Öz
Bu çalışma klişe ile deneyim arasındaki bağı irdelerken bu bağın yol açtığı düşünce yoksunluğunu tartışmaktadır. Tartışmasını Adorno’nun şeyleşmiş bilinç, Wittgenstein’ın anlam körlüğü kavramlarıyla yürütürken çalışma, Arendt’in, Eichmann davasına olan tanıklığı bağlamında geliştirdiği “düşünce yoksunluğu” eleştirisini de gündemine almaktadır. Şeyleşmiş bilinç kavramı ile anlam körlüğü arasındaki ilişkisellik klişe ile yaşantının özdeşliğine dair bir sorgulamayı beraberinde getirir. Bu özdeşliğin yol açtığı düşünce yoksunluğu, mevcut gerçekliği mutlak kabul ederken düşünce bir yargılama aracına indirgenir. Anlama çabası ile dil arasındaki bağ da gözden yitmiş olur. Gelinen noktada anlam körlüğü, deneyimin olağanına dönüşür. Böylelikle de klişelerin deneyime nüfuz edişiyle birlikte, anlam ile dilin kullanımı arasındaki ilişki önemsizliğe terk edilir. Ataç da bu bağlamda, yazıyı ve entelektüel çabayı beylik sözler eşliğinde önemli görünme kaygısına dönüştüğü eleştirisini getirir. Çalışma, son kertede, klişe ile yaşantı arasındaki özdeşliği Adorno, Arendt, Ataç ve Wittgenstein’ın kavramsal yaklaşımlarını birlikte ele alarak tartışırken bu dört düşünce insanı arasındaki ortak kaygının yaşamın, bir tür olduğundan farklı görünmeye, klişeye indirgenişi olduğunu belirtir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adorno, T. W. (2003), “Auschwitz Sonrasında Eğitim”, B. O. Doğan (çev.), Cogito, 36, 236-243.
- Adorno, T. W. (2005), Minima Moralia, O. Koçak, A. Doğukan (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Adorno, T. W. (2011), Otoritaryen Kişilik Üstüne, D. Şahiner (çev.), İstanbul: Say Yayınları.
- Arendt, H. (1994), İnsanlık Durumu, B. S. Şener (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Arendt, H., vd. (1997), Kamu Vicdanına Çağrı: Sivil İtaatsizlik, Y. Coşar (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Arendt, H. (2012), Kötülüğün Sıradanlığı: Adolf Eichmann Kudüs’te, Ö. Çelik (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Arendt, H. (2014a), Formasyon, Sürgün, Totalitarizm: Anlama Denemeleri 1930-1954, İbrahim Yıldız (çev.), Ankara: Dipnot Yayınları.
- Arendt, H. (2014b), Totalitarizmin Kaynakları-3: Totalitarizm, İ. Serin (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Arendt, H. (2018), Zihnin Yaşamı, İ. Ilgar (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ataç, N. (1998), Günce 2 1956, 1957, İstanbul: Can Yayınları.
- Ataç, N. (2000), Diyelim, İstanbul: Can Yayınları.
- Blanchot, M. (2015), Karanlık Thomas, S. Dolanoğlu (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Claussen, D. (2012), Son Deha: Theodor W. Adorno, D. Muradoğlu (çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Deleuze, G. (2010), Bergsonculuk, H. Yücefer (çev.), İstanbul: Otonom Yayıncılık.
- Deleuze, G., Parnet, C. (1990), Diyaloglar, A. Akay (çev.), İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Heidegger, M. (2013), Düşünmek Ne Demektir?, R Şentürk (çev.), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Monk, R. (2005), Ludwig Wittgenstein Dahinin Görevi, B. Kılınçer, T. Er (çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Soykan, Ö. N. (2006), Felsefe ve Dil Wittgenstein Üstüne Bir Araştırma, İstanbul: MTV Yayıncılık.
- Wittgenstein, L. (1980), Remarks on the Philosophy of Psychology Vol I, G. E. M. Anscombe, G. H. Von Wright (ed.), G. E. M. Anscombe (trans.), Oxford: Blackwell Publishers.
