Desiderius Erasmus’da Ötekileştirme Sorunsalı

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 16, 218 - 228, 15.07.2019

Celal Yeşilçayır

Öz

Günümüzün önemli problemlerinden biri
olarak görülen ötekileştirme sorunsalının tarihin değişik dönemlerinde değişik
türleri ile karşılaşılmıştır. Bununla birlikte ötekileştirme sorunsalının
geçmiş dönemlerde kaleme alınan birçok yazılı esere yansıdığı da dikkatlerden
kaçmamaktadır. Rönesans döneminde yaşayan ve yaygın olarak hümanist/hoşgörülü
bir aydın/düşünür olarak bilinen Desiderius Erasmus’un eserleri de bu bağlamda
düşünülmesi gerekmektedir. Çünkü onun eserleri dikkatli bir biçimde
incelendiğinde başka milletlere yönelik dışlayıcı, kötüleyici ve hatta aşağılayıcı
bir dil kullandığı dikkat çekmektedir. Bu bağlamda onun özellikle Yahudilere,
Osmanlılara/Türklere ve kadınlara yönelik sarf ettiği ötekileştirici ifadelerin
analiz edilmesi akademik anlamda bir gereksinim olarak karşımıza çıkmaktadır.
Söz konusu ötekileştirici tutumuna rağmen onun niçin hümanist, hoşgörülü ya da
pasifist olarak anıldığı ise tartışılması gereken başka bir sorunsal olarak
belirmektedir. Bununla birlikte eserlerinde ileri sürdüğü düşünceler
irdelenerek Erasmus’un özüne uygun bir biçimde anlaşılması ve bu minvalde
yeniden tanımlanması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erasmus, hümanizm, ötekileştirme, Yahudiler, Türkler

Kaynakça

• Akkaya, M. Şükrü. Hümanizm’in Çıkışı ve Yayılışı, DTCF Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, (1947): 199-222.
• Aristoteles. Politika, çev. Mete Tunçay, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2005.
• Augustijn, Cornelis. “Erasmus und die Juden”, Nederlands archief voor kerkgeschiedenis / Dutch Review of Church History, Vol. 60, No. 1 (1980): 22-38.
• Dazert, Denise. Distinktion als Lebensform: Eine qualitative Untersuchung ausgewählter Werke von Erasmus sowie Adolph v. Knigge, Wiesbaden: Springer VS, 2017.
• Erasmus. Barışın Şikâyeti, çev. Celal Yeşilçayır, İstanbul: Dedalus Yay., 2018
• Erasmus. Bir Hıristiyan Prensin Eğitimi, çev. Tufan Göbekçin, Ankara: Öteki Yayınevi, 2000.
• Erasmus. Deliliğe Övgü, çev. Vildan Kamer, İstanbul: Cem Yay., 2014.
• Erasmus. Savaşa Karşı, çev. Pelin Korkmaz, İstanbul: Zeplin Düşünce, 2014.
• Grotius, Hugo. Savaş ve Barış Hukuku, çev. Prof. Seha L. Meray, İstanbul: Say Yay., 2011.
• Kadıoğlu, Muhsin. “Hümanizm”, Sosyoloji Konferansları, 23, (2011): 157-165.
• Kaufmann, Thomas. Luthers Judenschriften, Tübingen: Mohr Siebeck, 2013.
• Kisch, Guido. Erasmus’ Stellung zu Juden und Judentum, , Philosophie und Geschichte. Eine Sammlung von Vortragen und Schriften aus dem Gebiet der Philosophie und Geschichte, 83/84, Tübingen: J.S.B. Mohr, 1969.
• More, Thomas. Utopia, çev. Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol, Mina Urgan, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2012.
• Müller, Ralf. Die Ordnung der Affekte, Frömmigkeit als Erziehungsideal bei Erasmus von Rotterdam und Philipp Melanchthon, Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt, 2017.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt: 22, İstanbul: 1988.
• Urgan, Mina. “Thomas More’un Yaşamı ve Utopia’nın İncelenmesi”, Thomas More, Utopia, çev. Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol, Mina Urgan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay., (2012): 107-154.
• https://www.audiatur-online.ch/2015/07/01/warum-antisemitismus-teil-der-europaeischen-kultur-ist/. Erişim Tarihi: 06.04.2019.