of negative affectivity, social inhibition, and Type D personality. Psychosomatic Medicine, 67(1), 89-97.
• Doğanay, S., Sözmen, K., Kalaça, S. ve Belgin, Ü. (2012). Türkiye’de toplumda sigara içme sıklığı nasıl değişiyor? Turkish Journal of Public Health, 10(2), 93-115.
• Doherty, W. J. ve Allen, W. (1994). Family functioning and parental smoking as predictors of adolescent cigarette use: A six-year prospective study. Journal of Family Psychology, 8(3), 347-353. https://doi.org/10.1037/0893-3200.8.3.347
• Durmuş, B., İşçi Güneri, Ö. ve İncekırık, A. (2021). Bireylerin sigara alışkanlıklarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Negatif binom regresyon analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 28(4), 717-730.
• Emmons, K. M., Wechsler, H., Dowdall, G. ve Abraham, M. (1998). Predictors of smoking among US college students. American Journal of Public Health, 88(1), 104-107.
• Gerald, B. (2018). A brief review of independent, dependent and one sample t-test. International Journal of Applied Mathematics and Theoretical Physics, 4(2), 50-54.
• Gerlach, M., Farb, B., Revelle, W. ve Nunes Amaral, L. A. (2018). A robust data-driven approach identifies four personality types across four large data sets. Nature Human Behaviour, 2(10), 735-742. https://doi.org/10.1038/s41562-018-0419-z
• Grabowska, P., Targowski, T., Rozyńska, R., Mierzejewska, J. ve From, S. (2005). Alexithymia and depression: relationship to cigarette smoking, nicotine dependence and motivation to quit smoking. Przeglad Lekarski, 62(10), 1004-1006.
• Gümüş Doğan, D. ve Ulukol, B. (2010). Ergenlerin sigara içmesini etkileyen faktörler ve sigara karşıtı iki eğitim modelinin etkinliği. Journal of Turgut Ozal Medical Center, 17(3), 179-185.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2013). Multivariate Data Analysis (7. Baskı). Pearson Education.
• Heffner, J. L., Strawn, J. R., DelBello, M. P., Strakowski, S. M. ve Anthenelli, R. M. (2011). The co-occurrence of cigarette smoking and bipolar disorder: Phenomenology and treatment considerations. Bipolar Disorders, 13(5-6), 439- 453. https://doi.org/10.1111/j.1399-5618.2011.00943.x
• Hisli N. (1989). Beck Depresyon Envanteri’nin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Psikoloji Dergisi, 7(23), 3-13.
• Imbalzano, E., Vatrano, M., Quartuccio, S., Ceravolo, R., Ciconte, V. A., Rotella, P., Pardeo, R., Trapani, G., de Faizo, G., Segura- Garcia, C., Costantino, R., Saitta, A. ve Mandraffino, G. (2018). Effect of type D personality on smoking status and their combined impact on outcome after acute myocardial infarction. Clinical Cardiology, 41(3), 321-325.
• Kara, S., Baş, F. Y. ve Açıkalın, C. (2011). Sigara içme davranışları ve etkili faktörler: Tıp ve Diş Hekimliği Fakültelerinin ilk ve son sınıf öğrencileri üzerinde çalışma. Smyrna Tıp Dergisi, 1(1), 16-21.
• Kim, S. R., Kim, H. Y., Kim, J. Y. ve Kim, H. K. (2019). Type D personality as a predictor of smoking cessation failure in smoking high school adolescents. Psychology in the Schools, 56(1), 79-91.
• Kupper, N., Pedersen, S. S., Höfer, S., Saner, H., Oldridge, N. ve Denollet, J. (2013). Cross-cultural analysis of type D (distressed) personality in 6222 patients with ischemic heart disease: A study from the International HeartQoL Project. International Journal of Cardiology, 166(2), 327-33.
• Lasser, K., Boyd, J. W., Woolhandler, S., Himmelstein, D. U., McCormick, D. ve Bor, D. H. (2000). Smoking and mental illness: A population-based prevalence study. Jama, 284(20), 2606-2610. https://doi.org/10.1001/jama.284.20.2606
• Leventhal, A. M., Zvolensky, M.J. ve Schmidt, N. B. (2011). Smoking-related correlates of depressive symptom dimensions in treatment-seeking smokers. Nicotine & Tobacco Research, 13(8), 668-676.
• Mandil, A., BinSaeed, A., Ahmad, S., Al-Dabbagh, R., Alsaadi, M. ve Khan, M. (2010). Smoking among university students: A gender analysis. Journal of Infection and Public Health, 3(4), 179-187.
• Manley, M. J., de Jonge, P., Kershaw, T. S., Desai, R. A., Lin, H. ve Kasl, S. V. (2009). Association of major depression with subtypes of nicotine dependence found among adult daily smokers: A latent class analysis. Drug and Alcohol Dependence, 104(1-2), 126-132.
