İHRACAT DEĞER ENDEKSİ VE YATIRIM İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1982-2017)

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 1, 11 - 18, 04.07.2019

Ahmet Tayfur Akcan

Öz

Türkiye ekonomisinde cari işlemler açığı en önemli dış
ticaret sorunlarından biridir. İhracat hacmi ve ihracat gelirleri arasındaki
oranı ifade eden ihracat değer endeksi cari açığın kapatılmasında önemli rol
oynamaktadır. Çalışmada ihracat değer endeksi ile yatırımlar arasındaki ilişki
araştırılmıştır. Bu kapsamda 1982-2017 yılları arası yıllık ihracat değer
endeksi, kamu yatırımlarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranı ve özel yatırımların
gayri safi yurt içi hasılaya oranı değişkenleri kullanılmıştır. Değişkenler
önce Augmented Dickey Fuller Birim Kök Testi ile birim kökten arındırılarak
durağan hale getirilmiştir. Ardından değişkenler VAR analizi yarımı ile Granger
Nedensellik Testi ve Johansen Eşbütünleşme Testine tabi tutulmuştur. Çalışmada
uygulanan Johansen Eşbütünleşme Testine göre; değişkenler uzun dönemde
eşbütünleşiktir. Granger Nedensellik Testi sonucuna göre ise; özel yatırımlar
ile ihracat değer endeksi arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi mevcuttur.
Kamu yatırımları ile özel yatırımlar veya ihracat değer endeksi arasında ise
herhangi bir nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

İhracat Değer Endeksi, Yatırımlar, Eşbütünleşme, Nedensellik

Kaynakça

• Acar, M. (2016), “Doğrudan Yabancı Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13, 96-105
• Adalı, Z. ve Yüksel, S. (2017), “Gelişmekte Olan Ekonomilerde Doğrudan Yabancı Yatırım ve Ekonomik Gelişme Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Marmara İktisat Dergisi, 1(2), 109-118
• Aktaş, C. (2009), “Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 35-47
• Alagöz M. Erdoğan E. ve Topallı N. (2008), “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi 1992-2007” ,Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 79-89
• Aytaç, A. (2017), “Ekonomik Büyüme-İhracat İlişkisi: 2001-2016 Türkiye Örneği”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(4), 214-222
• Azazi, H. ve Topkaya, Ö. (2017), “Petrol Fiyatlarındaki Değişikliğin Türkiye İmalat Sanayi ve İstihdamı Üzerindeki Etkileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20(1), 14-26
• Bakkal, H. (2016), “Türkiye’de Kamu Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi ve Yeni Kamu Mali Yönetiminin Rolü”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(10), 125-138
• Bilgin, C. ve Şahbaz, A. (2009), “Türkiye’de Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 177-198
• Bozdağlıoğlu, E. Y. ve Özpınar, Ö. (2011), “Türkiye’ye Gelen Doğrudan Yabancı Yatırımların Türkiye’nin İhracat Performansına Etkilerinin Var Yöntemi İle Tahmini”, Dokuzeylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(3), 39-63
• Dickey, D. ve Fuller, W. (1979), “Distribution of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Journal of The American Statistical Association, 74, 427 – 431.
• Dickey, D. ve Fuller, W. (1981), “Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Econometrica, 49(4), 1057-1072
• Ener, M. Kılıç, C. ve Arıca, F. (2013), “The Effects Of Public And Private Capital Investments on Sectoral Output: A Panel Approach For the Case of Turkey”, International Journal of Business and Social Science, 4(9), 170-178
• Engle, R. ve Granger, C. (1987), “Co-İntegrationand Error Correction: Representation, Estimation and Testing”, Journal of Econometrica, 251-276
• Genç, M. C., Değer M. K. ve Berber, M. (2010), “Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Analizi”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1), 29-41
• Johansen, S. (1988), “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12 (2-3), 231-254.
• Kayalıdere K., Kargın S. ve Aktaş H., (2009), “İMKB ve Seçilmiş Avrupa Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Uluslararası Çeşitlendirme Fırsatları”, MÖDAV 2009/4, 89-106
• Kaygısız, Durgun, A., Kaya, Göze, D. ve Kösekahyaoğlu, L. (2016), “Türkiye’de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik İlişkisi Analizi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 273-300
• Köse, N., Ay, A. ve Topallı, N. (2008), “Döviz Kuru Oynaklığının İhracata Etkisi: Türkiye Örneği (1995-2008)”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 25-45
• Mızırak, Z. ve Üçler, G. (2012). “Türkiye’de Kamu Harcamalarının İktisadi Büyüme Üzerindeki Etkisi (1970-2009)”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 42, 179-202
• Özcan, B. ve Özçelebi, O. (2013), “İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi Türkiye İçin Geçerli Mi?”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 20(1), 1-14
• Sungur, Yaman, D. (2017), “Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Dış Ticaret’in Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Üzerine Etkisi: Avrasya Ülkeleri Örneği”, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 2(2), 117-133
• Şahbaz, A. (2014), “Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi”, Niğde Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-12
• Şahbaz, A. Buluş, A. ve Kaleci, F. (2016). “Dışa Açıklık, Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Yoksulluk İlişkisi: Türkiye Örneği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (4), 1106-1117
• Şimşek, M. ve Kadılar, C. (2006), “Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye’nin İhracatına Uzun Dönemli Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 45-68
• Tarı, R. ve Yıldırım, D. Ç. (2009), “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(2), 95-105
• Yücesan, M. ve Öksüz, M. (2017). “The Place of Turkish Foreign Trade in The Global Economy”, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business and Economics Journal, 11, 174-183