Eşi Vefat Etmiş Yaşlı Bireylerin Yaşam Deneyimleri: Zorluklar, İhtiyaçlar ve Baş Etme Stratejileri Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 122 - 138, 30.08.2025

Cansu Alayvaz Güngör , Gökhan Boduroğlu , Seda Kılıç Boduroğlu

Öz

Amaç: Eş kaybı, yaşlı bireylerin yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde karşılaştıkları en derin ve etkileyici kayıplardan biridir. Eş kaybı, yalnızca duygusal boşluk yaratmakla kalmaz, aynı zamanda bireylerin günlük yaşamlarını, sosyal ilişkilerini ve ekonomik durumlarını da köklü bir şekilde etkiler. Bu araştırma, eşi vefat etmiş yaşlı bireylerin yaşam deneyimlerini ve sosyal destek ihtiyaçlarını anlamayı amaçlamaktadır. Araştırma, yaşlı bireylerin eş kaybı sonrası karşılaştıkları zorlukları, ihtiyaç duydukları destek türlerini ve baş etme stratejilerini belirlemeyi hedeflemektedir.
Gereç ve Yöntemler: Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desene göre gerçekleştirilmiş olan araştırma kapsamında kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak eşi vefat etmiş 65 yaş üzeri 25 farklı yaşlı bireyle yüz yüze görüşmeler yapılmıştır.
Bulgular: Görüşmelerden elde edilen veriler, MAXQDA programı kullanılarak tematik analiz yapılmıştır. Araştırma kapsamında dört ana tema altında ele alınan bulgular, eş kaybının yaşlı bireylerin yaşam tarzlarını, sosyal ilişkilerini ve toplumsal katılımlarını derinden etkilediğini ortaya koymaktadır.
Sonuç: Eş kaybı sonrası yaşlı bireyler, maddi ve duygusal zorluklarla mücadele etmiş ve artan sorumluluklar nedeniyle güçlükler yaşamıştır. Eş kaybı, yaşlı bireylerin sosyal desteklerini azaltarak izolasyonu artırmıştır. Sosyal destek sistemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda, aile üyelerinin sağladığı resmi olmayan destekler dayanıklılıklarını ve baş etme kapasitelerini güçlendirmiştir. Bu araştırma, eş kaybı yaşayan yaşlı bireylerin yaşam deneyimlerini, karşılaştıkları zorlukları ve sosyal destek ihtiyaçlarını derinlemesine inceleyerek, bu zorlu sürecin bireyler üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik önemli bir katkı sağlamaktadır. Çalışma, eş kaybının yaşlı bireylerin günlük yaşamlarında, sosyal ilişkilerinde ve ekonomik durumlarında yarattığı köklü değişiklikleri ortaya koymakta ve bu bireylerin ihtiyaç duyduğu destek türlerini belirleyerek, sosyal hizmetler ve politikalar için değerli veriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık , Eş kaybı , Sosyal Destek , Başa Çıkma , Yaşam Deneyimleri

Etik Beyan

Araştırma veri toplama süreci için Hitit Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’ndan gerekli etik izin (05.06.2024 tarih ve 2024-013 karar numaralı) alınmıştır.

Life Experiences of Elderly Individuals Who Have Lost Their Spouses: An Examination in the Context of Challenges, Needs, and Coping Strategies

Öz

Aim: Loss of a spouse is one of the most profound and impactful losses that older people face later in life. The loss of a spouse not
only creates an emotional void, but also radically affects individuals’ daily lives, social relationsships and economic status. This
research aims to understand the life experiences and social support needs of elderly individuals who have lost their spouses. The
study seeks to identify the challenges faced by elderly individuals after the loss of a spouse, the types of support they require, and
the coping strategies they employ.
Materials and Methods: The research was conducted using a qualitative research method with a phenomenological design, and
face-to-face interviews were conducted with 25 different elderly individuals over the age of 65 who had lost their spouses, using the
snowball sampling method.
Results: The data obtained from the interviews were analysed thematically using the MAXQDA programme. The findings,
categorized under four main themes, reveal that the loss of a spouse profoundly affects the lifestyles, social relationships, and
societal participation of elderly individuals
Conclusion: After the loss of a spouse, older individuals struggled with financial and emotional difficulties and experienced
difficulties due to increased responsibilities. The loss of a spouse decreased the social support of older individuals and increased
isolation. In situations where social support systems are insufficient, informal support provided by family members has strengthened
their resilience and coping capacities. This study makes an important contribution to understanding the effects of this challenging
process on individuals by examining in depth the life experiences, challenges and social support needs of older individuals who
have experienced spouse loss. The study reveals the profound changes that the loss of a spouse causes in the daily lives, social
relationships and economic status of older individuals and provides valuable data for social services and policies by identifying the
types of support needed by these individuals.

