Examination of Social Studies 5th, 6th and 7th Class Textbook in terms of Conceptual Maps

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 18, 208 - 221, 30.04.2022

Meltem Elif Çelik , Gönül Yıldırım

https://doi.org/10.46778/goputeb.969291

Cited By: 2

Öz

People perceive and make sense of the world with concepts. Social studies course is a very rich course in terms of concepts. Social studies course includes the concepts of many sciences such as history, geography, archeology, law, communication, philosophy and psychology. It is important for students to learn these concepts effectively in order to understand and make sense of the world. The aim of this study is to examine the 5th, 6th and 7th grade social studies textbooks in terms of concept maps. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study. As a result of the research, it was determined that the 5th, 6th and 7th grade social studies textbooks were lacking in terms of concept maps, and mind maps were used only at the end of the unit, among the concept maps. It is thought that making use of different types of concept maps in textbooks more than the effect of concept
maps on concept teaching and concretization will be effective in terms of determining concept permanence and the relationships between them.

Anahtar Kelimeler

Concept, Concept Maps, Social Studies

Sosyal Bilgiler 5., 6. ve 7. Sınıf Ders Kitaplarının Kavram Haritaları Açısından İncelenmesi

Öz

İnsanlar dünyayı kavramlar ile algılar ve anlamlandırır. Sosyal bilgiler dersi kavram açısından oldukça zengin bir derstir. Sosyal bilgiler dersi tarih, coğrafya, arkeoloji, hukuk, iletişim, felsefe, psikoloji gibi pek çok bilimin kavramlarını içinde barındırır. Öğrencilerin dünyayı anlama ve anlamlandırmasında bu kavramları etkili şekilde öğrenmeleri önemlidir. Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler 5, 6 ve 7. Sınıf ders kitaplarını kavram haritası çeşitleri açısından incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Doküman analizi yöntemi ile elde edilen veriler, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda 5, 6 ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının kavram haritaları açısından eksik olduğu, kavram haritaları çeşitlerinden sadece ünite sonunda zihin haritasının kullanıldığı tespit edilmiştir.
Kavram haritalarının kavram öğretiminde ve olayları olguları somutlaştırmada etkisi olduğundan daha fazladır. Farklı kavram haritası çeşitlerinin ders kitaplarında kullanılmasının kavram kalıcılığı artırmada ve kavramların aralarındaki ilişkileri tespit etme ve çözümleme açısından etkili bir yöntem olacağını düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

kavram, kavram haritaları, Sosyal bilgiler

Kaynakça

• Akbaş, Y. (2019). Güncel konularla sosyal bilgiler öğretimi. T. Çelikkaya, Ç.Ö. Demirtaş, T. Yıldırım ve H. Yakar (Editörler), Yeni program ve ders içeriklerine göre sosyal bilgiler öğretimi II içinde (63 - 87). Ankara: Pegem A.
• Akdağ, Ş. (2010). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi “Yeryüzünde Yaşam” ünitesindeki kavram yanılgıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akpınar, B. (2019). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde vatandaşlık ile ilgili kavram yanılgılarının incelenmesi ve giderilmesi: Bir eylem araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aktepe, V., Cepheci, E., Irmak, S. ve Palaz, Ş. (2017). Hayat bilgisi dersinde kavram öğretimi ve kavram öğretiminde kullanılabilecek teknikler üzerine kuramsal bir çalışma. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitim Dergisi, 3(1), 33- 50.
• Akyol Gök, Ö. (2014). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersinde, ülkemizin kaynakları ünitesinde kavram haritası tekniğinin başarı, tutum ve kalıcılığa etkisinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Alım, M., Özdemir, Ü. ve Yılar, B. (2008). 5. Sınıf öğrencilerinin bazı coğrafya kavramlarını algılama düzeyleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 152-162.
• Alkış, S. (2008). Sosyal bilgiler programı “insanlar, yerler ve çevreler” öğrenme alanıyla ilgili kavram bulmacalar. Milli Eğitim Dergisi, 37(180), 68-79.
• Aycan, Y. (2010). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde yer alan kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Gördes örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bitlisli, N. (2014). 6. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi yeryüzünde yaşam ünitesinde geçen coğrafi kavramları algılama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Bayburt örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Campelo, L.F. ve Piconez, S.C.B. (2016). Concept mapping in high school: An experience on teaching geography to measure deep, surface and non-learning outcomes. Cañas, A., Reiska, P. ve Novak, J. (Editörler) Innovating with Concept Mapping. CMC 2016.
• Communications in Computer and Information Science, vol 635 içinde (s. 29-39). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-45501-3_3
• Çaycı, B. (2007). Kavram öğreniminde kavramsal değişim yaklaşımının etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Cevizci, A. (2010) Eğitim sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları
• Çolak, R. (2010). Kavram haritalarının sosyal bilgiler eğitimi çerçevesinde tarihsel kavramların öğretiminde kullanılması: Kavram haritası ile yapılan öğretim ile tutum, başarı ve kalıcılık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, Y. ve Atasoy, E. (2018). 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının (2017) değerlendirilmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 753-780.
• Dilek, A., Baysan, S. ve Öztürk, A.A. ( 2018). Türkiye’de sosyal bilgiler üzerine yüksek lisans tezleri: Bir içerik analizi çalışması. Türkiye sosyal araştırmaları dergisi, 22(2), 581-602.
• Guzzettı, B.J., Wıllıams, W.O., Skeels, S.A. ve Wu, S.M. (1997). Influence of text structure on learning counterintuitive physics concepts. Journal of Research in Science Teaching, 34 (7), 701-719.
• Gülersoy, A.E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of Trends in Arts, Sports & Science Education, 2(1), 8-26.
• Gültekin, E. (2016). Ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler dersi “adım adım Türkiye” ünitesinde bulunan kavramların kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Gümüş, N. ve Avcı, G. (2016). Altıncı sınıflarda sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgılarının belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 47, 191-206.
• Kayak, S. (2018). Ders kitaplarında kullanılan görsellerin yapılandırmacı öğrenme yaklaşıma göre öğrenmeye katkısına yönelik öğretmen görüşleri. International Journal of Field Education, 4(1), 57-69.
• Miftakhuddin , M.A. ve Zulfiati, H.M. (2019). Misconceptions between socials studies and social sciences among preservice elementary teachers. International Journal Of Education, 12(1), 16-25.
• Kalın, Ö.U. ve Şahin, F.İ. (2017). Sosyal bilgiler dersi 4. Sınıf geçen tasarlanan “insanlar ve yönetim” ünitesinde geçen kavramlara yönelik öğrenci algıları. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 48-69.
• Ocak, G. ve Yurtseven, R. (2009). Beşinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına göre değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 94-109.
• Öztürk, C. (2009). Toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış. C. Öztürk (Editör), Sosyal bilgiler öğretimi ve demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 1-31). Ankara: Pegem Akademi.
• Polat, F.M. ve Özkaral, T.C. (2020). 2005 ve 2017 Sosyal bilgiler öğretim programlarına göre yayınlanmış 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel kaynaklar açısından karşılaştırılması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(8), 99-115.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A.( 2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. Tay, İ. (2005). Sosyal bilgiler ders kitabında öğrenme stratejileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 209-225.
• Yoho, R. (1986). Effectiveness of four concept teaching strategies on social studies concept acquisition and retention. Theory & Research in Social Education, 14(3), 211-223.