Professional Concerns of Theology Faculty Students: A Qualitative Research

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 28, 434 - 478, 15.07.2025

Makbule Öztürk , Çiğdem Gülmez

Öz

The subject of this research is the professional concerns of the students of the Faculty of Theology. Identifying the professional concerns of these students is of great importance. In the study, it was aimed to examine the relationship of these concerns with gender and class level variables. There are 29 students in the study who are in 1st and 4th grade. The results of the research show that theological students have professional concerns. These concerns combine with the concerns of appointment and career, professional competence and performance, communication and self-expression, social perception of the profession and social cohesion, as well as economic concerns. Students at both grade levels have professional concerns. It can be argued that 1st-grade students are more worried about their careers, while 4th-grade students are more worried about their professional competence and performance. While concerns are similar across two genders, there have been some differences at some points. While the occupational competence and performance concerns of female participants are prominent, it is seen that male participants have more appointment and career concerns.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion , Anxiety , Professional Anxiety , Faculty of Theology Student.

Proje Numarası

1919B012311923

İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Mesleki Kaygıları Üzerine Nitel Bir Araştırma

Öz

Bu araştırmanın konusu, İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin mesleki kaygılarıdır. Bu öğrencilerin mesleki kaygılarını belirlemek büyük bir öneme sahiptir. Nitekim ilahiyat alanındaki mesleklerde çalışan bireylerin, meslek hayatlarına dair yaşadıkları endişeler sadece kişisel değil toplumsal ve dini sorumluluklarla da ilişkilidir. Araştırma nitel bir yöntem olan fenomenoloji deseniyle yapılmış ve veriler yarı yapılandırılmış mülakatlarla toplanıp içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışmanın grubu 1. ve 4. sınıf öğrencisi olan 29 kişiden oluşmaktadır. Araştırma sonuçları, ilahiyat öğrencilerinin mesleki kaygılarının olduğunu göstermektedir. Bu kaygılar atanma ve kariyer, mesleki yeterlilik ve performans, iletişim ve kendini ifade etme, mesleğin toplumsal algısı ve sosyal uyum kaygılarıyla beraber ekonomik kaygılar temalarında birleşmektedir. Öğrencilerin mesleki kaygıları sınıf düzeylerine göre karşılaştırıldığında her iki sınıf düzeyindeki öğrencilerin de mesleki kaygıları olmakla beraber 1. sınıf öğrencilerinin en çok atanma ve kariyer noktasında, 4. sınıf öğrencilerinin ise daha çok mesleki yeterlilik ve performansa ilişkin kaygılandıkları söylenebilir. Katılımcıların kaygıları iki cinsiyette de büyük oranda benzerken bazı noktalarda cinsiyete göre farklılaşmaların olduğu görülmüştür. Kadın katılımcıların mesleki yeterlilik ve performans kaygıları öne çıkarken erkek katılımcıların daha çok atanma ve kariyer kaygılarının olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi , Kaygı , Mesleki Kaygı , İlahiyat Fakültesi Öğrencisi.

Etik Beyan

Bu çalışmanın Etik Kurulu başvurusu, Kastamonu Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırmalar ve Yayın Etiği Kurulu tarafından değerlendirilmiştir. Kurul, değerlendirmeleri sonucunda çalışmamızın etik açıdan uygun olduğuna 13 no’lu toplantıda 17 no’lu karar ile karar vermiştir. Onay tarihi 07.12.2023’tür.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012311923