Anahtar Kelimeler

Aged , Loss of Spouse , Social Support , Coping , Life Experiences

Kaynakça

• 1. Özmete E. Yeni Yüzyılda Yaşlanma İçin Gündem: Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar. Editörler; Yanardağ U, Zubaroğlu Yanardağ M. Yaşlılık ve Sosyal Hizmet, 1. Baskı, Ankara, Nika: 2019; 11-29.
• 2. https://www.who.int/health-topics/ageing#tab=tab_1, Erişim Tarihi: 02.07.2024.
• 3. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle- Yaslilar-2023-53710, Erişim Tarihi: 02.07.2024.
• 4. Zastrow C. Sosyal Hizmete Giriş. Nika Yayınevi, 2014. 5. Yıldız M. An Overview to Aging Period in Terms of Attachment Theory. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 2012; 36: 1-30.
• 6. Bennett KM. A longitudinal study of wellbeing in widowed women. Int J Geriatr Psychiatry. 1997; 12: 61-66.
• 7. Chan, WCH, Chan, CLW. Acceptance of spousal death: The factor of time in bereaved older adults’ search for meaning. Death Stud. 2011; 35: 147-162.
• 8. Buz S, Beydili E. The Needs Of Elderly Alone Women In The Case Of Ankara. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2015; 8: 557-570.
• 9. Gillen M, Kim, H. Older Women and Poverty Transition: Consequences of Income Source Changes From Widowhood. Journal of Applied Gerontology. 2009; 28: 320-341.
• 10. Akinyi MP. Relationship Between Widowhood and Psychological Health of Widows in Kisumu East Sub County, Kisumu County, Kenya. Journal of Research in Social Science and Humanities. 2023; 2: 69-74.
• 11. Kutlu Ö. Gerontolojik Sosyal Hizmet ve Psikososyal Rehabilitasyon. Editör; Sütlü s. Yaşlı Sağlığı, 11. Baskı, Ankara, Nobel: 2022; 163-179.
• 12. Treml J, Linde K, Engel C, at al. Loss and grief in elderly people: Results from the LIFE-Adult-Study. Death studies. 2022; 46: 1621- 1630.
• 13. Standridge S, Dunlap R, Kleiber D. Blossoming: Finding a New Identity after the Loss of a Spouse. Leisure Sciences. 2023; 46: 848-861.
• 14. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/wp-content/ uploads/2014/06/WHO-Active-Ageing-Framework.pdf, Erişim Tarihi: 9.07.2024.
• 15. Akçay S, Kiremitci S. Yaşlıların Eş Kaybı Deneyimlerine İlişkin Nitel Bir Araştırma: Konya Örneği. Güncel Sosyal Hizmet Çalışmaları. 2019; 23-33.
• 16. Cattell H. Suicide in the elderly. Advances in Psychiatric Treatment. 2000; 6: 102-108.
• 17. Shah A, De T. Suicide and the elderly. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice. 1998; 2: 3-17.
• 18. Aslan AE, Ergün N, Duman B, et al. Yaşlılarda Eş Kaybı, Kayıp Sonrası Başa Çıkma Stratejileri Ve Gelecek Beklentileri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Journal of Human Sciences. 2018; 15: 340- 358.
• 19. Cohen S. Social Relationships And Health. American psychologist. 2004; 59: 676-684.
• 20. Lee HK, Kwon JH. The influence of grief level on suicidal ideation among bereaved single-household elderly-focusing on moderating effect of social support. Korean J Gerontol Soc Welf. 2015; 69: 193-213.
• 21. Jeong K, Kim S, Kim B, at al. Changes in depression and suicidal thoughts in bereaved older men: insights from a Korean study. Journal of Men’s Health. 2024; 20: 112-120.
• 22. Hahn EA, Cichy KE, Small BJ, et al. Daily emotional and physical reactivity to stressors among widowed and married older adults. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2014; 69: 19-28.
• 23. Naef R, Ward R, Mahrer-Imhof R, et al. Characteristics of the bereavement experience of older persons after spousal loss: an integrative review. Int J Nurs Stud. 2013; 50: 1108-1121.
• 24. Arun Ö, Karademir-Arun B. Türkiye’ de Yaşlı Kadının En Büyük Sorunu: Dulluk. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2011; 10: 1515-1527.
• 25. Li YP, Lin HS. Widowhood and health in late life: does health change before or after widowhood in older Taiwanese men and women? J Women Aging. 2019; 32: 684-699.
• 26. Lekalakala-Mokgele E. Death and dying: elderly persons’experiences of grief over the loss of family members. SouthAfrican Family Practice. 2018; 60: 151-154.
• 27. Bingöl G, Demir A, Karabek R, ve ark. Analysing the depressionlevels of the individuals more than 65 in terms of some variables.Göztepe Tıp Dergisi. 2010; 25: 169-176.
• 28. Liang Y, Xu H, Chen F, et al. Which wound cuts deeper: loss of anonly child or loss of a spouse? An examination of bereavement inolder adults within a Chinese cultural context. Aging Ment Health.2021; 26: 1217-1225.
• 29. Stroebe W, Zech E, Stroebe M, et al. Does social support help inbereavement? Journal of Social and Clinical Psychology. 2005; 24:1030-1050.
• 30. Öksüzler B. Eş kaybının yaşlı bireyler üzerindeki psikolojiketkileri: Kaynakların Korunması Kuramı kapsamında bir inceleme.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü. 2015.