Sağlık çalışanlarının psikolojik olarak güçlendirilmesi yenilikçi iş davranışlarını harekete geçirir mi? Bir aracılık ve düzenleyicilik çalışması

Yıl 2024, , 272 - 289, 28.06.2024

Sinan Tarsuslu , Murat Baş

https://doi.org/10.30855/gjeb.2024.10.2.006

Öz

Bu çalışma, sağlık çalışanlarının psikolojik güçlendirme, duygusal bağlılık ve yenilikçi iş davranışları arasındaki ilişkileri inceleyen önceki araştırmaları genişletmektedir. Mevcut araştırmalar genellikle bu değişkenler arasındaki tek yönlü ilişkileri incelemiştir. Bu çalışma ise, sağlık çalışanlarının psikolojik güçlendirme konusundaki algılarının inovatif iş davranışları üzerindeki etkisinde duygusal bağlılığın aracı, algılanan sosyal kaytarma davranışlarının düzenleyici rolünü incelemektedir. Araştırma, Erzincan'da afiliasyon yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren eğitim ve araştırma hastanesinde görev yapan 2215 çalışandan olasılıksız örnekleme yöntemine göre 403 çalışana ulaşılarak gerçekleştirildi. Araştırma analizinde ölçek faktörlerinin doğrulanabilmesi için AMOS 23 uygulaması, değişkenlerin analizinde ise SPSS PROCESS MACRO model 5 kullanılarak araştırmanın aracılık ve düzenleyicilik rolünün değerlendirilmesi yapıldı. Araştırma sonuçlarına göre psikolojik güçlendirme ve inovatif iş davranışı arasındaki ilişkide duygusal bağlılığın aracılık rolüne sahip olduğu ve psikolojik güçlendirmenin (duygusal bağlılık yoluyla) inovatif iş davranışları üzerindeki dolaylı etkisinde algılanan sosyal kaytarmanın düzenleyici rolünün bulunduğu tespit edilmiştir. Genel olarak bu çalışmanın bulguları, sağlık sektöründe çalışanların yenilikçi iş davranışlarını geliştirmek için kapsamlı bir strateji geliştirmenin önemini vurgulamaktadır. Bu strateji, çalışanların psikolojik güçlendirmesini, duygusal bağlılıklarını ve algılanan sosyal kaytarmanın olumsuz etkilerini ele almalıdır. Böyle bir strateji hem çalışanların refahını hem de sağlık sektörünün genel olarak daha yenilikçi ve üretken olmasını sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik güçlendirme, inovatif iş davranışı, duygusal bağlılık, sosyal kaytarma

Does psychological empowerment of healthcare workers trigger innovative work behaviors? A moderated mediation study

Öz

This study extends previous research examining the relationships between psychological empowerment, affective commitment, and innovative work behaviors of healthcare workers. Existing research has generally examined unidirectional relationships between these variables. This study, on the other hand, examines the mediating role of affective commitment and the moderating role of perceived social shirking in the effect of healthcare workers' perceptions of psychological empowerment on innovative work behaviors. The study was conducted by reaching 403 employees according to the non-probability sampling method out of 2215 employees working in a training and research hospital operating within the scope of the affiliation regulation in Erzincan. In the research analysis, the AMOS 23 program was used to verify the scale factors, and the SPSS PROCESS MACRO Model 5 was utilized to analyze the variables. According to the research findings, emotional commitment has a mediating role in the relationship between psychological empowerment and innovative work behavior and perceived social loafing has a moderating role in the indirect effect of psychological empowerment (through emotional commitment) on innovative work behaviors. Overall, the findings of this study highlight the importance of developing a comprehensive strategy to enhance employees' innovative work behaviors in the healthcare sector. This strategy should address employees' psychological empowerment, emotional engagement and the negative effects of perceived social shirking. Such a strategy could lead to both employee well-being and the healthcare sector becoming more innovative and productive overall.

