An Investigation of the Film Named ''Klass'' That is on Peer Bullying in Adolescents in Terms of Ecological Systems Theory

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 99 - 123, 15.12.2020

Ertuğrul Talu , İlknuraycan Elmas

Öz

Bullying behaviors, which are common among peers, are becoming increasingly important as a serious social problem. It will be important to know the environmental factors that affect bullying behaviors, especially among adolescents, in planning methods of interventions and increasing their effectiveness. The aim of this study is to analyze the film named "Klass", which is about peer bullying in adolescents, on the basis of Bronfenbrenner's Ecological Systems Theory. For this purpose, the 2007 Estonian film "Klass" directed by Ilmar Raag was examined. The research was carried out using the document analysis method, one of the qualitative research methods. The data obtained were subjected to content analysis according to the systems approach of Bronfenbrenner's Ecological Systems Theory. According to the findings obtained, it was seen that the movie named “Klass” mostly deals with physical and verbal bullying among the types of peer bullying in adolescents, followed by other bullying types. In addition, it has been determined that the events related to peer bullying in the film are related to all system layers from the microsystem to the chronosystem in Bronfenbrenner's Ecological Systems Theory and are affected by these systems. As a result, it can be said that the movie “Klass” plays an important mediating role in explaining the relationship of peer bullying in adolescents with environmental factors and in drawing attention to the dimensions of bullying.

Anahtar Kelimeler

Peer bullying, Adolescence, Ecological systems theory, Klass movie

Ergenlerde Akran Zorbalığını Konu Alan ‘‘Klass’’ Adlı Filmin Ekolojik Sistemler Kuramı Açısından İncelenmesi

Öz

Akranlar arasında yaygın olarak görülen zorbalık davranışları ciddi bir toplumsal problem olma özelliğini her geçen gün artan bir önemde sürdüregelmektedir. Özelikle de ergenler arasındaki zorbalık davranışlarını etkileyen çevresel faktörleri bilmek bu konudaki mücadele yöntemlerinin planlanmasında ve etkililiğinin artırılmasında önemli olacaktır. Bu çalışmanın amacı ergenlerde akran zorbalığını konu alan “Klass” adlı filmin Bronfenbrenner’in Ekolojik Sistemler Kuramı temelinde analiz edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda yönetmenliğini Ilmar Raag’ın yaptığı 2007 Estonya yapımı “Klass” adlı film incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler Bronfenbrenner’in Ekolojik Sistemler Kuramındaki sistemler yaklaşımına göre içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgulara göre “Klass” adlı filmin ergenlerdeki akran zorbalığı türlerinden en fazla fiziksel ve sözel zorbalığı ele aldığı bunu diğer zorbalık türlerinin izlediği ayrıca filmdeki akran zorbalığına ilişkin yer verilen olayların Bronfenbrenner’in Ekolojik Sistemler Kuramındaki mikrosistemden kronosisteme kadar tüm sistem katmanlarıyla ilişkisinin olduğunu ve bu sistemlerden etkilendiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak “Klass” adlı filmin ergenlerde akran zorbalığının çevresel faktörlerle olan ilişkisini açıklamada ve zorbalığın boyutlarına dikkat çekmede önemli bir aracı rol oynadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı,, Ergenlik,, Ekolojik perspektif kuramı,, Klass filmi

Kaynakça

• Abdulsalam, A. J., Al Daihani. A. E. ve Franscis, K. (2017). Prevalenceandassociatedfactors of peervictimization (bullying) amonggrades 7 and 8 middleschoolstudent in Kuwait. International Journal of Pediatrics, 1-8.
• Akgün, S. (2005). Akran zorbalığının anne-baba tutumları ve anne-baba ergen ilişkisi açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Alper, İ. S. (2008). İlköğretimde zorbalık. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Arslan, S. ve Savaşer, S. (2009). Akran zorbalığını önlemede okul hemşiresinin rolü. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 118-123.
