İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Bursluluk Sınavı Fen Bilimleri Sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 682 - 719, 29.07.2024

Osman Doğan Cezmi Ünal

https://doi.org/10.46778/goputeb.1421252

Öz

Bu araştırmada İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Bursluluk Sınavında (İOKBS) yer alan ortaokul fen bilimleri soruları incelenmiştir. 2018-2023 yılları arasındaki (6 yıl) İOKBS fen bilimleri soruları araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Sorular incelenirken yenilenmiş Bloom taksonomisi (YBT) kriterlerine göre değerlendirmeler yapılmıştır. İOKBS’nin soru maddelerini YBT’ye göre değerlendirerek sınavın uygun, eksik ve yararlı yönlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bir olayı derinlemesine anlamayı, sorgulamayı temele alan nitel araştırma çalışmanın yöntemsel kısmını oluşturmaktadır. Veri toplamada ise nitel araştırma yönteminden olan ve yazılı kaynaklara zaman kaybetmeden ulaşma imkânı veren doküman analizi kullanılmıştır. Toplamda İOKBS’deki 600 adet fen bilimleri sorusu analiz edilmiştir. Sorular YBT’nin bilgi ve bilişsel alan boyutlarına göre kategorilere ayrılıp frekansları hesaplanmıştır. YBT’nin bilgi boyutuna göre 600 adet İOKBS sorusu değerlendirildiğinde 5. sınıflarda en çok soru kavramsaldan (71 soru), 6. sınıflarda olgusaldan (73 soru), 7. sınıflarda kavramsaldan (65 soru) ve 8. sınıflarda kavramsaldan (58 soru) tespit edilmiştir. Tüm sorular arasında YBT’nin bilgi boyutuna göre üst bilişsel bilgi basamağından soru tespit edilmemiştir. Yığılmanın olgusal ve kavramsal bilgide fazla olduğu görülmüştür. Sorular bilişsele göre değerlendirildiğinde ise 5. sınıflarda en çok soru anlamadan (54 soru), 6. sınıflarda hatırlamadan (68 soru), 7. sınıflarda anlama (55 soru) ve hatırlamadan (55 soru) ve 8. sınıflarda anlamadan (54 soru) tespit edilmiştir. Yaratma basamağından soru tespiti yapılmamıştır. Değerlendirmeye alınan soruların alt düzey becerileri ölçme oranının yüksek olduğu görülmüştür. Araştırmada İOKBS’deki fen bilimleri sorularının yaratıcılığı ön plana almayan, daha çok ezbere dayalı düşünme tarzını destekleyen bir yapıdan oluştuğu sonucuna varılmıştır. İOKBS’deki fen bilimleri test maddeleri üst düzey becerileri ortaya çıkaracak tarzda sorulardan oluşturulabilir.

Anahtar Kelimeler

Yenilenmiş Bloom Taksonomisi, İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Bursluluk Sınavı, Alt Düzey Düşünme Becerisi, Fen Bilimleri, Millî Eğitim Bakanlığı

Review of Primary and Secondary Education Institutions Scholarship Exam Science Questions According to the Renewed Bloom Taxonomy

Öz

In this research, secondary school science questions in the Primary and Secondary Education Institutions Scholarship Examination (IOKBS) were examined. IOKBS science questions from 2018 to 2023 (6 years) constitute the sample of the research. While examining the questions, evaluations were made according to the renewed Bloom taxonomy (RBT) criteria. Qualitative research, which is based on understanding and questioning an event in depth, constitutes the research method of the study. Document analysis, which is a qualitative research method and allows access to written sources without wasting time, was used to collect data. In total, 600 science questions in IOKBS were analyzed. The questions were categorized according to knowledge and cognitive process dimensions of RBT, and their frequencies were calculated. When 600 IOKBS questions were evaluated according to the knowledge dimension of RBT, it was determined that most questions were conceptual (71 questions) in fifth grade, factual (73 questions) in sixth grade, conceptual (65 questions) in seventh grade and conceptual (58 questions) in eighth grade. No question containing metacognitive information could be identified. It has been observed that the accumulation is greater in factual and conceptual knowledge. When the questions were evaluated according to cognitive level, it was determined that the most questions in the fifth grade were from the comprehension level (54 questions), in the sixth grades from the remembering level (68 questions), in the seventh grades from the understanding (55 questions) and remembering levels (55 questions), and in the eighth grades from the comprehension level (54 questions). It has been determined that there is no question in the creation step. It was observed that the number of tests evaluated in the exam measured lower-level questions was higher than the number of measurements in higher-level questions. The study concluded that the science questions in IOKBS consist of a structure that does not prioritize creativity and supports a rote-based thinking style. Science test questions in IOKBS may focus on cognitive domain steps that will reveal higher-level thinking.