Anahtar Kelimeler

Psychological empowerment, innovative work behavior, emotional commitment, social loafing

Kaynakça

• Acaray, A. (2019). The effect of psychological contract breach on job performance: the mediating role of affective commitment. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 41-49. Doi: https://doi.org/10.18506/anemon.573197
• Afsar, B., and Badir, Y. (2016). The mediating role of psychological empowerment on the relationship between person-organization fit and innovative work behaviour. Journal of Chinese Human Resource Management, 7, 5-26. Doi: https://doi.org/10.1108/JCHRM-11-2015-0016.
• Ahmad, K. (2009). Management devleopment: İts influence on innovative behaviour and the moderating role of proactivity (Master's Thesis). University Of Twente, Holland. Access address: https://essay.utwente.nl/60601/1/MSc_Ahmad,_K..pdf
• Akgündüz, Y., Akdağ, G., Güler, O. and Sünnetçioğlu, S. (2014). İşten ayrılma niyeti ve aşırı rol yükünün otel çalışanlarının sosyal aylaklık davranışlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16(4). 515-536. Doi: http://dx.doi.org/10.16953/deusbed.45831
• Akkoç, İ. (2012). Gelişim kültürü ve etik iklimin yenilikçiliğe etkisinde dağıtım adaletinin rolü. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 45-60.
• Atabey, G. B., İrmiş, A., and Akyürek, B. (2021). Termal sağlık turizmi işletmelerinde personel güçlendirme ve bireysel inovatif davranış ilişkisi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(34), 566-588. Doi: https://doi.org/10.21076/vizyoner.957926
• Avcı, N., and Ulu, G. G. (2014). İstanbul'da faaliyet gösteren seyahat acentelerinde personel güçlendirme ve inovasyon ilişkisi. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 17(31), 327-344.
• Aydan, O., and Balçık, E. (2018). Örgüt kültürü, psikolojik güçlendirme ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 63-91. Doi: https://dx.doi.org/10.19171/uefad.459546
• Aydemir, S. (2018). Algılanan sosyal kaytarmanın örgütlerde çatışma eğilimine etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 259-275.
• Aydın, B. (2016). Yaratıcı iklim ile yenilikçi iş davranışı arasındaki ilişkide psikolojik sermayenin aracı rolu: Türkiye’de çeşitli sektörlerde çalışanlar üzerinde bir araştırma. İş'te Davranış Dergisi, 1 (1) , 74-84 . Doi: 10.25203/idd.280375
• Aydoğan, E. (2018). Örgütsel Davranış Odaklı Yönetsel Yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bahar, B. (2019). Etik liderliğin çalışanlar ve örgütler açısından sonuçları: kavramsal bir inceleme. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 2506-2524.Doi: https://doi.org/10.26466/opus.553130
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bhatnagar, J. (2012). Management of innovation: Role of psychological empowerment, work engagement and turnover intention in the Indian context. The International Journal of Human Resource Management, 23(5), 928-951. Doi: 10.1080/09585192.2012.651313
• Bolat, O. İ., Bolat, T., and Seymen, O. A. (2009). Güçlendirici lider davranişlari ve örgütsel vatandaşlik davranişi arasindaki ilişkinin sosyal mübadele kuramindan hareketle incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 215-239.
• Canbek, M., and İpek, M. A. (2021). Psikolojik güçlendirmenin yenilikçi iş davranışı üzerindeki etkisinde işle bütünleşmenin aracı etkisi: Öğretmenler üzerinde ampirik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(4), 3417-3427. Doi: https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1331
• Carless S. A., (2004), Does psychological empowerment mediate the relationship between psychological climate and job satisfaction? Journal of Business and Psychology, 18(4), 405-425.
• Chun B.Y., and Hong, H.P. (2019). Understanding Three Components of Organizational Commitment in Workgroups and their Relationships with Innovative Behavior. In International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering (Vol. 8, Issue 12, pp. 563–568). Blue Eyes Intelligence Engineering and Sciences Engineering and Sciences Publication - BEIESP. https://doi.org/10.35940/ijitee.l3451.1081219
• Cindiloğlu D., M. (2020). Yapısal ve psikolojik güçlendirmenin kariyer tatmini ve yenilikçi iş davranışı üzerine etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15 (1), 165-184. Doi: https://doi.org/10.17153/oguiibf.573761
• Conger J. A., and Kanungo R. N., (1988), The empowerment process: Integrating theory and practice, Academy Of Management Review, 13 (3), 471-482.