• Ateş, A. D. ve Yağmurlu, B. (2010). Examining victimization in Turkish schools. European Journal of Educational Studies, 2(1), 31-37.
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. Ilkogretim Online, 10(2), 550-568.
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2015). Akran zorbalığı ölçeği: Ergen formu. Akademik Bakış Dergisi, (50), 316-324.
• Baldry, A.C. ve Farrington, D.P. (2000). Bullies and delinquents: Personal characteristis and parental styles. Journal of Community & Applied Social Psychology, 10(1),17-31.
• Baldry, A. C. (2003). Bullying in schools and exposure to domestic violence. Child Abuse & Neglect, 27(7), 713-732.
• Barboza, G. E., Schiamberg, L. B., Oehmke, J. ve diğerleri. (2009). Individual characteristics and the multiple contexts of adolescent bullying: An Ecological perspective. J Youth and Adolesc,38(1),101-121.
• Bayhan, P. ve Işıtan, A. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: Akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi,20 (20), 33-44.
• Bernstein, J.Y. ve Watson, M.W. (1997). Children who are targets of bullying: A victim pattern. J. Inter personal Violence, 12: 483-498.
• Bilik, M. B. (2019). Liselerde akran zorbalığı/ Peer bullyingin hiıgh school. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(67), 557-563.
• Birkinshaw, S. ve Eslea, M. (1998). Teachers’ attitudes and actions toward boy & girl and girl & boy bullying. Poster Presented at The Annual Conference of the Developmental Section of the British Psychological Society, Lancaster University.
• Bridge, B. (2010). Zorbalık-mobbing bilinmeyen çeşitleri ve çözümleri, (2. Baskı). İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of the family as a context for human development: research perspectives. Development Psychology, 22,723- 742.
• Borg, M.G. ve Falzon, J.M. (1989). Primary school teachers’ perception of pupils’undesirable behaviours. Educational Studies, 3, 251-259.
• Boulton, M.J. (1997). Teachers’ views on bullying: definitions, attitudes and ability to cope. British Journal of Educational Psychology, 67, 223-233.
• Bowers, L. Smith, P. K.ve Binney, V. (1994). Perceived family relationships of bullies, victims and bully/victims in middle childhood. Journal of Social Personal Relationships. 11(2), 215-232. Boyd, D. ve Bee, H. (2006). Life span development (4th ed.). Boston: Pearson Education.
• Buchanan, P. ve Winzer, M. (2001). Bullying in schools: Children’s voices. International Journal of Special Education, 16(1), 67-79.
• Butler, J.L. ve Platt, R. (2008). Bullying: A family and school system treatment model. Am J Family Therapy, 36, 18–29.
• Carney, A.G. ve Merrell, K.W. (2001). Bullying in schools: Perspective so under standing and preventing an international problem. School Psychol Int, 22(3), 364–382.
• Chan, H.C.ve Wong, D.S. (2019). Traditional school bullying and cyber bullyin perpetration: Examining the psycho social characteristics of Hong Kong male and female adolescents. Youth & Society, 51(1), 3-29.
• Craig, W. M., Pepler, D. ve Atlas, R. (2000). “Observations of bullying in the playground and in the classroom.” School Psychology International, 21 (1), 22–36.
• Cohn, A. ve Canter, A. (2003). Bullying: Facts for schools and parents. National Association of School Psychologists.11.07.2020 tarihinde http://www.naspcenter.org/ factsheets/ bullying_fs.html adresinden erişilmiştir.
• Cooper, D. ve Snell, J. L. (2003). Bullying. Educational Leadership, 60, 22–25.
• Corboz, J., Hemat, O., Siddiq, W. ve Jewkes, R. (2018). Children's peer violence perpetration and victimization: Prevalence and associated factors among school children in Afghanistan. Plo Sone, 13(2),1-16.
