Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Gen, DNA ve Kromozom Kavramları İçin Geliştirdikleri Analojiler

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 17, 1 - 30, 22.10.2021

Güldem Dönel Akgül , Nurgül Çolak

https://doi.org/10.46778/goputeb.893674

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi öğretmen adaylarının gen, DNA ve kromozom kavramları için geliştirdikleri analojileri yapı ve çeşitlerini dikkate alarak değerlendirmektir. Analojiler öğretimde kullanılırken günlük hayattan alınan anlaşılması kolay, herkesçe bilinen örneklerle, anlaşılması zor soyut kavramlar arasındaki benzerlikler vurgulanır. Herkesçe bilinen kavrama analog, öğretilmeye çalışılan kavramına ise hedef kavram olarak tanımlanır. Araştırmada veri toplama süreci 2019-2020 öğretim yılı güz döneminde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya, Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan bir üniversitesinin Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği son sınıfında öğrenim gören toplam 65 öğretmen adayı katılmıştır. Verilerin içerik analizi yapılmış, elde edilen sonuçlar kodlanıp, frekans ve yüzdeleri belirlendikten sonra tablolar haline getirilmiştir. Verilerin analizi sonucunda; öğretmen adaylarının gen kavramı için 39 farklı analoji, DNA kavramı için 31 farklı analoji ve kromozom kavramı için 36 farklı analoji geliştirdikleri tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada geliştirilen analojilerin analojik ilişkilerine göre en çok yapısal analoji, analojinin soyutlama düzeyine göre en fazla somut-somut analoji, zenginlik düzeyine göre daha çok basitleştirilmiş analoji, sınırlılıklarına göre çoğunlukla belirtilmiş analojiler, analojiler sunuluş biçimine göre sıklıkla sözel analojiler olduğu elde edilmiştir. Analoji kullanımının öğretim sürecine katkısı literatürde sıklıkla görülmektedir. Bu açıdan öğretmenlerin fen derslerinde analoji kullanmaları, analojilerin fen bilimleri dersinin Fizik ve Kimya disiplinlerindeki konulara yönelik kullanımlarına ilişkin çalışmalar yapılması ve fen bilimleri öğretmenlerinin fen konularını analojilerden yararlanarak işlemelerinin öğrencilerin başarıları üzerindeki etkisinin incelenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Analoji, DNA, Fen Eğitimi, Gen, Kromozom

Analogies Developed by Preservice Science Teachers for Gene, DNA and Chromosome Concepts

Öz

The aim of this study is to evaluate the analogies developed by science teacher candidates for gene, DNA and chromosome concepts by considering their structure and types. While analogies are used in teaching, the similarities between easy-tounderstand, well-known examples taken from daily life and difficult to understand abstract concepts are emphasized. The well-known concept is defined as analog, and the concept that is being taught is defined as the target concept. Data collection process in the study was carried out in the fall semester of the 2019-2020 academic year. A total of 65 prospective teachers studying at the Faculty of Education Science Education final year of a university in the Eastern Anatolia Region participated in the study. The data were analyzed by content analysis, the results obtained were coded, and their frequency and percentages were determined and then tabulated. As a result of the analysis of the data; it was determined that teacher candidates developed 39 different analogies for gene concept, 31 different analogies for DNA concept and 36 different analogies for chromosome concept. In addition, according to the analogical relations of the analogies developed in the research, the most structural analogy, the simplified analogy according to the abstraction level of the analogy, the analogy stated 94% according to their limitations, the analogies indicated by 94% according to their limitations, and the verbal analogies by 95% according to the way analogies are presented. It was. The contribution of the use of analogy to the teaching process is frequently seen in the literature. In this respect, it can be suggested that teachers use analogies in science lessons, studies on the use of analogies for the subjects in the Physics and Chemistry disciplines, and examines the effect of science teachers 'processing science subjects using analogies on students' achievement.

