Examination of Relationships Between Perception of Social Support, Psychological Resilience and Emotional Eating Behavior in Adolescents Aged 13-16

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 36, 17 - 41, 31.08.2025

Ezgi Yazgan , Gülen Baran

https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.1519288

Öz

In the current study, which aims to examine the perception of social support, psychological resilience and emotional eating behaviors among adolescents aged 13-16 in relation to different variables and to determine the relationships between these variables, the relational survey model, one of the quantitative research methods, was used. A total of 400 adolescents were included in the study. In line with the purpose of the study, consent forms were obtained from adolescents aged 13-16 and their parents and the application was carried out. The data of the study were collected using a Demographic Information Form, the “Social Support Assessment Scale for Children and Adolescents”, the “Child and Adolescent Psychological Resilience Scale” and the “Emotional Eating Scale for Children and Adolescents”. According to the findings, as the perceptions of adolescents about their relationships with family and friends improve, their perceived social support and psychological resilience increase. When adolescents were asked what they did when they had problems, it was determined that they mostly preferred to tell their families. When the social support perceptions of adolescents were examined in relation to the relationship between their eating behaviors and their emotions, significant results were reached in all the dimensions. In addition, it was determined that adolescents who stated that their eating behaviors were related to their emotions had higher depressive symptom scores. As a result of the study, it was found that there was a significant correlation between the perception of social support and psychological resilience in adolescents aged 13-16. In light of the results of the study, some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Emotional Eating Behavior , Adolescence , Psychological Resilience , Social Support Perception

13-16 Yaş Arası Ergenlerde Sosyal Destek Algısı ve Psikolojik Sağlamlık ile Duygusal Yeme Davranışı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Öz

13-16 yaş arası ergenlerde sosyal destek algısı ve psikolojik sağlamlık ile duygusal yeme davranışlarının çeşitli değişkenlerce incelenmesi ve bu değişkenler arasındaki ilişkilerin belirlenmesinin amaçlandığı bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 400 ergen dâhil edilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda 13-16 yaş arası ergenlerden ve velilerinden onam formu alınmıştır ve uygulama yapılmıştır. Araştırmanın verileri; Demografik Bilgi Formu, “Çocuk ve Ergenler İçin Sosyal Destek Değerlendirme Ölçeği”, “Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği” ile “Çocuk ve Adölesanlar İçin Duygusal Yeme Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Bulgulara göre ergenlerin aileyle ve arkadaşlarla ilişkileri hakkındaki algıları iyileştikçe algılanan sosyal destek ve psikolojik sağlamlıkları artmaktadır. Ergenlere sorun yaşadıkları zamanlarda ne yaptığı sorulduğunda en çok ailesine anlatmayı seçtikleri tespit edilmiştir. Araştırmada ergenlerin yeme davranışlarının duygularıyla ilişkisine göre sosyal destek algıları incelendiğinde tüm boyutlarda anlamlı sonuca ulaşılmıştır. Ek olarak yeme davranışlarının duygularıyla ilişkisi olduğunu belirten ergenlerin sahip olduğu depresif belirtiler puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda 13-16 yaş arası ergenlerde sosyal destek algısı ve psikolojik sağlamlık puanları arasında anlamlı bir farklılık oluşturduğu bulunmuştur. Elde edilen bilgiler doğrultusunda öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Yeme Davranışı , Ergenlik , Psikolojik Sağlamlık , Sosyal Destek Algısı