- Young-Bruehl, E. (1982), Hannah Arendt For Love of the World, New Haven and London: Yale University Press.
- Zizek, S. (2008), 1968, S. Gürses (çev.), İstanbul: Encore Yayınları.
Öz
This study discusses the connection between cliche and experience as well as the absence of thinking caused by this connection. While conducting a discussion Adorno’s concept of the reification of consciousness and Wittgensteinian concept of meaning-blindness, it deals with Arendt's criticism of the absence of thinking in the context of her observations on the Eichmann trial. The correlation between the reification of consciousness and meaning-blindness brings about questioning the identity of cliche and experience. The absence of thinking caused by this identity (re)produces thoughtlessness which means that the current form of reality is postulated an absolute form of reality, which reduces the capacity of thinking to an apparatus of judgment. The connection between understanding and language is also faded into insignificance. Herein, meaning-blindness becomes the ordinary form of experience, which means it abolishes the relation between meaning and the use of language because of the fact that cliche penetrates experience. Ataç, in this context, defines cliche as an obsession of the good writing that supports the blindness concerning instances of experience. This study, in the last instance, deals with the identity of cliche and experience within the framework of Adorno’s, Arendt, Ataç, and Wittgenstein’s conceptual approaches.
Anahtar Kelimeler
Ataç Arendt Wittgenstein Meaning-blindness Reification of Consciousness
Kaynakça
- Adorno, T. W. (2003), “Auschwitz Sonrasında Eğitim”, B. O. Doğan (çev.), Cogito, 36, 236-243.
- Adorno, T. W. (2005), Minima Moralia, O. Koçak, A. Doğukan (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Adorno, T. W. (2011), Otoritaryen Kişilik Üstüne, D. Şahiner (çev.), İstanbul: Say Yayınları.
- Arendt, H. (1994), İnsanlık Durumu, B. S. Şener (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Arendt, H., vd. (1997), Kamu Vicdanına Çağrı: Sivil İtaatsizlik, Y. Coşar (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Arendt, H. (2012), Kötülüğün Sıradanlığı: Adolf Eichmann Kudüs’te, Ö. Çelik (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Arendt, H. (2014a), Formasyon, Sürgün, Totalitarizm: Anlama Denemeleri 1930-1954, İbrahim Yıldız (çev.), Ankara: Dipnot Yayınları.
- Arendt, H. (2014b), Totalitarizmin Kaynakları-3: Totalitarizm, İ. Serin (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Arendt, H. (2018), Zihnin Yaşamı, İ. Ilgar (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ataç, N. (1998), Günce 2 1956, 1957, İstanbul: Can Yayınları.
- Ataç, N. (2000), Diyelim, İstanbul: Can Yayınları.
- Blanchot, M. (2015), Karanlık Thomas, S. Dolanoğlu (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Claussen, D. (2012), Son Deha: Theodor W. Adorno, D. Muradoğlu (çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Deleuze, G. (2010), Bergsonculuk, H. Yücefer (çev.), İstanbul: Otonom Yayıncılık.
- Deleuze, G., Parnet, C. (1990), Diyaloglar, A. Akay (çev.), İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Heidegger, M. (2013), Düşünmek Ne Demektir?, R Şentürk (çev.), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Monk, R. (2005), Ludwig Wittgenstein Dahinin Görevi, B. Kılınçer, T. Er (çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Soykan, Ö. N. (2006), Felsefe ve Dil Wittgenstein Üstüne Bir Araştırma, İstanbul: MTV Yayıncılık.
- Wittgenstein, L. (1980), Remarks on the Philosophy of Psychology Vol I, G. E. M. Anscombe, G. H. Von Wright (ed.), G. E. M. Anscombe (trans.), Oxford: Blackwell Publishers.
- Young-Bruehl, E. (1982), Hannah Arendt For Love of the World, New Haven and London: Yale University Press.
- Zizek, S. (2008), 1968, S. Gürses (çev.), İstanbul: Encore Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Haziran 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Ağustos 2020 |
| Kabul Tarihi | 2 Mayıs 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
Kaynak Göster
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.