• Marakoğlu, K., Çivi, S., Şahsıvar, Ş. ve Özdemir, S. (2006). Tıp Fakültesi birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinde sigara içme durumu ve depresyon yaygınlığı arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi, 7(3), 129-134.
• Meienberg, A., Mayr, M., Vischer, A., Zellweger, M. J. ve Burkard, T. (2021). Smoking prevention in adolescents: A cross-sectional and qualitative evaluation of a newly implemented prevention program in Switzerland. BMJ Open, 11, e048319. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2020-048319
• Mete, B., Söyiler, V. ve Pehlivan, E. (2020). Adölesanlarda sigara içme ve madde kullanma prevalansı. Bağımlılık Dergisi, 21(1), 64-71.
• Morrell, H. E., Cohen, L. M. ve McChargue, D. E. (2010). Depression vulnerability predicts cigarette smoking among college students: Gender and negative reinforcement expectancies as contributing factors. Addictive Behaviors, 35(6), 607-611.
• Munafò, M. R. ve Araya, R. (2010). Cigarette smoking and depression: A question of causation. The British Journal of Psychiatry, 196(6), 425-426.
• Nefs, G., Speight, J., Pouwer, F., Pop, V., Bot, M. ve Denollet, J. (2015). Type D personality, suboptimal health behaviors and emotional distress in adults with diabetes: Results from Diabetes MILES–The Netherlands. Diabetes Research and Clinical Practice, 108(1), 94–105.
• Ogińska-Bulik, N. ve Michalska, P. (2021). Type D personality in adolescents–the mediating role between depression and PTSD. Current Psychology, 40(12), 6145-6154.
• Öncü, E. ve Köksoy Vayısoğlu, S. (2018). D Tipi Kişilik Ölçeği’nin Türk toplumunda geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Ankara Medical Journal, 18(4), 646-656.
• Özkaraman, A., Uğurlu, K., Çakşak, A., Açıkgöz, A. ve Emir, B. (2016) The relationship between smoking status and type d personality among students of the faculty of health sciences. Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 6(2), 84-90.
• Öztürk, M. O. (1997). Ruh sağlığı ve bozuklukları (7. Baskı). Hekimler Yayın Birliği.
• Pedersen, S. S., Lemos, P. A., van Vooren, P. R., Liu, T. K., Daemen, J., Erdman, R. A., Smits, P. C., Serruys, P. J. W. C. ve van Domburg, R. T. (2004). Type D personality predicts death or myocardial infarction after bare metal stent or sirolimus-eluting stent implantation: A Rapamycin-Eluting Stent Evaluated at Rotterdam Cardiology Hospital (RESEARCH) registry substudy. Journal of the American College of Cardiology, 44(5), 997-1001.
• Quartuccio, S., Vatrano, M., Rotella, P., Aragona, C. O., Trapani, G., Gullo, A. L., Imbalzano, E., Mandraffino, G. ve Saitta, A. (2017). Smoking status and Type D personality affect the clinical outcome in patients with recent myocardial infarction undergone to primary percutaneous coronary intervention. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 27(1), e33.
• Ranjit, A., Korhonen, T., Buchwald, J., Heikkilä, K., Tuulio-Henriksson, A., Rose, R. J., Kaprio, J. ve Latvala, A. (2019). Testing the reciprocal association between smoking and depressive symptoms from adolescence to adulthood: A longitudinal twin study. Drug and Alcohol Dependence, 200, 64-70.
• Ranjit, A., Latvala, A., Kinnunen, T. H., Kaprio, J. ve Korhonen, T. (2020). Depressive symptoms predict smoking cessation in a 20-year longitudinal study of adult twins. Addictive Behaviors, 108, 106427.
• Reda, A. A., Moges, A., Yazew, B. ve Biadgilign, S. (2012). Determinants of cigarette smoking among school adolescents in eastern Ethiopia: A cross-sectional study. Harm Reduction Journal, 9, Makale No: 39. https://doi.org/10.1186/1477-7517-9-39
• Rujnan, T., Çaykara, B., Sağlam, Z. ve Pençe, H. H. (2019). Sigara bağımlılarında depresyon, anksiyete, uykululuk ve uyku kalitesi düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 609-615. https://doi.org/10.31067/0.2019.212
• Rymarczyk, K., Turbacz, A., Strus, W. ve Cieciuch, J. (2020). Type C personality: Conceptual refinement and preliminary operationalization. Frontiers in Psychology, 11, 552740. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.552740
• Scherphof, C. S., van den Eijnden, R. J., Harakeh, Z., Raaijmakers, Q. A., Kleinjan, M., Engels, R. C. ve Vollebergh, W. A. (2013). Effects of nicotine dependence and depressive symptoms on smoking cessation: A longitudinal study among adolescents. Nicotine & Tobacco Research, 15(7), 1222-1229.