Teşekkür

Bu çalışma TÜBİTAK 2209-A Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) tarafından yürütülen “2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı” kapsamında desteklenmeye hak kazanan 1919B012311923 numaralı projenin çıktısı olarak üretilmiştir. Çalışmanın yürütülmesi amacıyla gerekli finansal desteği sağlayan TÜBİTAK’a teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akbulut, Serdar vd. “Öğretmen Adaylarının Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri ile Mesleki Kaygıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Journal of Education and New Approaches 1/1 (Kasım 2018), 1-11.
• Altın Selek, Hatice. Liselerde Çalışan Öğretmenlerin Mesleki Kaygı Düzeyleri (Denizli İli Merkezefendi İlçe Örneği). Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Altun, Eralp – Ateş, Alev. “Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmen Adaylarının Sorunları ve Geleceğe Yönelik Kaygıları”. İlköğretim Online 7/3 (Haziran 2008), 680-692.
• Arslan, Rabia vd. “Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 12/1 (Ocak 2023), 161-171. https://doi.org/10.33206/mjss.1158406.
• Atmaca, Hasan. “Almanca, Fransızca ve İngilizce Öğretmenliği Bölümlerinde Okuyan Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygıları”. Electronic Turkish Studies 8/10 (Aralık 2013), 67-76.
• Aydın, Cüneyd vd. “Üniversite Öğrencilerinin Mesleki Kaygı ile Hayattaki Anlam Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 1/13 (Haziran 2020), 73-106.
• Baltacı, Abdullah – Coşkun, Mehmet Kürşat. “Öğretmenlik Mesleğini Tercih Etme Nedenleri: İlahiyat Fakültesi Mezunları Üzerine Bir Araştırma”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 26/2 (Haziran 2024), 419-433. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1118141.
• Bozdam, Ahmet – Taşğın, Özden. “Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi 13/1 (2011), 44–53.
• Bozgün, Kayhan – Akın-Kösterelioğlu, Meltem. “Öğretmen Adaylarında Tükenmişliğin Yordayıcısı Olarak Mesleki Kaygı”. SETSCI-Conference Proceedings 3 (Aralık 2018), 1120-1123.
• Brannon, Diana. “Learning from Families: Pre-Service Teachers’ First Interactions with Parents”. Networks: An Online Journal for Teacher Research 16/1 (2017). https://dx.doi.org/10.4148/2470-6353.1052.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 35. Basım, 2008. ¨İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Mesleki Kaygıları Üzerine Nitel Bir Araştırma 474
• Cabı, Ebru – Yalçınalp, Semra. “Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği (MKÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 44 (Haziran 2013), 85-96.
• Can, Fatih – Bozgün, Kayhan. “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin İletişim Becerileri ile Konuşma Kaygıları Arasındaki İlişki”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 10/3 (Eylül 2021), 1124-1136.
• Cerrah, Lokman. "Erzurum Kırsalında Din Görevlisi Algısı (Erzurum/Oltu Örneği)". EKEV Akademi Dergisi 87 (Eylül 2021), 341-362.
• Çanakcı, Ahmet Ali. “Cami Cemaatinin Din Görevlilerine Bakışı: Balıkesir Örneği”. Balıkesir İlahiyat Dergisi 1/2 (Aralık 2015), 253-282.
• Çelen, Aylin – Bulut, Devrim. “Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Mesleğe Yönelik Kaygılarının Belirlenmesi (AİBÜ Örneği)”. The Journal of Academic Social Science 18/18 (2019), 247-261.
• Çınar, Burhan – Yenipınar, Uysal. “Turizm Rehberliği Bölümü Öğrencilerinde Genel Öz Yeterlilik Algısı, Mesleki Kaygı ve Mesleği Yapma Niyeti İlişkisi”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi 30/3 (Aralık 2019), 153-162.
• Deniz, Sabahattin – Tican, Canses. “Öğretmen Adaylarının Öğretmen Öz-Yeterlik İnançları ile Mesleki Kaygılarına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 17/4 (Aralık 2017), 1838-1859.
• Dilmaç, Oğuz – Topal, Güneş. “Görsel Sanatlar Öğretmeni Adaylarının Mesleki Kaygılarına İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 18/1 (Ocak 2017), 383-403.
• Dueck, Bryce S. – Loucks, Torrey M. – Pelletier, Gabrielle – Daniels, Lia M. “Reducing Pre-Service Teachers’ Public Speaking Anxiety through a Virtual Reality Intervention”. Journal of Student Research 13/3 (2024), 1–15.