• Croitoru, A. (2012). Schumpeter, JA, 1934 (2008), The theory of economic development: An inquiry into profits, capital, credit, interest and the business cycle. Journal of comparative research in anthropology and sociology, 3(02), 137-148.
• Çalışkan C. Z., (2011), Çalışanların psikolojik güçlendirilme algıları üzerinde işyeri arkadaşlıkları ve örgütsel iletişimin etkisi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 77-92.
• De Jong, J. P. J., and Den Hartog, D. (2007), How leaders ınfluence employees’ ınnovative behaviour, European Journal of Innovation Management, 10(1), 41-64.
• Devloo, T, Anseel, F, De Beuckelaer, A. and Salanova, M. (2015). Keep the fire burning: Reciprocal gains of basic need satisfaction, ıntrinsic motivation and innovative work behaviour. European Journal of Work and Organizational Psychology, 24(4), 491-504. Doi: https://doi.org/10.1080/1359432X.2014.931326
• Dogan, M. and Sökmen, S. (2021). Turizm araştırmalarında sosyal değişim teorisi nin çeyrek yüzyılı. Turk Turizm Arastirmalari Dergisi, 5(2), 1220-1237. Doi: https://doi.org/10.26677/tr1010.2021.763
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S. and Sowa, D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 71, 500-507.
• Ersoy, S. and Bayraktaroğlu, S. (2010). Örgütsel bağlılık. Editör: Derya Ergun Özler. Örgütsel Davranışta Güncel Konular. İstanbul: Ekin Yayın Evi, 1-18.
• Ersöz, Z. (2019). Araştırma görevlilerinin sosyal kaytarma düzeyleri ve orgütsel bağlılıkları arasındaki ılişkinin ıncelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uludag University, Türkiye.
• Fettahlıoğlu, Ö. O., Alkış, A. and Eda, Ö. (2018). İnovatif iş davranışlarının örgütsel iklim algısı üzerine etkisi var mıdır? Iksad Journal, 4(8), 140-152.
• Fornell, C. and Larcker, D.F. (1981), Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gaertner, K. N., and Nollen, S. D. (1989). Career experiences, perceptions of employment practices, and psychological commitment to the organization. Human relations, 42(11), 975-991. Doi: https://doi.org/10.1177/001872678904201102
• Gefen, D., and Ridings, C. M. (2002). Implementation team responsiveness and user evaluation of customer relationship management: a quasi-experimental design study of social exchange theory. Journal of Management Information Systems, 19(1), 47-69.
• Gündüz Çekmecelioğlu, H., and Eren, E. (2007). Psikolojik güçlendirme, örgütsel bağlılık ve yaratıcı davranış arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. Yönetim Dergisi: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü, 18(57), 13-25.
• Güney, S. (2007). Yönetim ve organizasyon, (2. Baskı). Nobel yayın ve dağıtım. Gould-Williams, J., and Davies, F. (2005). Using social exchange theory to predict the effects of hrm practice on employee outcomes. Public Management Review, 7, 1 - 24. Doi: https://doi.org/10.1080/1471903042000339392.
• Hales, C., and Klidas, A., (1998), Empowerment in five-stars hotels: choice, voice or rhetoric? International Journal of Contemporary Hospitality Management, 10 (3), 88-95.
• Harkins, S. G. and Petty, R. E. (1982), Effects of task difficulty and task uniqueness on social loafing, Journal of Personality and Social Psychology, 43(6), 1214-1229.
• Heuze, J. P. and Brunel, P. C. (2003). Social loafing in a competitive context. Int. Journal of Sport and Exercise Psychology, 1, 246-263.
• Ilgın, B. (2010). Örgütsel vatandaşlık davranışlarının oluşumunda ve sosyal kaytarma ile ilişkisinde duygusal zekâ ve lider üye etkileşiminin rolü (Yayınlanmamış Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• İslamoğlu, A. H., and Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştirma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Janssen, O. (2000): Job demands, perceptions of effort-reward fairness and innovative work behaviour, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73, 287-302.
• Jha, S. (2011). Influence of psychological empowerment on affective, normative and continuance commitment. Journal of Indian Business Research, 3, 263-282. Doi: https://doi.org/10.1108/17554191111180582.
• Kanten P. (2014). İşyeri nezaketsizliğinin sosyal kaytarma davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin aracılık rolü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 11-26.