• Shahab, L., Gilchrist, G., Hagger-Johnson, G., Shankar, A., West, E. ve West, R. (2015). Reciprocal associations between smoking cessation and depression in older smokers: findings from the English Longitudinal Study of Ageing. The British Journal of Psychiatry, 207(3), 243-249.
• Sher, L. (2005). Type D personality: The heart, stress, and cortisol. Qjm, 98(5), 323-329.
• Skodova, Z., Lajciakova, P. ve Banovcinova, L. (2016). Burnout syndrome among health care students. Western Journal of Nursing Research, 39(3), 416–429.
• Stevenson, C. ve Williams, L. (2014). Type D personality, quality of life and physical symptoms in the general population: A dimensional analysis. Psychology & Health, 29(3), 365-373.
• Svansdottir, E., van den Broek, K. C., Karlsson, H. D., Gudnason, T. ve Denollet, J. (2012). Type D personality is associated with impaired psychological status and unhealthy lifestyle in Icelandic cardiac patients: a cross-sectional study. BMC Public Health, 12, Makale No: 42. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-42
• Şensoy, N. ve Şen, G. (2020). The effect of Type-D personality traits on smoking in students of medicine faculty. Journal of Family Medicine and Health Care, 6(3), 78-82.
• Taşpınar, A. ve Pakyürek, G. (2020). Sigara kullananlarda depresyon düzeyinin dikkat performansına etkisi. Bağımlılık Dergisi, 21(1), 34-43.
• The Tobacco Atlas. (2023). Country factsheets Turkey. https://tobaccoatlas.org/country/turkey/ adresinden 10 Mayıs 2023 tarihinde erişildi.
• Tjora, T., Hetland, J., Aarø, L. E., Wold, B., Wiium, N. ve Øverland, S. (2014). The association between smoking and depression from adolescence to adulthood. Addiction, 109(6), 1022-1030.
• TÜİK. (2023). Türkiye sağlık araştırması 2022. Haber Bülteni No: 49747. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index- ?p=Turkey-Health-Survey-2022-49747 adresinden 20 Ağustos 2024 tarihinde erişildi.
• Üçok, A., Polat, A., Bozkurt, O., Meteris, H., ve Aksüt, D. (2001). Şizofreni ve iki uçlu duygudurum bozukluğu hastalarinda sigara: Kontrollü bir çalışma [Cigarette smoking among patients with schizophrenia and bipolar mood disorder: A controlled study]. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 9(2), 193–198.
• Vukovic, O., Lecic Tosevski, D., Jasovic-Gasic, M., Damjanovic, A., Zebic, M., Britvic, D., Stepanovic, J., Djordjevic-Dikic, A., Beleslin, B. ve Ostojic, M. (2014). Type D personality in patients with coronary artery disease. Psychiatria Danubina, 26(1), 46-51.
• Wang, M. Q., Fitzhugh, E. C., Westerfield, R. C. ve Eddy, J. M. (1994). Predicting smoking status by symptoms of depression for US adolescents. Psychological Reports, 75(2), 911-914.
• Weinberger, A. H., Kashan, R. S., Shpigel, D. M., Esan, H., Taha, F., Lee, C. J., Funk, A. P. ve Goodwin, R. D. (2017). Depression and cigarette smoking behavior: A critical review of population-based studies, The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 43(4), 416-431.
• WHO. (2019). Don’t let tobacco take your breath away. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/312260/WHO-NMH-PND-2019.3-eng.pdf adresinden 10 Mayıs 2023 tarihinde erişildi.
• Yağcı, İ., Perincek, G. ve Kıvrak, Y. (2019). Sigara bırakma polikliniğine başvuran kişilerde d tipi kişilik, dürtüsellik, çocukluk çağı travmaları, anksiyete ve depresyon düzeyleri. Ankara Medical Journal, 19(3), 582-590.
• Yağcı, İ., Taşdelen, Y.ve Aydın, F. (2022). Nonkardiyak göğüs ağrısı şikâyeti olan bireylerde d tipi kişilik, psikiyatrik belirtiler ve ağrı şiddeti arasındaki ilişki. Sağlık Bilimlerinde Değer, 12(1), 99-103.
• Yazıcı, H. (2008). Personality, depressive symptoms and smoking status among Turkish university students. Social Behavior and Personality: An International Journal, 36(6), 799-810.
• Yazıcı, H. ve Ak, İ. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler, kişisel sağlık davranışları ve sigara içme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9(4), 224-231.
• Yazıcı, H., Çetinkaya, B., Kahveci, H. ve Demirci, S. (2007). Genç bireylerde depresif belirtiler ve sigara içmeye dönük tutumlar. Bağımlılık Dergisi, 8(2), 79-84.