A Look at Isnad and Some Issues Related to Isnad from a Scholar Coming from the Etbâu't-Tâbiîn Generation: Abdullah Ibn al-Mubarak's Approach and Contributions

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 25, 290 - 320, 15.01.2024

Hamdi Türkoğlu

https://doi.org/10.53683/gifad.1369708

Öz

Abdullah b. al-Mubarak (118-181/736-797), one of the taba al-tabiin (followers oh the followers), is one of the most influential figures in the fields of hadith, fiqh, and mysticism in the second century of Hijri. Abdullah b. al-Mubarak, who witnessed two critical periods of the history of hadith, such as the period of classification and classification, contributed to the shaping of the science of hadith of this period with his thoughts on various subjects of the science of hadith and the works he wrote, as well as setting an example for the studies to be carried out in the following period. The fact that his works are the first products of the classification period and that some of these works have survived to the present day is essential in terms of reflecting the understanding and mentality of classification in the second century of Hijri.
On the other hand, his approaches to various topics of hadith science and methodology made significant contributions to the development and shaping of the related topics. In particular, it can be said that his emphasis on the importance of isnad for hadith, his explanations on the justice and zabta of the narrators, and his evaluations of the narrators in the field of jarh and ta'dil form the basis of these issues. For this reason, in this study, we will discuss some of Ibn al-Mubarak's views on isnad and some issues directly related to isnad.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Abdullah b. al-Mubarak, Isnad, Rawi, Jarh wa Ta

Etbâu’t-Tâbiîn Neslinden Gelen Bir Alim Zaviyesinden İsnad ve İsnadla İlgili Bazı Konulara Bakış: Abdullah b. Mübârek’in Yaklaşım ve Katkıları

Öz

Tebe-i tabiîn tabakasından olan Abdullah b. el-Mübarek (118-181/736-797), hicrî ikinci asırda hadis, fıkıh ve tasavvuf gibi alanların önemli simalarından biridir. Hadis tarihinin tedvin ve tasnif gibi iki önemli dönemine şahit olan Abdullah b. el-Mübarek, hadis ilminin muhtelif konuları hakkındaki düşünceleri ve telif etmiş olduğu eserleri ile bu dönemin hadis ilminin şekillenmesine katkı sunduğu gibi sonraki dönemde yapılacak çalışmalar için de örnek teşkil etmektedir. Telif etmiş olduğu eserlerin tasnif döneminin ilk ürünleri olması ve bu eserlerin bir kısmının günümüze ulaşması hicrî ikinci asırdaki tasnif anlayışını ve zihniyetini yansıtması bakımından önem arz etmektedir. Diğer taraftan hadis ilmi ve usûlü’nün muhtelif konuları hakkındaki yaklaşımları, ilgili konuların gelişmesi ve şekillenmesine önemli katkılar sağlamıştır. Özellikle isnadın hadis için önemini vurgulaması, râvilerin adalet ve zabtı konusundaki açıklamaları, cerh ve ta’dil alanında râviler hakkındaki değerlendirmeleri bu konuların temelini oluşturduğu söylenebilir. Bu sebeple biz bu çalışmada İbnü’l-Mübarek’in isnada ve isnadla doğrudan alakalı olan bazı konuları ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Abdullah b. el-Mübârek, İsnad, Râvi, Cerh ve Ta’dil.