Kaynakça

• Abay Alyüz, S. (2020). Sosyal desteğin birey yaşamında önemi ve sosyal hizmet. Journal of Education in Muslim Societies and Communities, 4(1), 115-134.
• Aisenson, D., Aisenson, G., Batlle, S., Legaspi, L., Polastri, G. ve Valenzuela, V. (2007). Concepciones sobre el estudio y el trabajo, apoyo social percibido y actividades de tiempo libre en jo´venes que finalizan la escuela media. Anuario de Investigaciones, 14, 71-82.
• Akçan Parlaz, E., Tekgül, N., Karademirci, E. ve Öngel, K. (2012). Ergenlik dönemi: Fiziksel büyüme, psikolojik ve sosyal gelişim süreci. The Journal of Turkish Family Physician, 3(4), 10-16.
• Aral, N., Baran, G., Bulut, Ş. ve Çimen, S. (2001). Çocuk gelişimi 2. Ya-Pa Yayın.
• Arslan, G. (2015). Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin (ÇGPÖ-12) psikometrik özellikleri: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 1-12.
• Arslan, Y. (2009). Lise öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile sosyal problem çözme arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Barker, G. (2007). Adolescents, social support and help-seeking behaviour. World Health Organization. https://www.who.int/publications/i/item/9789241595711
• Baruth, K. ve Carrol, J. (2002). A formal assessment of resilience: The baruth protective factors inventory. The Journal of Individual Psychology, 58(3), 235-244.
• Basım, H. ve Çetin, F. (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-114.
• Bekman, M. (2022). Halkla ilişkiler uygulamalarında nicel araştırma yöntemi: İlişkisel tarama modeli. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(16), 238-258.
• Bektaş, M., Bektaş, İ., Selekoğlu, Y., Kudubeş-Akdeniz, A., Altan-Sal, S. ve Ayar, D. (2016). Psychometric properties of the turkish version of the emotional eating scale for children and adolescents. Eating Behaviour, 22, 217-221.
• Bokhorst, C., Sumter, S. ve Westenberg, P. (2010). Social support from parents, friends, classmates, and teachers in children and adolescents aged 9 to 18 years: Who is perceived as most supportive? Social Development, 19(2), 417-426.
• Borinsky, S., Gaughan, J. ve Feldman, L. (2019). Perceived overweight/obesity, low resilience, and body size dissatisfaction among adolescents, Obesity Research & Clinical Practice, 13(5), 448-452.
• Brooks, R. ve Goldstein, S. (2003). Power of resilience. McGraw-Hill Companies.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Nicel araştırmalar. Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (s. 179-250) içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Camara, M., Bacigalupe, G. ve Padilla, P. (2017). The role of social support in adolescents: Are you helping me or stressing me out? International Journal of Adolescence and Youth, 22(2), 123-136.
• Cohen, S. (2004). Social relationships and health. American Psychologist , 59(8), 676-684.
• Collishaw, S., Pickles, A., Messer, J., Rutter, M., Shearer, C. ve Maughan, B. (2007). Resilience to adult psychopathology following childhood maltreatment: Evidence from a community sample. Child Abuse & Neglect, 31(3), 211-229.
• Cullen, K., Baranowski, T., Rittenberry, L. ve Olvera, N. (2000). Social-environmental influences on children’s diets: Results from focus groups with African-, Euro-, and Mexican-American children and their parents. Health Education Research, 15(5), 581-590.
• Çakır, Y. ve Palabıyıkoğlu, R. (1997). Gençlerde sosyal destek-çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Kriz Dergisi, 5(1), 15-24.
• Çolak, H. ve Aktaç, Ş. (2019). Ağırlık yönetimine yeni bir yaklaşım: Yeme farkındalığı. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(3), 212-222.
• Devonport, T., Nicholls, W. ve Fullerton, C. (2017). A systematic review of the association between emotions and eating behaviour in normal and overweight adult populations. Journal of Health Psychology, 24(1), 3-24.
• Dubow, E. ve Tisak, J. (1989). The relation between stressful life events and adjustment in elementart school children: The role of social support and social problem solving skills. Child Development, 60(6), 1412-1423.
• Dubow, E. ve Ullman, D. (1989). Assesing social support in elemantary school children: the survey of children’s social support. Journal of Clinical Child Psychology, 18(1), 52-64.