• Coşkun, A. (2018). Ortaokula devam eden öğrencilerde akran zorbalığına neden olan etkenlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Çelenk-Adalar, T. E. ve Yıldızlar, O. (2019). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve mağduriyetinin incelenmesi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(2), 24-31.
• David-Ferdon, C. ve Hertz, M.F. (2007). Electronic media, violence, and adolescents: An Emerging public health problem. Journal of Adolescent Health 41(9), S1–S5
• Demaray, M.K. ve Malecki, C.K. (2003). Perceptions of the frequency and importance of social support by students classified as victims, bullies and bully/victims in an urban middle school. School Psychology Review, 32, 471-490.
• Dempsey, A. G., Sulkowsky, M. L., Nichols, R. ve Storch, E. A. (2009). Differences between peer victimization in cyber and physical settings and associated psychosocial adjustment in early adolescence, Psychology in the Schools, 46 (10), 962-973.
• De Goede, I. H., Branje, S. J., Delsing, M. J., ve Meeus, W. H. (2009). Link ages over time between adolescents' relationships with parents and friends. Journal of Youthand Adolescence, 38(10), 1304–1315.
• Drakenberg, M. ve Vincenti-Malmgren, T. (2013). School principals’ perceptions of ‘basic values’ in the Swedish compulsory school system in regard to Bronfenbrenner’s Ecological Systems Theory. Citizenship, Social and Economics Education, 12(2), 118-128.
• Dracic, S. (2009). Bullying and peer victimization, Materıa Socio Medica, 21 (4), 216-219.
• Doğan, A. (2010). Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde akran zorbalığının incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(3), 149-162.
• Duman -Gürsoy, Ö. (2017). Ordu ili Akkuş ilçesinde ergenlerin algılanan sosyal destek ile akran zorbalığına maruz kalma durumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Avrasya Üniversitesi, Trabzon.
• Duncan, R.D. (2004). The ımpact of family relationships on school bullies and victims. bullying in American schools, Espelage, D. ve Swearer,S. (Ed). A Social ecological perspective on bullying prevention and ıntervention içinde (ss. 227-244). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Inc,
• Ertuğrul, F. ve Eker, E. (2019). Ön ergenlik döneminde zorbalık davranışı ile bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 5(2), 117-140.
• Espelage, D. L. ve Swearer, S. M. (2003). Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here? School Psych Rev, 32, 365-383.
• Elliott, M. (2002). Bullying. A practical guide to coping fo rscholls (3. Baskı). London: Longman Group UK Limited.
• Esen, B. K. (2003). Akran baskısı, akademik başarı ve yaş değişkenlerine göre lise öğrencilerinin risk alma davranışının yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24).79-85.
• Farrington, D. P. (1993). Understanding and preventing bullying. Crime and Justice, 381-458.
• Fekkes, M., Pijpers, F. M. I. ve Verloove-Vanhorick, S.P. (2005). Bullying: Who does what, when and where? Involvement of children, teachers and parents in bullying behavior. Health Educ. Res,20, 81-91.
• Flonnery, D. J., Wester, K. L. ve Singer, M. I. (2004). Impact of exposure to violance in school on child and adolescent mental health and behaviour. Journal of CommunityPsychology. 32(5), 559-573.
• Furlong, M.J.ve diğerleri. (2004). Bullying and abuse on school campuses. Spielberger, C. (Ed). Encylopedia of Applied Psychology. Hardbound: Elsevier Inc.
• Genç, G. ve Aksu, M. B. (2010). Genel lise öğrencilerinin zorba kurban davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 413-448.
• Gençtanırım, D. (2015). Ergen intiharlarının önlenmesi: Ekolojik bakış açısı, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1), 151-164.
• Goodson, I. ve Walker, R. (1988). Putting life into educational research. Sherman R. R. ve Webb.R. B. (Ed), Qualitative research in education: focus and methods, içinde (ss. 108-122). London: Routledge.
• Gültekin Z. (2003). Akran zorbalığını belirleme ölçeği geliştirme çalışması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensitüsü, Ankara.