Anahtar Kelimeler

Renewed Bloom Taxonomy, Primary and Secondary Education Institutions Scholarship Exam, Lower Level Thinking Skills, Science, Ministry of National Education

Kaynakça

• Aslan Efe, H. & İz, H. (2023). Ortaöğretime geçiş sınavlarındaki fen bilimleri dersi sorularının bazı değişkenlere göre analizi [Analysis of science course questions in secondary education transition exams according to some variables]. Milli Eğitim Dergisi, 52(238), 813-854. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1105091
• Bloom, B. S., Englehart, M. D., Furst, E. J., Hill, W. H. & Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of educational objectives book I: The cognitive domain. David McKay Company Inc.
• Bloom, B. S., Hastings, J. T. & Madaus, G. F. (1971). Handbook on formative and summative evaluation of student learning. Mc Graw Hill Book Company.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods in education]. Pegem Akademi.
• Can, E. (2021). Liselere geçiş sistemi (LGS) fen bilimleri sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine ve öğretmen görüşlerine göre analizi: 2019-2020 yılı örneği [Analysis of high school transition system (LGS) science questions according to the renewed Bloom taxonomy and teacher opinions: 2019-2020 example]. [Unpublished Master's Thesis]. Van Yüzüncü Yıl University.
• Çelik, R. (2022). Beceri temelli fen bilimleri sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi [Examination of skill-based science questions according to the renewed bloom taxonomy]. [Unpublished Master's Thesis]. Elazığ Fırat University.
• Çolak Şeker, Z. (2022). 5. 6. 7. ve 8. sınıf fen bilimleri ders kitabında yer alan değerlendirme sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi [Examination of evaluation questions in the 5th, 6th, 7th and 8th grade science textbooks according to the renewed Bloom taxonomy]. [Unpublished Master's Thesis]. Diyarbakır Dicle University.
• Damienne, L., Finlayson, O. E. & Mcloughlin, E. (2021). Examining ırish leaving certificate physics examination questions (1966-2016) according to bloom’s revised taxonomy. Journal of Physics: Conference Series. 1929(1), 1-13. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1929/1/012064
• Dayamanti, N., Hartono, M., Subali, B., Nugroho, E.P. & Sureeporn, K. (2020). Items analysis of physics assessment based on cognitive level of high order thinking skills in bloom taxonomy. Journal of Physics Conference Series, 1521(2), 1-5. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1521/2/022022
• Demirel, Ö. (2021). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme [Program development in education from theory to practice]. Pegem Akademi.
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (1998). The Landscape of qualitative research: Theories and issues. SAGE Publications, Inc.
• Güneş, E. (2023). Liseye geçiş sınavı (LGS) fen bilimleri dersi sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine ve okunabilirlik düzeylerine göre incelenmesi [Examination of high school entrance exam science course questions according to the renewed bloom taxonomy and readability levels]. [Unpublished Master's Thesis]. Balıkesir University.
• Ghaderinezhad, F., Aliakbari, M. & Khani, R. (2021). Evaluating the Iranian senior ELT high school vision series in terms of Bloom’s revised taxonomy. Iranian Journal of Applied Language Studies, 13(2), 181-196. https://doi.org/10.22111/IJALS.2021.6825
• Gündoğdu, Z. (2022). 2018 Fen bilimleri dersi öğretim programı 5-8. sınıf kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi ve program hakkında öğretmen görüşleri [2018 science course curriculum 5 - 8. examination of classroom outcomes according to the renewed Bloom taxonomy and teacher opinions about the program]. [Unpublished Master's Thesis]. Kastamonu University.
• Hastürk, G. (2017). Teoriden pratiğe fen bilimleri öğretimi [Teaching science from theory to practice]. Pegem Akademi.
• Himmah, W. I., Nayazik, A. & Setyawan, F. (2019). Revised Bloom’s taxonomy to analyze the final mathematics examination problems in Junior High School. Journal of Physics: Conference Series 1188, 1-7. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1188/1/012028
• İOKBS. (2022). İlköğretim ve ortaöğretim kurumları bursluluk sınavı başvuru ve uygulama klavuzu [Primary and secondary education institutions scholarship exam application and application guide]. https://odsgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_04/05092310_IYlkoYgYretim_ve_OrtaoYgYretim_KurumlarY_Bursluluk_SYnavY_IYOKBS_BasYvuru_ve_Uygulama_KYlavuzu_2022.pdf
• İstanbullu, Y. (2021). LGS fen bilimleri sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi [Examination of LGS science questions according to the renewed Bloom taxonomy.]. [Unpublished Master's Thesis]. Mersin University.
