ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE EKRAN SÜRESİNİN KOGNİTİF FONKSİYON DENGE VE İKİLİ GÖREV PERFORMANSI İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: Özel Sayı, 24 - 24, 31.08.2025

Sudenaz Özkan Beyza Salı Büşra Nur Kılavuz Büşranur Dilek Ceren Taş Efe Şeker Ennur Böyükalan Fatma Gül Azak Mesut Yıldız Pınar Çiçek Saliha Aktaş Sevda Güser Suna Şen Ece Baytok Meral Boşnak Güçlü

Öz

Giriş: Günümüzde ekran sürelerinin artışı, bireylerin bilişsel fonksiyonları ve etkili görev planlama becerileri üzerindeki olası etkileri açısından dikkat çekmektedir. Literatürde ekran süresinin çeşitli sağlık ve yaşam tarzı değişkenleri üzerindeki etkilerini inceleyen çalışmalar mevcut olsa da ekran sürenin üniversite öğrencilerinin bilişsel fonksiyonlar ve denge performansı üzerindeki etkilerini araştıran çalışmalar sınırlıdır.
Amaç: 18-24 yaş arası üniversite öğrencilerinde ekran süresinin kognitif fonksiyonlar, denge ve ikili görev performansı ile olan ilişkisinin araştırılmasıdır.
Metod: Çalışmaya 18-24 yaş arasındaki sağlıklı üniversite öğrencileri dahil edildi. Katılımcıların ekran süresi öz-bildirim yöntemiyle ile oluşturulan anket ile değerlendirildi. Katılım süresi haftalık 14 saat ve üzerindeki bireyler çalışmaya dahil edilip katılımcıların kognitif fonksiyonları (Montreal Bilişsel Değerlendirme (MoCA) ölçeği), denge (bilgisayarlı denge sistemi) ve ikili görev performansları (Timed Up and Go ve Stroop Renk ve Kelime testi) değerlendirildi.
Bulgular: Çalışmamıza yaş ortalaması 22,301,49 yıl olan 23 üniversite öğrencisi (12K/11E) birey dahil edildi. Katılımcıların ortalama ekran süresi 39,568,33 saat/hf, MoCA testi 25,912,04, denge testi gözler açık 39,6617,03 ve gözler kapalı 42,1521,49, ‘Time Up and Go’ motor fonksiyon testi 9,853,86 sn, ‘Stroop Renk ve Kelime testi’ Z-3 puanı 2,610,85’ti. Katılımcıların ekran süresi ile MoCA testi (r= 0,285, p= 0,093) , gözler açık denge (r= 0,124, p= 0,285) ve gözler kapalı (r= 0,231, p= 0,144) denge, ‘Time Up and Go’ motor fonksiyon testileri (r= 0,168, p= 0,221) arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı; ancak bireylerin ekran süresi ile Stroop Renk ve Kelime testi’ Z-3 puanları (r= -0,533, p= 0,004) arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki bulunmaktaydı. Sonuç: Analiz sonuçlarımız ile üniversite öğrencilerinde uzun süreli ekran maruziyetinin özellikle bilişsel esneklik ve dikkat mekanizmalarını gerektiren ikili görev performansı üzerinde olumsuz etkileri olduğu gösterilmektedir. Ancak ekran süresinin kognitif fonksiyon, postüral denge ve motor beceriler gerektiren ikili görev performansı üzerinde belirgin bir etkisi bulunmamaktadır. Bu sebeple üniversite öğrencilerinde ikili performansı gerektiren işlevleri korumak amacıyla ekran süresi sınırlandırılmalı, bu konuda üniversite öğrencileri bilinçlendirilmelidir. Ayrıca ileriki çalışmalarda üniversite öğrencilerinde ekran süresinin denge ve ikili görev performansı gerektiren motor beceriler üzerindeki etkisinin farklı ölçüm yöntemleri kullanılarak daha detaylı araştırlıması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekran süresi , kognitif fonksiyon , ikili görev performansı

Kaynakça

• Sağlık Bilimleri Gençlik Projeleri Yarışması "Fikirlerden Projelere"de bildiri olarak sunulmuştur.