• Gür, N. (2019). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde akran zorbalığı ve eşlik eden duygusal davranışsal sorunlar. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi/Tıp Fakültesi. Bursa.
• Gürsoy, E.C. (2010). Ergenlerde sosyo-demografik özelliklere ve algılanan sosyal destek ile akran zorbalığına maruz kalmanın incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Güven, F., 2015, Ortaokul 8.sınıf öğrencilerinin zorbalık yapmaları ile zorbalığa maruz kalmalarının, cinsiyet, anne-baba eğitimi, sosyoekonomik düzey ve empati eğilimi açısından incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Toros Üniversitesi, Mersin.
• Güvenir, T. (2008) Okulda akran istismarı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Hanani, A.A. K. (2018). Filistin'de lise öğrencileri arasındaki akran zorbalığının incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Haynie, D. L., Nansel, T. R., Eitel, P., Crump, A. D., Saylor, K., Yu, K., ve Simons-Morton, B. (2001). Bullies, victims, and bully/victims: Distinct groups of at-risk youth. Journal of Early Adolescence, 21, 29–49.
• Hazler, R.J., Miller, D.L., Carney, J.V. ve Green, S. (2001). Adult recognition of school bullying situations. Educational Research. 43, 133- 146.
• Hellström, L. ve Beckman, L. (2020). Adolescents’ perception of gender differences in bullying. Scandinavian Journal of Psychology, 61(1), 90-96.
• Holmes, J. R. ve Holmes-Lonergan, H. A. (2004). The bully in the family: Family influences on bullying. Sanders, C.E. ve Phye, G.D.(Ed). Bullying: Implications for the classroom. içinde (111-135). San Diego: Elsevier Academic Press.
• Holt, M. K. ve Espelage, D. L. (2007). Perceived social support among bullies, victims, and bully-victims. Journal of Youth Adolescence, 36, 984-994.
• Holt, M., Bowman, C., Alexis, A., ve Murphy, A. (2018). Bullying, suicide, and suicide prevention in education. Shapiro, H. (Ed), The Hand book of Violence in Education: Forms, Factors, and Prevention. içinde (ss. 449-464). Hoboken, N.J: Wiley Blackwell.
• Hong, J. S., Voisin, D. R., Cho, S., Smith, D. C. ve Resko, S. M. (2018). Peer victimization and substance use among African American adolescents and emerging adults on Chicago’s southside. American journal of the psychiatry, 88(4), 431-440.
• Idsoe, T., Solli, E. ve Cosmovici, E.M. (2008). Social psychological processes in family and school: More evidence on the irrelative etiological significance for bullying behavior. Aggress Behav, 34, 460-474.
• Jia, M. ve Mikami, A. (2018). Issues in the assessment of bullying: Implications for conceptualizations and future directions. Aggression and violent behavior, 41 (1), 108-118.
• Kanadıkırık-Kılıç, A. ve Kılıç, A. (2013). MEB ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalma düzeyleri ve özgüven arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu Bildirileri. 23-29.
• Karakuş-Şahbaz, Y. (2019). Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı: Adana İli Yüreğir İlçesi pilot çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kasen, S., Berenson, K., Cohen, P. ve Johnson, J. G. (2004). The effects of school climate on changes in aggressive and other behaviors related to bullying, Espelage, D. ve Swearer, S. (Ed). Bullying in American Schools: A Social-Ecological Perspective on Bullying Prevention and Intervention içinde (ss. 187-210). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Inc.
• Kaya, Z., Candeğer, H. ve Bedir, G. (2019). Farklı okul türlerine devam eden ergenlerin zorba ve kurban olma düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. EJER Congress Bildiri Kitabı. 1344-1357.
• Kazancı, F. ve İlci, B. H. (2018). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde spor yapma durumlarına göre atılganlık ve akran zorbalığı özelliklerinin incelenmesi, Bitlis ili örneği. Uluslararası Dağcılık ve Tırmanış Dergisi, 1(1),25-30.