• Karadal H. and Saygın, M. (2013). An ınvestigation of the relationship between social loafing and organizational citizenship behavior. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (99), 206-215.
• Kaluzny, A. (1974). Innovation in health services: Theoretical framework and rewiew of research.. Health services research, 9 (2), 101-20.
• Kassin, S., Fein, S. and Markus, H. R. (2013). Social psychology: USA 9th edition, Cengage Learning. Kayış, A. (2009). Güvenirlik analizi. SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, 403-419.
• Kesen, M. (2015). Psikolojik güçlendirme çalışanların sosyal kaytarma davranışlarını azaltır mı? Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 10(38), 6531-6540. Doi: https://doi.org/10.19168/jyu.23253
• Knol, J., and Van Linge, R. (2009). Innovative behaviour: The effect of structural and psychological empowerment on nurses. Journal of advanced nursing, 65(2), 359-370. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2008.04876.x
• Kravitz, D. A., and Martin, B. (1986). Ringelmann rediscovered: The original article. Journal of Personality and Social Psychology, 50(5), 936-941.
• Köksal, O. (2012). Sosyal değişim teorisi çerçevesinde güven ve algılanan aidiyet durumunun örgütsel vatandaşlık davranışı ve saldırgan davranışlar üzerine etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri. Access address: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kurnaz, G. (2016). Sosyal kaytarmanın çalışan performans düzeyine etkisi üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 9(44).
• Laschinger, H.K.S., Finegan, J.E., and Shamian, J., Wilk, P. (2004). A longitudinal analysis of the ımpact of workplace empowerment on work satisfaction, Journal of Organizational Behavior, 25(4), 527-545.
• Lee, M. and Koh, J. (2001). Work empowerment really a new concept?, International Journal of Human Resource Management, 12(4), 684-695.
• Liden, R. C., Wayne, S. J., Jaworski, R. A. and Bennett, N. (2004), Social loafing: A field investigation, Journal of Management, 30(2), 285-304.
• Liu, Y., Wang, W., and Chen, D. (2019). Linking ambidextrous organizational culture to innovative behavior: A moderated mediation model of psychological empowerment and transformational leadership. Frontiers in psychology, 10, 464-519. Doi: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02192
• Mallinckrodt, B., Abraham, W. T., Wei, M., and Russell, D. W. (2006). Advances in testing the statistical significance of mediation effects. Journal of counseling psychology, 53(3), 372-378. Doi: https://doi.org/10.1037/0022-0167.53.3.372
• Malhotra, N. K. and Dash, S. (2011), Marketing Research: An Applied Orientation, 6th ed., Pearson Education, NJ.
• Meyer, J. P. and Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Meyer, J. P., and Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: Theory, research, and application. Sage publications.
• Molm, L. D., Takahashı, N. and Peterson G. (2000), Risk and trust in social exchange: an experimental test of a classical proposition, American Journal of Sociology, 105, 1396-1427.
• Mowday, R. T., Porter, L. W., and Steers, R. M. (1982). Employee—organization linkages: The psychology of commitment, absenteeism, and turnover. Academic press.
• Mulvey, P. W., and Klein, H. J. (1998). The impact of perceived loafing and collective efficacy on group goal processes and group performance. Organizational behavior and human decision processes, 74(1), 62-87.
• Niehoff, B. P., and Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management journal, 36(3), 527-556.
• O’Brien, J. L. (2010). Structural empowerment, psychological empowerment and burnout in registered staff nurses working in outpatient dialysis centers, (Degree of Doctor of Philosophy). New Jersey, The State University of New Jersey. Access address: https://rucore.libraries.rutgers.edu/rutgers-lib/27205/
• Özkalp, E., and Kırel, Ç. (2018). Örgütsel davranış (8. baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Pandeirot, L., B. and Aseng, A., C. (2017). Social loafing and group performance: a literature review. 5th ınternational scholars conference. Asia-Pacific International University, Thailand.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., and Podsakoff, N. P.(2012). Sources of method bias in social science research and recommendations on how to control it. Annual Review of Psychology, 63(1), 539-569.