• Dursun, H. (2023). Duygusal yeme ve manevi iyi oluş [Yüksek lisans tezi]. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Üniversitesi.
• Eicher-Miller, H. ve Zhao, Y. (2018). Evidence for the age-specific relationship of food insecurity and key dietary outcomes among US children and adolescents. Nutrition Research Reviews, 31(1), 98-113.
• Erikson, E. (1968). Identity youth and crisis. W. W. Norton & Company.
• Eylen, B. (2001). Bilgi verici danışmanlığın kanser hastalarının ailelerinin sosyal destek becerileri üzerine etkisi [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Frank, M., Daniel, L., Hays, C. N., Shanahan, M. E. Naumann, R. B., McNaughton Reyes, H. L. ve Austin, A. E. (2024). Association of food insecurity with multiple forms of interpersonal and self-directed violence: A systematicreview. Trauma, Violence & Abuse, 25(1), 828-845.
• Ganley, R. (1989). Emotion and eating in obesity: A review of the literature. International Journal of Eating Disorders, 8(3), 343-361.
• Gariépy, G., Honkaniemi, H. ve Quesnel-Vallée, A. (2016). Social support and protection from depression: Systematic review of current findings in western countries. The British Journal of Psychiatry, 209(4), 284-293.
• Garnefski, N. (2000). Age differences in depressive symptoms, antisocial behavior, and negative perceptions of family, school, and peers among adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 39(9), 1175-1181.
• Gottlieb, B. (1981). Preventive interventions involwing social networks and social support. Sage Publication.
• Gökler, I. (2007). Çocuk ve Ergenler için Sosyal Destek Değerlendirme Ölçeği Türkçe formunun uyarlama çalışması: Faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14(2), 90-99.
• Greeno, C. ve Wing, R. (1994). Stress-induced eating, Psychological Bulletin, 115(3), 444-464. http://doi.org.10.1037/0033-2909.115.3.444
• Gürsu, O. (2012). Ergenlerde psikolojik sağlığın demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(1), 110-130.
• House, J. S. (1981). Work stress and social support. Addison-Wesley.
• Huang, Y., Liu, Y., Wang, Y. ve Liu, D. (2021). Family function fully mediates the relationship between social support and perinatal depression in rural Southwest China. BMC Psychiatry, 21, Makale 151.
• İlhan, A. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal destek ile fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Batman Üniversitesi.
• İnalkaç, S. ve Arslantaş, H. (2018). Duygusal yeme. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 27(1), 70-82.
• Jacelon, C. (1997). The trait and process of resilience. Journal of Advanced Nursing, 25(1), 123-129.
• Joseph, P., Gonçalves, C. ve Fleary, S. (2023). Psychosocial correlates in patterns of adolescent emotional eating and dietary consumption. PLoS One, 18(5), e0285115. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0285115
• Karaarslan, B. S. (2021). Covid-19 salgın sürecinde ergenlerin psikolojik sağlamlıkları ile depresyon ve somatik belirtileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Konttinen, H., van Strien, T., Männistö, S., Jousilahti, P. ve Haukkala, A. (2019). Depression, emotional eating and long-term weight changes: A population-based prospective study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 16(1), Makale 28.
• Kratt, P., Reynolds, K. ve Shewchuk, R. (2000). The role of availability as a moderator of family fruit and vegetable consumption. Health Education & Behavior: The Official Publication of the Society for Public Health Education, 27(4), 471-482.
• Lepore, S., Evans, G. ve Schneider, M. (1992). Dynamic role of social support in the link between chronic stress and psychological distress. Journal of personality and social psychology, 61(6), 899-909.
• Liebenberg, L., Ungar, M. ve LeBlanc, J. (2013). The cyrm-12: A brief measure of resilience. Canadian Journal of Public Health, 104(2), 131-135.
• Macht, M. (2008). How emotions affect eating: A five-way model. Appetite, 50(1), 1-11.
• Masten, A. ve Coatsworth, J. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable enviroments: Lessons from research on successful children. American Psychologist, 53(2), 205-220.
• Osterman, K. (2000). Students’ need for belonging in the school community. Review of Educational Research, 70(3), 323-367. https://doi.org/10.3102/00346543070003323