• Kazarian, S. S. ve Ammar, J. (2013). School bullying in the Arab world: A review. The Arab Journal of Psychiatry, 24(1), 37-45.
• Kepenekçi, Y. ve Çınkır, Ş. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34, 236-253.
• Kepenekçi Y. ve Çınkır, Ş. (2006). Bullying among Turkish high school children. Child Abuse Negl, 30, 193-204.
• Kızılkan, İ. O. (2017). Ergenlerde akran zorbalığı, sosyal destek ve depresyon arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kim, Y. K., Kim, Y. J., Maleku, A. ve Moon, S. S. (2019). Typologies of peer victimization, depression, and alcohol use among high school youth in the United States: measuring gender differences. Social Work in Public Health, 34(4), 293-306.
• Klass. (2007).https://www.sinemalar.com/film/80186/klass.
• Polat-Külcü, D. (2015). Çocuklarda akran zorbalığı ve benlik saygısının incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimeri Enstitüsü, Mersin.
• Lau, J. ve Ng, Kok-Mun. (2014). Conceptualizing the counseling training environment using Brofenbrenner’s ecologica ltheory. Int J Adv Counselling, 36, 423–439.
• Lee, C. (2004). Preventing bullying in schools: A guide for teachers and other professionals. London: Paul Chapman Publishing.
• Lessne, D. ve Yanez, C. (2016). Student Reports of Bullying: Results from the 2015 School Crime Supplemen tto the National Crime Victimization Survey. Web Tables. (Report No. NCES 2017-015). Washington, D.C.: National Center for Education Statistics.
• Li, Q. (2006). Cyberbullying in schools: A research of gender differences. School Psychol Int, 27, 157-170.
• Li, L., Chen, X. ve Li, H. (2020). Bullying victimization, school belonging, academic engagement and achievement in adolescents in rural China: A serial mediation model. Children and Youth Services Review,113, 1-8.
• Limo, S. (2015). Bullying among teenager sandits effects. (Bachelor´s thesis). Turku University of Applied Sciences, Finland.
• Malhi, P., Bharti, B. ve Sidhu, M. (2015). Peer victimization among adolescents: relational and physical aggression in Indians chools. Psychological Studies, 60 (1), 77-83.
• Menesini, E. ve Salmivalli, C. (2017). Bullying in schools: the state of knowledge and effective interventions. Psychology, Health & Medicine, 22(1), 240-253.
• Mercan, H. ve Sarı, H. Y. (2018). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve sosyodemografik değişkenlerle ilişkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(1), 21-29.
• Midgett, A., Doumas, D. M., Trull, R. ve Johnson, J. (2017). Training students who occasionally bully to be peer advocates: Is a by stander intervention effective in reducing bullying behavior? Journal of Child and Adolescent Counseling, 3(1), 1-13.
• Miles, M.B.ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis, Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mouttapa, M., Valente, T., Gallaher, P., Rohrbach, L. A. ve Unger, J. B. (2004). Social network predictors of bullying and victimization. Adolescence San Diego. 39(154), 315-335.
• Muuss, R.E. (2006). Theories of adolescence (6th ed.). New York: McGraw-Hill Publishers.
• Namlı, G. (2020). Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı ve sosyal anksiyetenin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Nansel, T.R., Overpeck M, Pilla RS., Ruan, W. J., Simons-Morton, B. ve Scheidt, P. (2001). Bullying behaviors among US youth: Prevalence and association with psycho-social adjustment. JAMA, 285(16), 2094-2100.
• Naylor, P., Cowie, H., Cossin, F., Bettencourt, R. ve Lemme, F. (2006). Teachers and pupils definitions of bullying. British Journal of Educational Psychology, 76, 553-576.
• O’Donnell, M. B. (2015). The impact of bullying and actvariables on meaning in life for adolescents. (Degree of master of science). Colorado State University, Colorado.