Kaynakça

• Abdullah b. el-Mübârek. Kitâbü’z-Zühd ve yelîhi kitâbu’r-rekâik. thk. Habîburrahman el-A’zamî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1425.
• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî. Musannef. thk. Habîburrahman el-Aʻzamî. 11 Cilt. Beyrût: el-Meclisu’l-İlmî, 1403.
• Ahamed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybani. el-İlel ve maʻrifetü’r-ricâl. thk. Vasiyyullah b. Muhammed Abbâs. Riyâd: Dâru’l-Hânî, 1422.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût, Adil Mürşid. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1401.
• Aşıkkutlu, Emin. “Fısk”. 13/38-39. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 1996.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: İFAV, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2011.
• Babanzâde, Ahmed Naim. Sahîhi Buhârî Muhtasarı Tecrîdi Sarîh. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1984.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil el-. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Mustafa Dîb el-Boga. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr/Dâru’l-Yemâme, 5. Basım, 1414/1993.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl el-. et-Târîh’ul-kebîr. thk. Muhammed Abdulmuîd Hân. 8 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l Osmânî, ts.
• Cezâirî, Tâhir b. Salih. Tevcîhu’n-nazar ilâ usûli’l-eser. thk. Abdulfettah Ebû Gudde. Haleb: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1416.
• Çakan, İsmail Lütfi. “Cehâlet”. 219. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi, 1993.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadîs Usûlü. İstanbul: İFAV, 27. Basım, 2012.
• Davudoğlu, Ahmet. Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1973.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût. Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430.
• Erul, Bünyamin. “Tedlîs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 262-264. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Fesevî, Ebû Yusuf Yakub b. Süfyân. el-Maʻrife ve’t-tarih. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1401.
• Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdillah el-Hâkim Muhammed b. Abdillah. Maʻrifetü ulumi’l-hadîs. thk. Seyyid Mu’zam Hüseyin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1977.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. Târîhu Bağdâd. thk. Beşşâr Avvâd Maruf. 16 Cilt. Beyrut: Dâru Ğarbi’l-İslâmî, 2002.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit el-. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. thk. Ebû Abdillah es-Sûrakî, İbrahim Hamdi el-Medenî. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Maârifi’l-Osmaniyye, 1357.
• Hererî, Muhammedü’l-Emin b. Abdillah el-Üramî el-Alevî el-. Şerhu Sahîhi Müslim (el-Kevkebü’l-vehhâc ve’r-ravzu’l-behhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc). 26 Cilt. Mekke: Dâru’l-Minhâc-Dâru Tavkı’n-Necât, 1430/2009.
• İbn Adî, Ebû Ahmed b. Adî el-Cürcânî. el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. thk. Adil Ahmed, Ali Muhammed. Beyrut: el-Kütübü’l-İlmiyye, 1418.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Cerh ve’t-taʻdîl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1952.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. en-Nüket alâ Kitâbi İbnü’s-Salâh. thk. Rebiʻ b. Hâdî. Riyâd: Dâru’r-Raye, 1994.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Tabakâtu’l-müdellisîn (Ta’rifu ehli’t-takdis bi-merâtibi’l-mevsûfîne bi’t-tedlîs. thk. Asım b. Abdillah. Ammân: Mektebetü’l-Menâr, 1403.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Tehzîbu’t-tehzîb. thk. İbrahim ez-Zeybek, Adil Mürşid. Müessesetü’r-Risâle, 1995.
• İbn Hallikân, Ebu’l-Abbas Şemsüddin Ahmed b. Muhammed. Vefayâtu’l-aʻyân ve enbâi ebnâi’z-zamân. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibban b. Ahmed b. Ebi Hatim el-Bustî. Kitâbü’l-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîn ve’d-duafâ ve’l-metrûkîn. thk. Mahmud İbrahim. Haleb: Dâru’l-Vaî, 1396.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Ebî Hâtim el-Bustî. Sahîhu İbn Hibbân. thk. Şuayb el-Arnaût. 16 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshak. Sahîhu İbn Huzeyme. thk. Muhammed Mustafa el-A’zami. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, ts.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabi, ts.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. Ulûmu’l-hadîs. thk. Nureddin Itr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1406.
• İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillah. es-Sikât. thk. Abdülalîm Abdülazîm. Medine: Mektebetü’d-Dâr, 1405. Mahir Yasîn el-Fuhl. Buhûs fi’l-mustalah, ts.
• Mizzî, Cemalüddin Ebü’l-Haccâc Yusuf b. Abdirrahmân. Tehzîbü’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşar Avvâd Maruf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1992.
• Moğultay b. Kılıç. İkmâlu Tehzîbi’l-Kemâl fi Esmâi’r-Ricâl. thk. Muhammed Osman. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Muhammed b. Cemal. el-İmâm İbnü’l-Mübârek ve menhecühü fi’l-cerh ve’t-taʻdîl. el-Câmiatu’l-İslâmiyye, 2015.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Kâhire: Îsâ’l-Bâbi’l-Halebî ve Şürakâ, 1374/1955.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. thk. Abdufettah Ebû Gudde. Haleb: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1406.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-. Tehzîbü’l-esmâ ve’l-lügât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Râmehürmüzî, Ebû Muhammed el-Hasan b. Abdirrahmân el-. el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî. thk. Muhammed Accâc el-Hatîb. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1404.
• Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebi Bekr. Tedrîbu’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî. thk. Ebû Kuteybe. Dâru Tayyibe, ts.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsâ. el-İlel. thk. Ahmed Muhammed Şâkir ve Diğerleri. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa et-. es-Sünen. thk. Ahmed Muhammed Şâkir-Muhammed Fuâd Abdülbâkî vd. Mısır: Şirketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa el-Beyânî, 1395.
• Turhan, Halil İbrahim. Ricâl Tenkidinin Doğuşu ve Gelişimi: Hicrî İlk Asır, 2015.
• Türkoğlu, Hamdi. Abdullah b. el-Mübârek ve Hadis İlmindeki Yeri. Bayburt: Bayburt Üniversitesi, Doktora, 2019.
• Uğur, Mücteba. Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1. baskı., 1992.
• Vellevî, Muhammed b. Ali b. Adem Musa İsyûbî el-. Kurretu ayni’l-muhtâc fi şerhi Mukaddimeti Sahihi’l-İmam Müslim b. el-Haccâc. Dâru İbni’l-Cevzî, 1424.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Mîzânu’l-iʻtidâl fi nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhamme el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1382.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru a‘lâmi̇’n-nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaût. 25 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1405.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Tezkiretü’l-huffâz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.