Sağlık Çalışanlarında Bağımlılık: Sigara, Alkol, İnternet, Akıllı Telefon Bağımlılığı ve Dikkat Eksikliği Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 31 Sayı: 1, 82 - 90, 31.01.2021

Filiz Özsoy Müberra Kulu

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, sağlık çalışanlarında sigara/alkol ve yasa dışı madde kullanım oranları ile internet, akıllı telefon bağımlılığı ve dikkat eksikliği-hiperaktivite düzeylerini incelemektir. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini, bir hastanede çalışan hekim, hemşire, hemşirelik bölümü öğrencileri oluşturmuştur. Tüm katılımcılara; sosyodemografik veri formu, Young İnternet Bağımlılığı Ölçeği İBÖ , Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği ATBÖ , Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Kendi Bildirim Ölçeği ASRS , Wender Utah Derecelendirme Ölçeği WUDÖ , Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi FNBT ve CAGE Cut down, Annoyed, Guilty, Eyeopener uygulanmıştır.Bulgular: Çalışmaya 26 hekim, 79 hemşire/sağlık memuru ve 35 hemşirelik bölümü öğrencisi dahil edilmiştir. Sigara kullanım oranlarının; hekimlerde 11 %42.3 , hemşirelerde 33 %41.8 ve hemşirelik bölümü öğrencilerinde 3 %8.6 olduğu görülmüştür. FNBT sonuçlarında 18 kişi %12.85 4-6, 11 kişi %7.85 ≥7 puan almıştır. Alkol kullanımı sıklığı ise, hekimlerde 4 %15.4 , hemşirelerde 7 %8.9 ve hemşirelik bölümü öğrencilerinde 3 %8.6 olduğu ve çoğunluğun özel günlerde alkol aldığı saptanmıştır. Katılımcıların çoğunluğunun evinde sınırsız internet erişimi ve en az 1-2 saat/gün internet kullanımlarının olduğu tespit edilmiştir. İBÖ ve ATBÖ skorları ise öğrencilerde diğer iki gruptan yüksek bulunmuştur Sırası ile p değerleri

Anahtar Kelimeler

Sağlık çalışanı, sigara, alkol, internet, akıllı telefon, dikkat eksikliği

Addiction in healthcare employees: Examining the smoking, alcohol, internet, smartphone addiction, and attention deficit levels

Öz

Objective: The purpose of this study was to examine the levels of smoking, alcohol use, Internet and smartphone use, and internet addiction levels, and attention deficit and hyperactivity levels in healthcare employees. Material and Methods: The sampling of the study consisted of doctors, nurses and nursing department students who worked in a hospital. The Sociodemographic Data Form, Young Internet Addiction Scale IAS , Smartphone Addiction Scale SAS , Adult Attention Deficit and Hyperactivity Self-Notification Scale AADHSS , Wender Utah Rating Scale WURS , Fagerström Nicotine Addiction Test FNAT and CAGE Cut-down, Annoyed, Guilty, Eyeopener were applied to all participants. Results : A total of 140 people were included in the present study; 26 of whom were doctors, 79 nurses/health officers and 35 nursing students. Frequency of smoking scores were; 11 42.3% in doctors, 33 in nurses 41.8% , and 3 8.6% in nursing faculty students. FNAT results were 4-6 for 18 people 12.85 and ≥7 for 11 7.85% . The frequency of alcohol use was 4 15.4% in doctors, 7 8.9% in nurses, and 3 8.6% in nursing students, and the majority drank alcohol on special occasions. The majority of the participants had unlimited Internet access at their homes, and had an Internet use for at least 1-2 hours/day. IAS and SAS of the students were higher than the other two groups p values, respectively