• Olweus, D. (1980). Familial and temper a mental determinants of aggressive behavior in adolescent boys: A casual analysis. Development Psychology,16, 644-660.
• Olweus, D. (1995). Bullying at school. Oxford: Blackwell Publishers.
• Olweus, D. (1997). Bully/victim problems in school: Facts and intervention. European Journal of Psychology of Education, 12(4), 495-510.
• Olweus, D. (2003). A profile of bullying at school. Educational leadership, 60 (6), 12-17. O’Moore, A.M.ve Hillery, B. (1989). Bullying in Dublin schools. Irish Journal of Psychology, 10(3), 426-441.
• Öztuna, A. (2018). Dokuzuncu ve onuncu sınıf öğrencilerinde akran zorbalığı göstermenin ve akran zorbalığına maruz kalmanın psikolojik belirtilerle ilişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, N., Kutlu, M. ve Atlı, A. (2014). Ortaokul öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 15(3), 43-63.
• Öztürk, A., Tezel, A. ve Öztürk, F. Ö. (2019). Bir ortaöğretim kurumunda akran zorbalığının değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 11(1), 82-88.
• Paulson, B.L. ve Everall, R.D. (2001). The teen suicide research project. The Alberta Journal of Educational Research, 47(1), 91-94.
• Perren, S. ve Hornung, R. (2005). Bullying and delinquency in adolescence: victims' and perpetrators' family and peer relations. Swiss Journal of Psychology / Schweizerische Zeitschrift für Psychologie / Revue Suisse de Psychologie, 64(1), 51–64.
• Peyton, R. P., Ranasinghe, S.ve Jacobsen, K. H. (2017). Injuries, violence, and bullying among middle school students in Oman. Oman Medical Journal, 32(2), 98-105.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim, 2(2), 531-562.
• Pişkin, M. (2006). Akran zorbalığı olgusunun ilköğretim öğrencileri arasında yaygınlığının incelenmesi. I. Şiddet ve okul: Okul ve çevresinde çocuğa yönelik şiddet ve alınabilecek tedbirler sempozyumu kitabı (s. 19). İstanbul. http://iogm.meb.gov.tr/siddetveokul/ index.htm adresinden erişilmiştir.
• Richter, L., Palmary, I. ve Wet, D. (2000). The trans mission of violence in schools: Birth to ten children’s experiences of bullying. Urban Health and Development Bulletin, 3(3), 19-22.
• Rigby, K. (2000). Effects of peer victimization in schools and perceived social support on adolescent well-being. Journal of Adolescence, 23 (1), 57-68.
• Salmivalli, C. (2010). Bullying and the peer group: A review. Aggression and Violent Behavior, 15(2), 112-120.
• Salmivalli, C. ve Nieminen, E. (2002). Proactive and reactive aggression among school bullies, victims and bully-victims. Aggressive Behavior, 28, 30-44.
• Santos, J. A., Cabral-Xavier, A. F., Paiva, S. M. ve Leite-Cavalcanti, A. (2014). The prevalence and types of bullying in 13 to 17 year-old Brazilian school children. Revista de Salud Publica, 16(2), 173-183.
• Schenk, A.M. veFremouw, W. J. (2012). Prevalence, psychological ımpact, andcoping of cyber bully victims among college students. Journal of School Violence, 11, 21–37.
• Schneewind, K.A. (1986). Contextual approaches to family systems research: The macro/micro puzzle. Presented at the Conference on Family Systemsand Life Span Development. Max Planck Institutefor Human Development and Education, Berlin, Germany.
• Schwartz, D., Farver, J. M., Chang, L. ve Lee-Shin, Y. (2002). Victimization in South Korean children'speergroups. Journal of Abnormal Child Psychology, 30(2), 113-125.
• Scholl, G. ve Holman, I. (1981). Impacts of mains treaming during career building ages, 13–21. In Blindness, 1980–81, (ss.72–80). Washington, D.C: American Association of Workers for The Blind.
