İBN TEYMİYYE’NİN BAZI KELÂMÎ KAVRAMLARA YAKLAŞIMI-I

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 11, 41 - 58, 15.01.2017

Muhammet Yazıcı

Öz

Tarihte yanlış anlaşılan ve yanlış değerlendirilen pek çok büyük insan vardır. Bunlardan biri de İbn Teymiyye‟dir. O, muhalifleri bir tarafa sevenleri tarafından da yanlış anlatılan bir şahsiyettir. Sev-meyenleri İslam dışı Ehl-i sünnet dışı olarak gösterirken sevenleri de onun söylemediği sözleri savunma-dığı görüşleri ona mal etmeğe çalışmışlardır. Burada sorun şudur: Acaba İbn Teymiyye muhaliflerinin dediği gibi gerçekten Ehli sünnet çizgisi dışına çıkmış mıdır? Ehl-i sünnet çizgisi dışına çıkmışsa Ehl-i sünnet dışında bulunan hangi guruptandır. Şii midir, Harici midir, Kaderi midir, Mutezile midir, Mürcie midir? Halbuki o, hayatı boyunca bu guruplarla mücadele etmiş bir insandır. Öyle ise sorun bu değildir. Muhaliflerine göre asıl sorun onun selef metodunu benimsemesidir. Bundan dolayı o Ehl-i sünnet dışı çizgidedir. Tarafların birbirlerini suçladığı bu karmaşada şu sorular sorulmalıdır: Ehl-i sünnet nedir ve kimdir? Selef nedir ve kimdir? Selef metodu bid‟at metodu mudur. Bu fırkalar içinde kurtuluşa erecek olan fırka (fırka-i naciye) hangi fırkadır? Ehl-i sünnet olmayan yani bid‟at ehli olan kimdir? Bid‟at ne-dir? Son soru: Gerçekten İbn Teymiyye mi bid‟at ehlidir yoksa onu haksız yere suçlayanlar mı?

Biz bu çalışmamızda; bu kelamî kavramlardan sadece İbn Teymiyye‟ye göre Ehl-i Sünnet ve Ehl-i Sünnet ile ilgili kavramları ele almayı, bir sonraki makalemizde ise Ehl-i Bid‟at ve Ehl-i Bid‟at ile ilgili kavramları ele almayı düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

İbn Teymiyye, Sünnet Ehl-i Sünnet, Selef, Selef Metodu, Fırka-i Naciye

Kaynakça

• 1 İbn Teymiyye, Ebü‟l-‟Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. „Abdilhalîm, Mecmû‟-i Fetâvâ, tahk. „Abdurrahman b. Muhammed, 2. baskı, Ribat, Mektebetü‟l-Ma‟ârif, 1981, III, 138. (Bundan sonra bu eser, sadece Mecmu‟ olarak ifade edilecektir.) 2 Sünnet ve fıtrat kelimelerinin hadislerdeki kullanımı için bkz. el-Buhârî, Ebû „Abdillah Muhammed b. İsmâil, Sahîh-i Buhârî, tahk. Mustafa Dîb el-Buğâ, 5. baskı, Beyrut, Daru İbn Kesir, 1993, Vuzu‟, 75; Ezân, 119; De‟avât, 6. 3 Sahabe sözleri hakkında daha geniş bilgi için bkz. İbn Teymiyye, Mecmu’, XXII, 539-540. 4 İbn Teymiyye, Mecmu’, XXII, 539-540. 5 İbn Teymiyye, Mecmu’, XXII, 540. 6 Bkz. İbn Teymiyye, Mecmu’, XXII, 540. 11 İbn Teymiyye, Mecmu’ I, 280. 12 İbn Teymiyye, Mecmu’ I, 281. 13 Çünkü “sırf şeklen benzeme” de “niyet” bulunmaz. Niyetin bulunmadığı şey ise “taklit” ten başka bir şey ifade etmez. 14 Fıkıhta buna istirahat celsesi denilmektedir. 15 O anki ihtiyacından dolayı yapmıştı diyen İmam A’zam bu celseyi uygun görmeyip hata kabul etmiş, namazın sünnetlerin den dolayı yapmıştı diyen İmam Şâfii ise bu celseyi hata değil sünnet kabul etmiştir. 16 İbn Teymiyye, Mecmu’ I, 281.