Akciğer Hacim Küçültücü Cerrahi Uygulanan Yaşlı Hastaya Orem Öz Bakım Eksikliği Kuramı’na Göre Hemşirelik Bakımı

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 3, 113 - 131, 31.12.2021

Gülşah Kayserilioğlu Gülay Yazıcı Sema Koçaşlı Enise Yıldız

https://doi.org/10.47141/geriatrik.937995

Öz

Yaşlanma ile birlikte biyopsikososyal alanlarda ciddi değişimler meydana gelmektedir. Yaşamın ilerleyen döneminde gözlenen değişimler cerrahi morbidite oranlarını arttırmaktadır. Akciğer hacim küçültücü cerrahi uygulanan geriatrik hastalarda Orem Öz Bakım Eksikliği Hemşirelik Kuramı, hemşirelik bakımında kullanılacak uygun kuramlardan birisidir. Çalışmaya ait veriler, kurum ve hasta izni alınarak toplanmıştır. 71 yaşındaki erkek hastaya akciğer hacim küçültücü cerrahi uygulanmıştır. Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesi’nde ameliyat sonrası 3. gününe kadar takip edilen hastanın, sonrasında göğüs servisinde takibi yapılmıştır. Hastanın servise kabulünden itibaren Orem Öz bakım Eksikliği Hemşirelik Kuramı’na göre evrensel, gelişimsel ve sağlıktan sapma öz bakım gereksinimlerine yönelik veriler toplanmıştır. Kuzey Amerika Uluslararası Hemşirelik Tanıları Derneği (North American Nursing Diagnosis Association-NANDA) ve özellikle tanılama ve değerlendirme aşamasında Hemşirelik Çıktıları Sınıflandırması (Nursing Outcomes Classification-NOC)’ndan yararlanılarak hem özbakım gücü değerlendirilmiş hem de hemşirelik süreci yönetilmiştir. Verilerin değerlendirilmesi sonucunda; evrensel özbakım gereksinimleri alanında “Etkisiz Solunum Örüntüsü”, “Sıvı Volüm Dengesizliği Riski”, “Beden Gereksiniminden Az Beslenme”, “Aktivite İntoleransı”, “Akut Ağrı” gelişimsel özbakım gereksinimleri alanında “Tedavi Rejimini Etkisiz Yönetme”, sağlıktan sapma öz bakım gereksinimleri alanında “Bilgi Eksikliği” hemşirelik tanılarıyla uygulama yapılarak değerlendirildi. Akciğer hacim küçültücü cerrahi geçiren geriatrik hastalara öz bakım gücünü geliştirmeye yönelik uygulanan hemşirelik girişimlerinin, bakım kalitesini ve bireylerde öz bakım gücünü arttırdığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Akciğer Hacim Küçültücü Cerrahi, Geriatri, Orem Öz bakım Eksikliği Hemşirelik Kuramı, Hemşirelik Bakımı

Nursing Care According to the Orem’s Self-Care Deficit Nursing Theory for the Elderly Patient with Lung Volume Reduction Surgery

Öz

Profound changes occur in biopsychosocial areas with aging. Changes experienced in the late period increase the surgical morbidity rates. Orem’s Self-Care Deficit Nursing Theory is one of the appropriate theories for nursing care in geriatric patients undergoing Lung Volume Reduction Surgery. The study data were collected by obtaining the institution's permission and informed consent from the patient. Lung volume reduction surgery was performed on a 71-year-old male patient. The patient was followed up in the Surgical Intensive Care Unit until the third postoperative day and in the chest diseases service afterward. According to Orem's Self-Care Deficit Nursing Theory, data about universal, developmental, and health deviation self-care needs were collected from the patient's admission to the service. Using the North American Nursing Diagnosis Association (NANDA) and Nursing Outcomes Classification (NOC), both self-care capacities were evaluated, and the nursing process was managed. As a result of the evaluation of the data; 'Ineffective Respiratory Pattern', 'Risk of Fluid Volume Imbalance', 'Nutrition Less Than Body Needs', 'Activity Intolerance', 'Acute Pain' in the field of universal self-care needs; 'Managing the Treatment Regimen Ineffective' in the field of developmental self-care needs; 'Lack of Knowledge' in the field of health deviation self-care needs were evaluated by doing practices with these nursing diagnoses. It was determined that nursing care applied to improve the self-care capacity of geriatric patients who had lung volume reduction surgery increases the quality of care and the self-care capacity of individuals.