• Dursun, Sadık – Karagün, Elif. “Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi: Kocaeli Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24 (Aralık 2012), 93-112.
• Erdoğan, İrfan. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Mesleki Kaygıları Arasındaki İlişki”. Eskiyeni 45 (Eylül 2021), 797-818. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.954088.
• Ergin, Ahmet vd. “Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi 5. ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Sürekli Kaygı ve Mesleki Kaygı Düzeyleri ve Bunları Etkileyen Etkenler”. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi 3/3 (Aralık 2016), 16-21.
• Gerçek, Merve. “Mesleki Kaygı ve Kariyer Uyumluluğu Arasındaki İlişkiler: Öğretmen Adayları Açısından Bir İnceleme”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/2 (2018), 297-312. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.401010.
• Gizir, Cem Ali. “Orta Doğu Teknik Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Problemleri Üzerine Bir Çalışma”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/2 (2005), 196-213.
• Gözler, Alpaslan vd. “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Başarı Yönelimleri ile Mesleki Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 17/1 (2017), 189-211.
• Gümrükçü-Bilgici, Bahar – Deniz, Ümit. “Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygılarının Bazı Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi”. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 5/1 (2016), 53-70.
• Gün, Ayşegül. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Alan İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Mesleki Yeterlik Algıları Ve Pedagojik Formasyon Programına İlişkin Görüşleri: Amasya Üniversitesi Örneği: Amasya Üniversitesi Örneği”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (Haziran 2017), 125-171. https://doi.org/10.18498/amauifd.325833.
• Güngör, Coşkun – Gül, İbrahim. “Öğretmen Adaylarının Öz Yeterlik Algıları ile Mesleki Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25 (Ocak 2021), 774-811.
• İpek, Yasemin vd. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğretim Süreçlerinin Kariyer Eğilimi ve Stresi Açısından İncelenmesi”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 13/1 (Ocak 2024), 368-395.
• Kalemoğlu – Varol, Yaprak vd. “Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarını Yordama Gücü”. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 12/2 (Ağustos 2014), 113-123.
• Kara, Ahmet. Müzik Öğretmeni Adaylarının Kişilik Özellikleri ve Mesleki Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/56045
• Karslı, Necmi. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı ve Dindarlık”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/20 (Temmuz 2021), 220-249.
• Kaya, Mevlüt – Nazıroğlu, Bayramali. “Din Görevlilerinin Mesleki Tutum ve Motivasyon Düzeylerini Etkileyen Bazı Faktörler”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26/26-27 (Eylül 2008), 25-53.
• Kaya, Mevlüt – Varol, Kübra. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Durumluk- Sürekli Kaygı Düzeyleri ve Kaygı Nedenleri (Samsun Örneği)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/17 (Eylül 2004), 31-63.
• Kirman, Mehmet Ali – Demir, Rıdvan. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Beklenti ve Sorunları: Mustafa Kemal Üniversitesi Örneği”. Antakiyat 1/1 (Kasım 2018), 1-21.
• Köktaş, Muhammed. “Din Görevlilerinin Toplumsal Temsil Rollerine İlişkin Görüşleri: Nitel Bir Araştırma”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/1 (Haziran 2022), 289–308.
• Köylü, Mustafa. “Din Görevlilerinin Mesleki Problemleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/5 (1991), 181-212
• Kurt, İbrahim. “Öğretmen Adaylarının Branşlara Yönelik Algıları ve Branşlararası Statü Sıralaması”. Milli Eğitim Dergisi 49/226 (Mayıs 2020), 103–120.