Anahtar Kelimeler

Healthcare employee, smoking, alcohol, Internet, smartphone, attention deficit

Kaynakça

• Koç A, Tayaz E, Erdem Ö, Kurt B, Öztaş D. Hemşirelik Öğ- rencilerinin Bağımlılık ile İlgili Bilgi ve Görüşlerinin De- ğerlendirilmesi. J Ankara Med 2018; 18: 508-18.
• Vardar E. Alkol Madde Bağımlılığı Tanı ve Tedavi El Kitabı; 2012: 43-53.
• Jaffe JH, Anthony JC. Substance-related disorders: introdu- ction and overview. In Kaplan and Sadock’s Comprehensive Texbook of Psychiatry, 8th ed. (Eds HI Sadock, VA Sadock): Philadelphia, Lippincott Williams and Wilkins; 2005:1137- 67.
• American Psychiatric Association. Diagnostic and Statisti- cal Manual of Mental Disorders (DSM-5). Arlington: Ame- rican Psychiatric Publishing; 2013.
• Griffiths MD, Szabo A. Is excessive online usage a function of medium or activity? An empirical pilot study. J Behav Addict 2014; 3:74-7.
• Kwon M, Lee JY, Won WY, Park JW, Min JA, Hahn C, Gu X, Choi JH, Kim DJ. Development and validation of a Smartp- hone Addiction Scale (SAS). PLoS One 2013; 8: 56936.
• Savcı M, Aysan F. Teknolojik bağımlılıklar ve sosyal bağ- lılık: internet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığının sosyal bağ- lılığı yordayıcı etkisi. Düşünen Adam 2017; 30: 202-16.
• Tahiroğlu AY, Çelik GG, Fettahoğlu C, Yıldırım V, Toros F, Avcı A, Özatalay E, Uzel M. Problematic internet use in the psychiatric sample compared community sample. Archives of Neuropsychiatry 2010; 47:241-6.
• Uzun Ö, Yıldırım V, Uzun E. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde sosyal medya kullanım alışkan- lıkları ve sosyal medya bağımlılığı, benlik saygısı ve algıla- nan sosyal destek ilişkisi. Turkish J Family Med Prim Care 2016; 10(3).
• American Academy of Pediatrics, Committee on Quality Improvement, Subcommittee on Attention-Deficit/Hype- ractivity Disorder. Clinical practice guideline: diagnosis and evaluation of the child with attention-deficit/ hypera- ctivity disorder. Pediatrics 2000; 105:1158-70.
• Köse D, Çınar N, Akduran F. Hemşirelik öğrencilerinde in- ternet bağımlılığının kişilik özellikleri ve zaman yönetimi ile ilişkisi. Sakarya University J Sci 2012; 16(3): 227-33.
• Yılmaz M, Yılmaz A, Sönmez CI, Aşıkhasan İ. Düzce ile aile sağlığı merkezi çalışanlarında internet, sigara, alkol, madde bağımlılığı ile kişilik ilişkisi. Nobel Medi 2019; 15 (1): 19- 24.
• Açar V. Sağlık Çalışanlarında Sigara ve İnternet Kullanımı ile Sosyal Kaytarma Algısının Değerlendirilmesi (Master's thesis, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Ya- yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli, 2018.
• Nacar M, Baykan Z, Cetinkaya F, Arslantaş D, Özer A, Çoş- kun Ö ve ark. Health Promoting Lifestyle Behaviour in Me- dical Students: a Multicentre Study from Turkey. Asian Pac J Cancer Prev 2014; 15: 8969-74.
• Ayoub AC, Sousa MG. Prevalence of smoking in nursing professionals of a cardiovascular hospital. Rev Bras Enfer 2019; 72: 173-80.
• Khefacha SA, Ghali H, Ben MR, Ben Fredi S, Ben Quanes R, Dhidah L, et al. Smoking attitudes and behavior of the hospital staff Sahloul (Sousse, Tunisia). Rev Mal Respir 2018; 35:256-63.
• Pingak MS, Miller CL. Smoking Perceptions and Practice among Nursing Students in Kabupaten Kupang, Indonesia. APJCP 2019; 20: 1709-16.
• Saka G. Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü Öğrenci- lerinde Sigara İçme Sıklığı ve Etkileyen Faktörler. Van Tıp Derg 2018; 25: 89-99.
• Günüç S, Kayri M. Türkiye’de internet bağımlılık profili ve internet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik-güve- nirlik çalışması. HÜEF Derg 2010; 39: 220-32.
• Kessler RC, Ustun TB. The World Mental Health (WMH) Survey Initative Version of the World Health Organizati- on (WHO) Composite International Diagnostic Interview (CIDI). Int J Methods Psychiatr Res 2004; 13:93-121.
• Yargıç İ. Sağlık Çalışanlarında Bağımlılıkla İlgili Sorunlar ve Çözüm Yolları. Klinik Gelişim Derg 2009; 22: 84-7.
• Akdarvar Y, Türkan A, Çakmak D. Doktorlar arasında madde kötüye kullanımı bir sorun mu? Türk Psikiyatri Derg 2002; 13:238-44.
• Young KS. Internet addiction: The emergence of a new cli- nical disorder. Cyberpsychol Behav 1998; 1:237-44.