• Preacher, K. J. and Hayes, A. F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior Research Methods, Instruments, & Computers, 36(4), 717-731. Doi: https://doi.org/10.3758/BF03206553
• Preacher, K. J., Rucker, D. D. and Hayes, A. F. (2007). Addressing moderated mediation hypotheses: Theory, methods, and prescriptions. Multivariate Behavioral Research, 42(1), 185-227. Doi: https://doi.org/10.1080/00273170701341316
• Rego, A., Ribeiro, N., Cunha, M. P. E, and Jesuino, J. C. (2010). How happiness mediates the organizational virtuousness and affective commitment relationship. Journal of Business Research, 64(5), 524–532. Doi: http://doi.org/10.1016/j.jbusres.2010.04.009
• Rogers, Everett, M. (1995); Diffusion of Innovation, 4th.ed., N.Y.: The Free Press.
• Croitoru, A. (2012). Schumpeter, JA, 1934 (2008), The theory of economic development: An inquiry into profits, capital, credit, interest and the business cycle. Journal of comparative research in anthropology and sociology, 3(02), 137-148.
• Scott, S. G., and Bruce, R. A. (1994). Determinants of innovative behavior: A path model of individual innovation in the workplace. Academy of management journal, 37(3), 580-607.
• Singh, M., and Sarkar, A. (2012). The relationship between psychological empowerment and innovative behavior: A dimensional analysis with job involvement as mediator. Journal of Personnel Psychology, 11(3), 127. Doi: https://doi.org/10.1027/1866-5888/a000065
• Sinaga, A., Lumbanraja, P., Sadalia, I., and Silalahi, A. (2019). The Influence of Affective Commitment on the Employees Innovative Work Behavior. Proceedings of the 2nd Economics and Business International Conference. Doi: https://doi.org/10.5220/0009327305960601.
• Spreitzer G. M., (1995), Phychological empowerment in the workplace: Dimensions, measurement, and validation, Academy of Management Journal, 38, 1442-1465.
• Spreitzer, G. M. (1995b). Psychological empowerment in the workplace: Dimensions, measurement, and validation, The Academy of Management Journal, 38(5):1442-1465.
• Spreitzer, G. M., Kizilos, M. A., & Nason, S. W. (1997). A dimensional analysis of the relationship between psychological empowerment and effectiveness, satisfaction, and strain. Journal of management, 23(5), 679-704.
• Swailes, S. (2002). Organizational commitment: a critique of the construct anpd measures, International Journal of Management Reviews, 4(2), 155-178.
• Şeşen, H., and Kahraman, Ç. A. (2014). İş arkadaşlarının sosyal kaytarmasının, bireyin iş tatmini, örgütsel bağlılık ve kendi kaytarma davranışlarına etkisi. İş ve İnsan Dergisi, 1(1), 43-51. Doi: https://doi.org/10.18394/iid.08880
• Tekin, İ. Ç. (2019). Örgütsel bağlılık aracılığında psikolojik güçlendirmenin yenilikçi iş davranışına etkisi. Eğitim Yayınevi.
• Thomas, K. W. and Velthouse, B. A. (1990). Cognitive elements of empowerment. Academy of Management Review, 15(4), 666-681.
• Tolay, E., Sürgevil, O., and Topoyan, M. (2012). Akademik çalışma ortamında yapısal ve psikolojik güçlendirmenin duygusal bağlılık ve iş doyumu üzerindeki etkileri. Ege Akademik Bakış, 12(4), 449-465.
• Uslu, Y. D., and Çavuş, M. F. (2014). Örgütsel adalet ve kaytarma davranışları. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4(9), 51-54.
• Vogth, J. F. and Murrel, K. L., (1990). Empowerment in organizations: How to spark exceptional performance. University Associates, San Diego.
• Weiten, W. (2013). Psychology: Themes and variations, briefer version. USA: Cengage Learning, 9th edition.
• Weldon, M., S., Blair, C. and Huebsch, P., D. (2000). Group remembering: Does social loafing underlie collaborative inhibition? journal of experimental psychology: learning, memory, and cognition, 26(6), 1568.
• Wiener, Y. (1982). Commitment in organization a normative view, Academy of Management Review, 7(3), 418-428.
• Williams, K. D., Karau, S. J. and Bourgeois, M. J. (1993). Working on collective tasks: Social loafing and social compensation. In M. Hogg & D. Abrams (Eds.), Group motivation: Social psychological perspectives (130-148). New York: Harvester Wheatsheaf.
• Williams, K., D. and Karau, S., J. (1991). Social loafing and social compensation: The effects of expectations of co-worker performance. Journal of Personality and Social Psychology, 61(4), 570-581.
• Witte, E. H. (1989), Köhler rediscovered: the anti-ringelmann effect. European Journal of Social Psychology, 19, 147-154.