STATISTICS OF BANDİTRY ACTIVITIES IN ANATOLIA ACCORDING TO THE 22 NUMBER MÜHİMME RECORD

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 5, 85 - 92, 20.01.2021

Teslime Ata

Öz

Banditry activities have occurred in many states from the past to the present and have been one of the important issues that occupy the governments. The intensity of banditry activities is reflected in the definition of banditry and has been expressed in many ways. While the Islamic jurists made different interpretations due to the difference in school, the jurists made interpretations by classifying and restricting the events, taking into account factors such as the process, occurrence, and identity of the perpetrator. In its broadest sense, banditry can be expressed as violation of public order and public order by using force, trespassing life and property. The underlying cause of banditry was generally economic distress, and as a result, people generally resorted to illegal means. Apart from economic reasons, there were also those who preferred banditry for reasons such as earning money easily, pursuing fame, and people's view of social bandits as heroes. Like every state, the Ottoman Empire fought intensely against banditry. This density reached its climax in the second half of the 16th century, affecting all Ottoman lands. Not only the ruled but also the rulers took part in this chaos. There have been people from all walks of life, such as suhtes, lewvids, tribes, peasants, dhimmis, and state officials. The local authority was helpless in the face of some cases of banditry and the situation passed to the central authority. Thus, the events of banditry were recorded in the important books. Since place, time, place and people differ in banditry incidents, it is necessary to evaluate the reasons and results separately. In our study, the banditry activities dated 1573 that took place in Anatolia will be evaluated under separate headings by using quantitative data.

Anahtar Kelimeler

BANDİTRY, OTTOMAN EMPİRE, MÜHİMME RECORD, SİXTEENTH CENTURY, II. SELİM, ANATOLIA

ANADOLU’DAKİ EŞKIYALIK FAALİYETLERİNE DAİR BİR İSTATİSTİK (22 NUMARALI MÜHİMME DEFTERİ IŞIĞINDA)

Öz

Eşkıyalık faaliyetleri geçmişten günümüze birçok devlette vuku bulmuş ve iktidarları meşgul eden önemli konulardan biri olmuştur. Eşkıyalık olaylarındaki yoğunluk eşkıyalığın tanımına da yansımış ve birçok şekilde ifade edilmiştir. İslam hukukçuları ekol farklılığından dolayı birbirinden farklı yorumlar getirirken, hukukçular olayın işlenişi, oluşması, failin kimliği gibi unsurları göz önüne alarak, sınıflandırma ve sınırlandırma yaparak yorum getirmişlerdir. En geniş anlamıyla eşkıyalık, zor kullanarak mala, cana tecavüz, kamu düzenini ve asayişini ihlal etmek olarak ifade edilebilir. Eşkıyalık olaylarının altında yatan neden genellikle iktisadi darlık olmuş ve bunun sonucunda da halk illegal yollara başvurmuştur. İktisadi nedenler dışında, kolay yoldan para kazanma, şöhret peşinde koşma, halkın sosyal eşkıyalara kahraman gözüyle bakması gibi nedenlerden dolayı da eşkıyalığı tercih edenler olmuştur. Her devlet gibi Osmanlı Devleti de eşkıyalıkla yoğun bir şekilde mücadele etmiştir. Bu yoğunluk 16. yüzyılın ikinci yarısında doruk noktasına ulaşmış, tüm Osmanlı topraklarını etkisi altına almıştır. Sadece yönetilenler değil, yönetenler de bu kaosun içinde yer almıştır. Suhteler, leventler, aşiretler, köylüler, zimmiler, devlet görevlileri gibi her kesimden kanundışına çıkanlar olmuştur. Yerel otorite bazı eşkıyalık olayları karşısında çaresiz kalmış ve durum merkezi otoriteye intikal etmiştir. Böylelikle eşkıyalık olayları mühimme defterlerine kaydedilmiştir. Eşkıyalık olaylarında, yer, zaman, mekan ve kişiler farklılık gösterdiği için nedenlerini ve sonuçlarını da ayrı ayrı değerlendirmek gerekmektedir. Çalışmamızda Anadolu’da meydana gelen 1573 tarihli eşkıyalık faaliyetleri, kantitatif veriler kullanılarak ayrı başlıklar altında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

EŞKIYALIK, OSMANLI DEVLETİ, MÜHİMME DEFTERİ, 16. YÜZYIL, II. SELİM, ANADOLU

Kaynakça

• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), 22 Numaralı Mühimme Defteri.
• AĞAOĞLU, Ali, ÇİLDAM, Selma, Bandırma Şehrinde Suçlar 2006-2008: Coğrafi Bir Yaklaşım, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (35), s. 19-53.
• AKDAĞ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celali İsyanları, Barış Yayınevi, Ankara 1999.
• ERDOĞAN, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1998.
• HALAÇOĞLU, Yusuf, “Aşiret”, DİA, C. 4, İstanbul 1991, s. 9.
• İLGÜREL, Mücteba, “Osmanlılarda Eşkıyalık Hareketleri”, DİA, C. 7, İstanbul 1995, s. 466-469.
• İPŞİRLİ, Mehmet, “XVI. Yüzyılın II. Yarısında Kürek Cezası İle İlgili Hükümler”, İstanbul Üniversitesi Tarih Enstitüsü Dergisi, İstanbul 1982, S. 12, s. 203-248.
• KOÇ, Yunus, “Osmanlı Toplumsal Dinamizmden Celali İsyanlarına Giden Yol ya da İki Belgeye Tek Yorum”, Bilig, İstanbul 2005, S. 35, s. 229-245.
• KOÇ, Yunus, TUĞLUCA, Murat, “Klasik Dönem Osmanlı Ceza Hukukunda Yargılama ve Toplumsal Yapı”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi, İstanbul 2006, S. 2, s. 7-24.
• KUNT, Metin, Sancaktan Eyalete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1978.
• SEVİNÇ, Necdet, Osmanlı’nın Yükselişi ve çöküşü, Burak Yayınevi, İstanbul 1991.
• TEMURÇİN, Kadir, Suç Coğrafyası: Göreli Kavramlaştırmadan Mekansal Yorumlamaya, Sosyal Coğrafya, Edt. Nurettin Özgen, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2018, s. 419-447. YAKUT, Esra, “Osmanlı Hukukunda Bir Suç Olarak Eşkıyalık ve Cezalandırılması”, Kekebiç, İstanbul 2012, S. 33, s. 21-34.
• YAKUT, Esra, Osmanlı Hukukunda Tazir Cezaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2011.