Anahtar Kelimeler

Analogy, DNA, Science Education, Gene, Chromosome

Kaynakça

• Akkuş, H. (2006). Kimyasal tepkimelerin dengeye ulaşmasının öğretiminde kullanılabilecek bir analoji: Meslek seçimi analojisi. Kastamonu Eğitim Dergisi,14, 1-9.
• Altay, O. (2016). Genetik ve genetik olmayan faktörlere bağlı olarak Türk hastalarda varfarin dozajını tahmin eden bir uzman sistem geliştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Aykutlu, I. ve Şen, A. İ. (2011). Fizik öğretmen adaylarının analoji kullanımına ilişkin görüşleri ve elektrik akımı konusundaki analojileri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 48-59.
• Azizoğlu, N., Çamurcu, M. ve Kırtak Ad, V.N. (2014). Ortaöğretim fizik ders kitaplarında analojilerin kullanımı: belirleme ve sınıflandırma çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi,2, 1-15.
• Çepni, S. ve Çil, E. (2012). Fen ve teknoloji programı (tanıma, planlama, uygulama ve sbs ile ilişkilendirme) ilköğretim 1. ve 2. kademe öğretmen el kitabı (4. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Çırakoğlu, B. (2002). Genetik, Bilim ve Teknik Dergisi,1.
• Demir, S., Önen, F. ve Şahin, F. (2011) Fen bilgisi öğretmen adaylarının bakış açısıyla analojiler. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitim Dergisi, 5(2), 86-114.
• Digilli, A. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının geliştirdikleri benzeşimler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dikmenli, M. (2010) An analysis of analogies used in secondary biology textbooks: Case of Turkey. Eurasian Journal of Educational Research,41,73-90.
• Dikmenli, M. ve Kıray, S. A. (2007) İlköğretim fen ve teknoloji ders kitaplarında kullanılan analojilerin analizi. 7th International Educational Technology Conference IETC2007’de sunuldu, Lefkoşe, North Cyprus.
• Dönmez, G. (2017) Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları ve imajları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Efe, S. (2018). Ortaokul matematik öğretmenlerinin matematik öğretiminde kullandıkları analojilerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• Ekici, E., Ekici, F. ve Aydın, F. (2007) Fen bilgisi derslerinde benzetimlerin (analoji) kullanılabilirliğine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri ve örnekleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(1), 1-16.
• Heywood, D. (2002). The place of analogies in science education. Cambridge Journal of Education, 32 (2), 233-247.
• Hıdır, M. (2018). Fen öğretiminde analoji kullanımı: Ders kitaplarındaki analojilerin öğretimde yeniden ele alınması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• Kahraman Gökharman, H. (2013). Maddenin yapısı ve özellikleri ünitesinde analoji kullanımının öğrenci başarısına ve tutumuna etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kaptan, F. ve Arslan B. (2002, Eylül) Fen öğretiminde soru -cevap tekniği ile analoji tekniğinin karşılaştırılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunuldu, Ankara.
• Kesercioğlu, T., Yılmaz, H., Huyugüzel Çavaş, P. ve Çavaş, B. (2004) İlköğretim fen bilgisi öğretiminde analojilerin kullanımı: “Örnek uygulamalar”. Ege Eğitim Dergisi, 2004 (5),1-9.
• Kızılkaya, A. (2017). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımı ve jigsaw ı tekniğinin öğrencilerin Bloom taksonomisi bilişsel alanın her bir basamağındaki akademik başarısına ve bilgi kalıcılığına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Köklü, N. (2009) Elektrik konularının öğretiminde pedagojik- analojik modellerin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Nottis, K.E.K. ve McFarland, J. (2001) A comparative analysis of pre-service teacher analogies generated for process and structure concepts. The Electronic Journal for Research in Science & Mathematics Education, 5(4).
• Okcu, B. (2016). İlköğretim 8. sınıf görme engelli öğrencilere ‘yaşamımızdaki elektrik’ ünitesi ile ilgili kavramların öğretimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Öztürk, F. N. (2012). 7. sınıf fen ve teknoloji müfredat modülasyonu: öğretmenden gelen özgün anlamlar (analojiler). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tatar, N. (2006) İlköğretim fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve tutuma etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zorluoğlu, S., L. ve Sözbilir, M. (2016) İyonik ve kovalent bağlar konusunda uygulanan analoji tekniğinin öğrenci başarisina etkisi, Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 1,1-10.