Anahtar Kelimeler

Lung Volume Reduction Surgery, Geriatrics, Nursing Care, Orem self-care deficit nursing theory, Orem self-care deficit nursing theory

Kaynakça

• 1. Uğur B, Elçioğlu Ö, Ünalacak M, et al. Türkiye’de Yaşlı Evde Bakım Hizmetleri. Eurasian Journal Of Family Medicine. 2014; 4(1): 1-8.
• 2. Aközer M, Cenap N, Say Ş. Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler Araştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2011; 27(27): 103–28.
• 3. Öztop H, Şener A, Güven S. Evde Bakımın Yaşlı ve Aile Açısından Olumlu ve Olumsuz Yönleri. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2008; 1(1): 39–49.
• 4. Aydın L, Yönt HG, Bayat E ve ark. Hemşirelerin yaşlılara yönelik tutumları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi. 2015; 3: 10-17.
• 5. Ageing and Life Course. WHO, 2020. http://www.who.int/ageing/en/ Erişim tarihi: 24.06.2020.
• 6. Department of Economic and Social Affairs Population Division. World Population Ageing, 2019. https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Report.pdf, Erişim tarihi:01.08.2020.
• 7. Türkiye İstatistik Kurumu, Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567, Erişim tarihi:24.06.2020.
• 8. Yardım N. Yaşlanma ve Kronik Hastalıklar; Türkiye Perspektifi. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. Editörler; Aslan D, Ertem M. 1. Baskı, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği. HASUDER, Palme Yayıncılık, 2012, Yayın No:2012-1.
• 9. Karan MA, Tufan F. Yaşlanma Mekanizmaları. Ege Journal of Medicine. 2010; 49(3): 11-17.
• 10. Eliopoulos C. Gerontological Nursing. 8th ed., Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, 2014, 2-23.
• 11. Demir G, Bulucu GD, Özcan A ve ark. Kırşehir’de Bir Bölgede Yaşayan Yaşlılarda Kronik Hastalık Sıklığı ve İlaç Kullanımları. Akad Geriatri. 2014; 6: 13–18.
• 12. Beğer T, Yavuzer H. Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Klinik Gelişim Dergisi. 2012; 25: 1-3.
• 13. Nazemi AK, Gowd AK, Carmouche JJ, et al. Prevention and Management of Postoperative Delirium in Elderly Patients Following Elective Spinal Surgery. Clinical spine surgery. 2017; 30(3): 112–119.
• 14. Fadıloğlu Ç. Evde sağlık hizmetlerinin gelişimi ve önemi. Editörler; Fadıloğlu Ç, Ertem G, Aykar ŞF. Evde Sağlık ve Bakım, Göktuğ basın yayın dağıtım, 2013, 3-13.
• 15. Savaş S, Akçiçek F. Kapsamlı geriatrik değerlendirme. Ege Tıp Dergisi. 2010; 49(3): 19-30.
• 16. World Report on Ageing and Health. World Health Organization, Luxemburg. Erişim tarihi:20.05.2020.
• 17. Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) 2020.
• 18. Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) 2019.
• 19. Turhan K, Çağırıcı U. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığında Cerrahi Tedavi. Editörler; Umut S, Erdinç E. Tanımdan Tedaviye Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, Galenos Yayıncılık, 2008, 308-319.
• 20. Stoller JK, Gildea TR, Ries AL, et al. Lung volume reduction surgery in patients with emphysema and alpha-1 antitrypsin deficiency. The Annals of thoracic surgery, 2007; 83(1): 241–251.
• 21. Walter W, Tutic M, Lardinois D, et al. Persistent Benefit From Lung Volume Reduction Surgery in Patients With Homogeneous Emphysema. Annals of Thoracic Surgery. 2009; 87(1): 229–37.
• 22. Metin M, Erdoğdu V. Videotorakoskopik Hacim Küçültücü Cerrahi. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi. 2020; 8(1): 28-36.
• 23. Kim S, Brooks AK, Groban L. Preoperative assessment of the older surgical patient: honing in on geriatric syndromes. Clinical interventions in aging. 2014; 10: 13–27.
• 24. Aygin, D. Yaşlı Cerrahisinde bakım. Editör; Aslan FE. Cerrahi Bakım: Vaka Analizleri İle Birlikte, 1.Baskı, Akademisyen Tıp Kitabevi, 2017, 181-247.