• Kurtuldu, Meral – Ayaydın, Hilal. “Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Öğrencilerinin Mesleki Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11/2 (Aralık 2010), 123-142.
• Kuru, Oğuzhan. “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Mesleğe İlişkin Kaygılarının İncelenmesi”. EKEV Akademi Dergisi 74 (2018), 269-286.
• Kuşcalı, Ali. “İslami İlimler Fakültesi Öğrencilerinin Mesleki Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Mütefekkir 6/11 (2019), 193-210. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.584413.
• Manav, Özgür. “Ataması Yapılmayan Öğretmenlerin İşsizlikle Baş Etme Durumları”, Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi 7/2 (Aralık 2022), 459- 473.
• Musayev, İslam – Akcan, Hatice Kübra. “Yüksek Din Öğrenimi Gören Öğrencilerin İş Bulma Kaygısı: Hakkâri Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 13 (Haziran 2022), 47-66.
• Nazıroğlu, Bayramali. “İlahiyat Fakültelerinde Din Eğitimi ve Sorunları”. Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları. ed. Mustafa Köylü. 169-208. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2018.
• Olgun, Cem Koray. “Nitel Araştırmalarda İçerik Analizi Tekniği”. Sosyoloji Notları, 66-70.
• Ozan, Ömer. Din Görevlisinin Toplumsal İmajını Etkileyen Faktörler (Samsun Örneği). Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Özen, Raşit vd. The Relationship between Pre-service Teachers’ Lifelong Learning Tendencies and the Quality of University Life. The Anthropologist 24 (2016), 105-112.
• Özalp, Ahmet. “Farklılıkların Gölgesinde: İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Sosyal Dışlanma ve Entegrasyon Deneyimleri Üzerine Nitel Bir Araştırma”. Eskiyeni 56 (Mart 2025), 155-188.
• Özdemir, Şuayip. “Göreve Yeni Başlayan Din Görevlilerinin Mesleki Problemleri”. Hikmet Yurdu: Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 5/10 (2024), 13-31.
• Özen, Raşit – Öztürk, Duygu Saniye. “The Relationship between Pre-service Teachers' Lifelong Learning Tendencies and Teaching Profession Anxiety Levels”. Universal Journal of Educational Research 4/12A (2016), 7–15. https://doi.org/10.13189/ujer.2016.041302
• Parasız, Gökalp vd. “Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin Bireysel Çalgıları ve Sınıf Düzeyleri Bakımından İncelenmesi”. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 21/1 (Mart 2021), 125-138.
• Sadıkoğlu, Murat vd. “Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeyleri”. Journal of International Social Research 11/56 (Haziran 2018), 629-637.
• Satılmış, Nuray. “Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Akademik Öz-Yeterlik ve Mesleki Kaygılarının İncelenmesi”. Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi 4/2 (2022), 52-59. https://doi.org/10.56639/jsar.1208608
• Tosun, Muhammed. Din Görevlilerinde Olumsuz Değerlendirilme KorkusuÖzgüven İlişkisi (Afyonkarahisar Örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Uludağ, Gökhan vd. “Polis Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18/2 (Ekim 2014), 75-94.
• Uluyol, Çelebi – Şahin, Sami. “Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Öğretmen Kimliği ve Mesleki Kaygı Durumlarının İncelenmesi”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 22/4 (Aralık 2018), 1051-1072.
• Uygun, Kamil vd. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi”. Electronic Turkish Studies 11/21 (Haziran 2016), 417-436.
• Uzundağ, Halil İbrahim vd. “Beden Eğitimi ve Spor Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Durumunun İncelenmesi”. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi 1/3 (2020), 119-129.
• Ünlü, Hüseyin – Erbaş, Mustafa Kayıhan. “Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Akademik Öz-Yeterlikleri ve Mesleki Kaygıları”. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi 2/1 (Haziran 2018), 15-25.
• Yıldırım, Ali – Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005.
• Yılmaz, Macid. “İlahiyat Fakültesi Mezunlarına Verilen Pedagojik Formasyon Eğitiminin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Kaygı Düzeyleri Üzerindeki Etkileri”. Bilimname 28/1 (2015), 287-310.