• Seals, D. ve Young, J. (2003). Bullying and victimization: Prevalence and relation ship to gender, grade level, ethnicity, self-esteem, and depression. Adolescence, 38(152), 735-747.
• Serra-Negra, J. M., Paiya, S. M., Bendo, C. B., Fulgencio, L. B., Lage, C. F., Correa-Faria, P., ve Pordeus, I. A. (2015). Verbal school bullying and life satisfaction among Brazilian adolescents: Profiles of the aggressor and the victim. Comprehensive Psychiatry, 57, 132-139.
• Slonje, R., ve Smith, P. K. (2008). Cyber bullying: Another main type of bullying? Scandinavian Journal of Psychology, 49(2), 147-154.
• Smith, P.K. ve Shu, S. (2000). What good school can do about bullying: findings from a survey in English school safter a decade of research and action. Childhood, 7(2), 93-212.
• Smokowski, P. R. ve Kopasz, K. H. (2005). Bullying in school: An overview of types, effects, family characteristics, and ıntervention strategies. Childrenand Schools, 27 (2), 101-110.
• Spriggs, A. L., Iannotti, R., Nansel, T. R. ve Haynie, D. L. (2007). Adolescent bullying involvement and perceived family, peer and school relations: Commonalities and differences a crossrace/ethnicity. The Journal of Adolescent Health, 41(3), 283-293.
• Stockdale, M.S., Hangaduamb., S, Duys, D., Larson, K., ve Sarvela, P.D. (2002). Rural elementary students', parents', and teachers' perceptions of bullying. Am J Health Behav.26(4),266-77.
• Sumter, S. R. ve Baumgartner, S. E. (2016). Psychosomatic complaints in adolescence: Untangling the relationship between off line and online peer victimization, psychosomatic complaints and social support. European Journal of Development Psycholog, 14(4), 1-17.
• Şirvanlı-Özen, D. (2006). Ergenlerde akran zorbalığına maruz kalmanın yaş, çocuk yetiştirme stilleri ve benlik imgesi ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 21,77-94.
• Thomas, H. J., Connor, J. P., ve Scott, J. G. (2015). Integrating traditional bullying and cyber bullying: challenges of definition and measurement in adolescents a review. Educational Psychology Review, 27(1), 135-152.
• Tınas-Telci, H. (2019). Liselerde akran zorbalığının yaygınlığı ve mağdurların sosyal kaygı düzeylerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Topçu, A. E.ve Dönmez, A. (2015). Bir grup süreci olarak akran zorbalığı: katılımcı rollerinin cinsiyet ve sosyal statü açısından incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 1-17.
• Totan, T. ve Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlerde zorbalığın anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 8(2), 53–68.
• Tural Hesapçıoğlu, S. ve Yeşilova, H. (2015). Lise öğrencilerinin zorbalığa ve zorbalara ilişkin duyguları, düşünceleri ve tutumları. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(4), 284-293.
• Wienke-Totura, C.M., Mac.Kinnon-Lewis, C., Gesten, E.L., Gadd, R., Divine, K. P., Dunham, S., ve Kamboukos, D. (2009). Bullying and victimization among boys and girls in midd-le school: The influence of perceived family and school contexts. J Early Adolesc, 29(4), 571-609.
• Wolke, D., Woods, S., Stanford, K. ve Shultz. (2001). Bullying and victimization of primary school children in England and Germany: prevalence and school factors. Brit J Psychol, 92, 673-696.
• Yaman, E ve Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (11)3, 819-833.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yoneyana, S. ve Naito, A. (2003). Problems with the paradigm: The school as a factor in under standing bullying (with special reference to Japan). Br J Socio Educ, 24, 315-330.
• Yurtal, F. ve Cenkseven, F. (2007). İlköğretim okullarında zorbalığın yaygınlığı ve doğası. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 28(3), 1-13.