• Polat, E. (2022). T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı kuruluşlarda kalan adölesanların duygusal yeme davranışları ile beslenme durumlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Haliç Üniversitesi.
• Ramirez, E. (2007). Resilience: A concept analysis, Nursing Forum. 42(2), 73-82.
• Reeve, J. ve Tseng, C. (2011). Cortisol reactivity to a teacher’s motivating style: The biology of being controlled versus supporting autonomy. Motivation and Emotion, 35(1), 63-74.
• Segrin, C. ve Passalacqua, S. (2010). Functions of loneliness, social support, health behaviors, and stress in association with poor health. Health communication, 25(4), 312-322.
• Shin, H. ve Park, C. (2022). Social support and psychological well-being in younger and older adults: The mediating effects of basic psychological need satisfaction. Frontiers in Psychology, 13, Makale 845707.
• Steinberg, L. (1999). Adolescence (5th ed.). McGraw-Hill.
• Story, M., Neumark-Sztainer, D. ve French, S. (2002). Individual and environmental influences on adolescent eating behaviors. Journal of the American Dietetic Association, 102(3), 40-51.
• Tanofsky-Kraff, M., Theim, K., Yanovski, Z., Burns, N., Ranzenhofer, L ve Yanovski, J. (2007). Validation of the emotional eating scale adapted for use in children and adolescents (EES-C). International Journal of Eating Disorders, 40(3), 232-240.
• Traş, Z. ve Arslan, E. (2013). An investigation of perceived social support and social self efficacy in adolescents. Elemantary Education Online, 12(4), 1133-1140.
• Turgut, Ö. ve Eraslan-Çapan, B. (2017). Ergen psikolojik sağlamlık düzeyinin yordayıcıları: algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 162-183.
• Uysal, İ. ve Kılıç, A. (2022). Normal dağılım ikilemi, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 220-248.
• Van Strien, T. (2018). Causes of emotional eating and matched treatment of obesity. Current Diabetes Reports, 18(6), 35.
• Van Strien, T. ve Oosterveld, P. (2008). The children’s DEBQ for assessment of restrained, emotional, and external eating in 7- to 12-year-old children. International Journal of Eating Disorders, 41(1), 72-81.
• Villaécija, J., Luque, B., Martínez, S., Castillo-Mayén, R., Cuadrado, E., Domínguez-Escribano, M. ve Tabernero, C. (2022). Perceived social support and healthy eating self-efficacy on the well-being of children and adolescents. Revista Iberoamericana de Psicología y Salud, 13(1), 56-72.
• Walker, K., MacBride, A. ve Vachon, M. (1977). Social support networks and the crisis of bereavement. Social Science & Medicine, 11(1), 35-41.
• Weinstein, S., Mermelstein, R., Hedeker, D., Hankin, B. ve Flay, B. (2006). The time-varying influences of peer and family support on adolescent daily positive and negative effect. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 35(3), 420-430.
• Wolchik, S., Sandler, I. ve Braver, S. (1987). Social support: Its assessment and relation to children’s adjustment, N. Eisenberg. Comtemporary topics in developmental psychology (s. 319-348) içinde. Wiley.
• World Health Organization [WHO]. (2024). The global health observatory. Noncommunicable diseases: Risk factors. https://www.who.int/data/gho/data/themes/topics/topic-details/GHO/ncd-risk-factors
• Yıldırım, M. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığının obezite ve benlik saygısı ile ilişkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Yıldırım, Ü. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin psikolojik belirtilerinin sosyal destek algısı ve akademik erteleme açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Yılmaz, E., Yılmaz, E. ve Karaca, F. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Genel Tıp Dergisi, 18(2), 71-79.
• Yılmaz, M. F. (2018). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarını açıklamaya yönelik model sınaması: utangaçlık, benlik saygısı, yalnızlık ve algılanan sosyal desteğin etkileri [Doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Yi-Hao, Y. (2017). Making sense of metabolic obesity and hedonic obesity. Journal of Diabetes, 9(7), 656-666.
• Yu, X., Kong, X., Cao, Z., Chen, Z., Zhang, L. ve Yu, B. (2022). Social support and family functioning during adolescence: A two-wave cross-lagged study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(10), 6327.