• Doğan S, Öncü B, Varol Saraçoğlu G, Küçükgöncü S. “Eriş- kin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bil- dirim Ölçeği (KBÖ-v1.1): Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirliği”, Anadolu Psikiyatri Derg 2009; 10: 77-87.
• Wierzbicki M. Reliability and validity of the Wender Utah Rating Scale for college students. Psychol Rep 2005; 96:833- 9.
• Öncü B, Ölmez S, Şentürk V. Validity and reliability of the Turkish version of the Wender Utah Rating Scale for atten- tion-deficit/ hyperactivity disorders in adults. Türk Psiki- yatri Derg 2005; 16:252-9.
• Fagerstrom KO, Kunze M, Schoberberger R, et al. Nicoti- ne dependence versus smoking prevalence: Comparisons among countries and categories of smokers. Tob Control 1996;5:1-3.
• Uysal MA, Kadakal F, Karşidağ C, Bayram NG, Uysal O, Yilmaz V. Fagerström test for nicotine dependence: reliabi- lity in a Turkish sample and factor analysis. Tuberk Toraks 2004; 52:115-21.
• Ewing JA. Detecting alcoholism. The CAGE questionnaire. JAMA 1984; 252:1905-7.
• Arıkan Z, Özdemir YD, Candansayar S. MAST ve CAGE tarama testlerinin alkolizmin tanısal önemi üzerine bir ça- lışma. 27. Ulusal Psikiyatri Kongresi, Antalya, 1991.
• Eroğlu SA. İstanbul’da genel bir devlet hastanesinde çalı- şanların sigara içme durumu ve etkileyen faktörler. İst Med J 2013; 14: 170-4.
• Çiğdem E. Hemşirelik öğrencilerinde riskli davranışlar, ak- ran baskısı ve psikolojik dayanıklılık. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, 2017.
• Üzer F. Devlet hastanesi çalışanlarının sigara kullanma alış- kanlıklarına bakış. Türkiye Aile Hekimliği Derg. 2018; 22: 92-9.
• Alışkın O, Savaş N, İnandı T, Peker E, Erdem M, Yeniçeri A. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi sağ- lık personelinin sigara içme ve bağımlılık durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Derg 2015; 6:32-42.
• Okutan O, Taş D, Kaya H, Kartaloğlu Z. Sigara İçen Sağlık Personelinde Nikotin Bağımlılık Düzeyini Etkileyen Fak- törler. Tüberküloz ve Toraks Derg 2007; 55: 356-63.
• Ergin A, Uzun SU, Bozkurt Aİ. Tıp fakültesi öğrencilerinde internet bağımlılığı sıklığı ve etkileyen etmenler. Pamukka- le Tıp Derg 2013; 3: 134-42.
• Kırağ N, Yıldız H, Hayar E, Güdü G, Kandemir E, Çınar H, ve ark. Hemşirelik öğrencilerinin internet bağımlılığı ve ilişkili faktörler. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştır- maları Derg 2016; 8:15-36.
• Kaynak S, Duran S, Karadaş A. Hemşirelerde İnternet Ba- ğımlılığı ve Yalnızlık Düzeyi Arasındaki İlişkisinin Belir- lenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Derg 2018; 1: 27-35.
• Yılmaz G, Şar AH, Civan S. Ergenlerde mobil telefon ba- ğımlılığı ile kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi. OJTAC 2015; 2: 20-37.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). 2018 Yılı Hane hal- kı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması. Tarih: 08/08/2019 Sayı: 27819 http://www.tuik.gov.tr/PreHaber- Bultenleri.do?id=27819.
• Tüysüz C, Balaman F, Atalar T. Determining education faculty students’ internet usage purpose (Eğitim fakültesi öğrencilerin internet kullanım amaçlarının belirlenmesi). Batman University J Sci 2012;1:251-60.
• Ersun A, Şahin Köze B, Muslu G, Beytut D, Başbakkal Z, Conk Z. Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinde internet kullanımı ile sosyal destek sistemi arasındaki ilişkinin ince- lenmesi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşi- relik Yüksekokulu Dergisi 2012;20:86-92.
• Yiğitbaş C, Deveci SE. Sağlık çalışanlarına yönelik mob- bing. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Derg. 2011; 11: 23-8.
• Güleç H, Güleç YM, Küçükali Cİ. Erişkin DEHB Tanısı Konmuş Erkek Mahkumlarda IOWA Kumar Testi: Türkçe Uyarlamasının Psikometrik Özellikleri. Türkiye'de Psiki- yatri, 2007; 9(2).
• Demirelli G. Hemşirelerdeki dikkat eksikliği ve hiperaktivi- te düzeyinin MOXO test ile ölçülmesi: İstanbul’da bir özel hastane örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstan- bul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Sağat B. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde görülen internet bağımlılığının benlik algısı ve benlik saygısı üzerine etki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi, 2017.