• 25. Etzioni DA, Liu JH, O’Connell JB. Elderly Patients in Surgical Workloads: A Population-Based Analysis. Am Surg. 2003; 69(11): 961–65.
• 26. Van de Walle J. Geriatric Anesthesia. Acta Chirurgica Belgica. 1983; 83(Suppl.):61–65.
• 27. Khademian Z, Kazemi Ara F, Gholamzadeh S. The Effect of Self Care Education Based on Orem's Nursing Theory on Quality of Life and Self-Efficacy in Patients with Hypertension: A Quasi-Experimental Study. International journal of community based nursing and midwifery. 2020; 8(2): 140–149.
• 28. Orem DE. Nursing: Concepts of Practice. 6th ed. St. Louis, MO: Mosby, 2001, 491.
• 29. Çelik SA, Aksoy DY. Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 8(1): 111-119.
• 30. Avdal EÜ, Kızılcı S. Diyabet ve Özbakım Eksikliği Hemşirelik Teorisinin Kavram Analizi. DEUHYO ED. 2010; 3(3): 164-168.
• 31. Leenerts MH, Teel CS, Pendleton MK. Building a model of self-care for health promotion in aging. Journal of nursing scholarship: an official publication of Sigma Theta Tau International Honor Society of Nursing. 2002; 34(4): 355–361.
• 32. Timmins F, Horan P. A Critical Analysis of the Potential Contribution of Orem’s (2001) Self-Care Deficit Nursing Theory to Contemporary Coronary Care Nursing Practice. European Journal of Cardiovascular Nursing: Journal of the Working Group on Cardiovascular Nursing of the European Society of Cardiology. 2007; 6(1): 32–39.
• 33. Dereli Yılmaz S, Kızılkaya Beji N. Gebelikte Öz bakım Gücünün Değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi. 2010; 20(4), 137–142.
• 34. Iwasiw CL, Goldenberg, D. Curriculum development in nursing education. 2nd edition, Jones & Bartlett Learning, 2013, 4–8.
• 35. Çelik A, Yıldırım Y. Orem Öz Bakım Eksikliği Hemşirelik Kuramı’na Göre Vazovagal Senkop’u Olan Hastanın Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu. Journal of Cardiovascular Nursing. 2016; 7(14): 182–186.
• 36. Hagran A, Fakharany E. Critique of Orem’ s Theory. The Journal of Middle East and North Africa Sciences. 2015; 1(5).
• 37. Ausili D, Masotto M, Dall'Ora C, et al. A literature review on self-care of chronic illness: definition, assessment and related outcomes. Professioni infermieristiche. 2014; 67(3): 180–89.
• 38. Ackley BJ, Ladwig GB, Makic MBF, et al. Hemşirelik tanıları el kitabı bakım planlamasında kanıta dayalı rehber. 11. Baskı, Ankara, Nobel Tıp Kitabevleri, 2019, 122-213.
• 39. Herdman TH, Kamitsuru S. NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions & Classification, 2015-2017. Oxford, Wiley Blac., 2014, 226-247.
• 40. Carpenito-Moyet LJ. Handbook of nursing diagnosis. Çeviri editör; Erdemir F. Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 13. Baskı, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2012, 100-31.
• 41. Yılmaz E, Hanoğlu Z, Erdemir F. Hemşirelik Sonuçları Sınıflaması (NOC). Editör; Birol L. Hemşirelik Süreci, İzmir, Etki Matbaacılık, 2004, 201–211.
• 42. Moorhead S, Johnson M, Maas ML, et al. Nursing Outcomes Classification (NOC): Measurement of Health Outcomes. 6th edition, Elsevier Health Sciences, 2018, 84-207.
• 43. Gencbas D, Bebis H, Cicek H. Evaluation of the Efficiency of the Nursing Care Plan Applied Using NANDA, NOC, and NIC Linkages to Elderly Women with Incontinence Living in a Nursing Home: A Randomized Controlled Study. International Journal of Nursing Knowledge. 2018; 29(4): 217–26.
• 44. Solmaz T, Solmaz M. Hemşirelikte Bilme Yolları. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2019; 6(4): 250–54.
• 45. Çelik YM. Orem’in Öz Bakım Eksikliği Kuramı ve bu kurama göre sağ ayak bileği ve pelvis kırığı olan hastanın hemşirelik bakımı. Sağlık ve Toplum. 2019; 29(3): 99-104.