• Karaer, H. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin ilköğretim II. kademedeki fen bilgisi öğretimi hakkındaki görüşleri [Science teachers' primary education II. their opinions about science teaching at the primary level]. Journal of Erzincan Faculty of Education, 8(1), 97-111.
• Koç, H., Sönmez, Ö. F. & Çiftçi, T. (2013). ÖSS, YGS ve LYS sınavlarındaki coğrafya sorularının bloom taksonomisi bilişsel alan düzeyi açısından analizi [Analysis of geography questions in ÖSS, YGS and LYS exams in terms of Bloom's taxonomy cognitive domain level]. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 36(36), 257-275.
• Koman, İ. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin sınav soruları ve LGS fen bilimleri sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine dayalı olarak değerlendirilmesi [Evaluation of science teachers' exam questions and LGS science questions based on the renewed bloom taxonomy]. [Unpublished Master's Thesis]. Erzurum Atatürk University.
• Kurt, Ö. (2020). Kuzey Makedonya’da Türk öğrencilere yönelik hazırlanmış olan ilköğretim 5. sınıf türkçe ders kitaplarında bulunan okuma metinlerindeki metin altı soruların yenilenmiş bloom taksonomisi bilişsel süreç basamaklarına göre incelenmesi [Examining the subtext questions in the reading texts in the 5th grade Turkish textbooks prepared for Turkish students in North Macedonia, according to the cognitive process steps of the renewed Bloom Taxonomy]. Journal Of Turkish Language and Literature Studies in Balkans, 2(2), 31-48. https://doi.org/10.47139/btdea.749065
• MEB. (2007). Ders kitapları ile eğitim araçlarının incelenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yönerge [Directive on the examination and evaluation of textbooks and educational tools]. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/588.pdf
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mizbani, M. & Chalak, A. (2017). Analyzing listening and speaking activities of Iranian efl textbook prospect 3 through bloom's revised taxonomy. Advances in Language and Literary Studies; Footscray, 8(3), 38-43. http://doi.org/10.7575/aiac.alls.v.8n.3p.38
• Özgün Günel, H. (2023). LGS ve TEOG fen bilimleri sınav sorularının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi [Examination of LGS and TEOG science exam questions according to the renewed Bloom taxonomy]. [Unpublished Master's Thesis]. Antalya Akdeniz University.
• Polat, M. & Bilen, E. (2022). TEOG ve LGS Merkezi sınav fen sorularının bilişsel süreç boyutunun yenilenmiş bloom taksonomisi ile değerlendirmesi [Evaluation of the cognitive process dimension of TEOG and LGS Central exam science questions with the renewed Bloom taxonomy]. Turkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 7(1), 45-72.
• Rahayu, A., Syah, A. & Najib, A. (2021). Higher order thinking skills students ın mathematical statistics course base on revised bloom taxonomy ın factual and conceptual knowledge dimension. Journal of Physics: Conference Series, 1918(1), 1-6. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1918/4/042076
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö. & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi [Document analysis as a research method.]. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. https://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Schwandt, T. A. (1996). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Evaluation and Program Planning. 19(1), 106-107. https://doi.org/10.1016/0149-7189(96)88232-2
• Tel Aksakal, R. Z. (2023). Liselere geçiş sistemi (lgs) sınav sisteminde sorulan din kültürü ve ahlak bilgisi (dkab) dersi sorularının ve ilişkili olduğu kazanımların yenilenmiş bloom taksonomisinde analizi (2017-2022 yılları örneği) [Analysis of the religious culture and moral knowledge (dkab) course questions asked in the high school transition system (lgs) exam system and the related achievements in the renewed bloom taxonomy (2017-2022 example)]. [Unpublished Master's Thesis]. Bayburt University.
• Türkmen, M. & Benzar, S. (2023). TIMSS Fen bilimleri sorularının yenilenmiş bloom taksonomisi basamaklarına ve fen bilimleri dersi öğretim programlarına göre incelenmesi [Examination of TIMSS science questions according to the renewed Bloom taxonomy steps and science course curriculum]. International Journal of Social Sciences and Education Research, 9(2), 113-126.
• Uğurlu, S. (2023). Ortaöğretim ingilizce öğretim programı kazanımlarının bloom taksonomisi bilgi türleri ve bilişsel süreç basamakları açısından değerlendirilmesi [Evaluation of secondary school English curriculum achievements in terms of Bloom's taxonomy knowledge types and cognitive process steps]. [Unpublished Master's Thesis]. Kocaeli University.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences]. Seçkin.