MARRIAGE TRADITION IN THE OTTOMAN EMPIRE FROM THE PERSPECTIVES OF A BRITISH FOLKIST

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 12, 645 - 654, 20.07.2024

Demet Karasu

https://doi.org/10.53718/gttad.1446993

Öz

The Ottoman Empire is one of the Turkic-Islamic states that encompasses the Turkish traditions dating back thousands of years and the commandments of Islam. This state, which melted these two legacies in the crucible of Ottomanism, continued to preserve its culture by shaping it. One of the most important issues in cultural life is undoubtedly the institution of marriage. In Ottoman society, practices such as matchmaking, marriage proposal, bridal bath, engagement, and wedding, which are major events, took place within this amalgamated cultural context.
Ottoman cultural life, considered the pinnacle of Turkish-Muslim culture, has aroused curiosity among all other societies. The socio-cultural structure of the Ottoman Empire, which has been studied by many researchers, also attracted the attention of Lucy Mary Jane Garnett, a social scientist, translator, and traveler. With her works in this field, Garnett contributed to a more detailed understanding of Ottoman social life.
In her work "Family Life in Turkey," Garnett objectively and scientifically presents the marriage adventures of young people in Ottoman customs from beginning to end with details. She observed and documented her observations among the Ottoman populace in accordance with their beliefs and cultural principles. Although this work differs in many ways from other travelers of the time, it was considered to contribute to the enlightenment of the late Ottoman period, hence the critical examination and consideration of the information provided.
Garnett, a folklorist, produced a work that could be considered academic according to the conditions of her time, unlike other contemporary travelers. Conscious of researching a Muslim society, Garnett tried to understand and convey the culture and religion of the society she was in as best as possible to better understand and convey Ottoman society, and thus aimed to provide readers with information in this way. One of the most noticeable aspects academically is her use of footnotes in the work. Since the traveler directly recounts observed events without making interpretations, the work can be considered objective. In contrast, it is known that in works produced by many biased travelers who harbored negative views towards Ottoman society, not only were events reported in a biased manner but also unobserved events and myths were recounted. In Garnett's work, which differs from contemporary works in every aspect, the accuracy of the information provided has been observed. Thus, Garnett detailed the marriage adventures of young people living in Ottoman society chronologically and not only shed light on the socio-cultural life of the period but also personally observed many religious and national customs of the society, almost portraying a portrait of the period and shedding light on history.

Anahtar Kelimeler

Travelogue, Marriage, Wedding, Ottoman, Garnett.

İNGİLİZ BİR HALK BİLİMCİNİN GÖZÜNDEN OSMANLI DEVLETİ’NDE EVLİLİK GELENEĞİ

Öz

Osmanlı Devleti binlerce yıllık geçmişten gelen Türklük gelenekleri ve İslamiyet’in emirlerini bünyesinde barındıran Türk-İslam devletlerinden biridir. Bu iki mirası Osmanlılık potasında eriten Osmanlı Devleti, şekillendirerek kültürlerini muhafazaya etmeye devam etmiştir. Kültürel hayat içerisindeki en önemli konulardan birisi kuşkusuz evlilik kurumudur. Osmanlı toplumunda görücülük, kız isteme, gelin hamamı, nişan, düğün gibi çok büyük organizasyonlar bu harmanlanmış kültür bağlamında gerçekleşmiştir.
Türk-Müslüman kültürünün zirvesi olarak kabul edilen Osmanlı kültürel hayatı, diğer tüm toplumlar için merak uyandırmıştır. Pek çok araştırmacı tarafından incelenmiş olan Osmanlı sosyo-kültürel yapısı, toplum bilimci, çevirmen ve seyyah olan Lucy Mary Jane Garnett’in de dikkatini cezbetmiş ve bu alanda kaleme aldığı çalışmalarıyla, Osmanlı toplumsal yaşamının daha detaylı anlaşılmasına katkı sağlamıştır.
Garnett, “Türkiye’de Aile Hayatı” adlı eserinin Evlilik Törenleri kısmında, Osmanlı örfünde gençlerin evlenme serüvenlerini en başından sonuna kadar detayları ile birlikte objektif şekilde ve bilimsel metotlarla ortaya koymuştur. Seyyah, Osmanlı ahalisi içerisinde yaptığı gözlemlerini halkın inanç ve kültür esaslarına uygun olarak araştırmış ve kaleme almıştır. Söz konusu eser, çağın diğer seyyahlarından pek çok yönden ayrılmakla birlikte Osmanlı’nın son dönemlerini aydınlatmaya katkı sağlayacağı düşünüldüğünden, verdiği bilgiler kritik edilerek çalışma konusu edilmiştir.
Bir halkbilimci olan Garnett, çağdaşı olan diğer seyyahların aksine dönemin şartlarına göre akademik sayılabilecek bir eser ortaya koymuştur. Yazar, evlilik merasimleri ile ilgili başlığa direkt olarak Hadis-i Şerifler ile başlamıştır. Müslüman bir toplumu araştırdığının bilincinde olan Garnett, Osmanlı toplumunu daha iyi anlayabilmek ve aktarabilmek için içinde bulunduğu toplumun kültürünü ve dinini en iyi şekilde anlamaya çalışmış ve okuyucularına bu şekilde bilgiler sunmak istemiştir. Akademik olarak değerlendirildiğinde dikkat çeken en önemli detay ise eserde yazarın dipnot usulü kullanmasıdır. Seyyah, genel olarak bizzat gözlemledikleri olayları yorum yapmadan aktarmış olmasından dolayı eserin objektif olduğu da söylenebilir. Zira dönemde pek çok art niyetli ve Osmanlı toplumuna karşı olumsuz fikir besleyen seyyahlar tarafından ortaya konan eserlerde, aktarılan olayların taraflı şekilde aktarılmasının yanı sıra şahit olunmayan olayları ve hurafeleri de aktardıkları bilinmektedir. Tüm bu belirtilen kısımlara bakıldığında her açıdan çağdaş eserlerinden ayrışan Garnett’in çalışmasında, vermiş olduğu bilgilerin doğruluğu akademik bazı eserler ile tenkit edilmeye çalışılmıştır. Kaleme alınan bilgilerin genel olarak doğru olduğu gözlemlenmiştir. Bu şekilde Osmanlı toplumunda yaşayan gençlerin evlenme serüvenlerini ayrıntılı şekilde kronolojik olarak ortaya koymuş ve dönemin sosyo-kültürel hayatına ışık tutmakla kalmamış toplumun dini ve milli pek çok örfünü de şahsen gözlemlemek suretiyle adeta dönemin bir portresini çizerek tarihe ışık tutmuştur.

Anahtar Kelimeler

Seyahatname, Evlilik, Düğün, Osmanlı, Garnett.

Kaynakça

• **KAYNAKÇA**
• ABDÜLAZİZ BEY, Osmanlı Adet ve Merasimleri (Toplum Hayatı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1995.
• AHMED b. HANBEL, Müsned, C. XXXV, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 1999.
• ATAR, Fahrettin, “Nikah”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 33, İstanbul 2007, ss. 113.
• AYDIN, M. Akif, “Mehir”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 28, İstanbul 2003, ss. 389-391.
• BRENTJES, Sonja, “XVI-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Batı Avrupalı Gezginler ve Bilimsel Çalışmalar”, Türkler, C. XI, Ankara 2002, ss. 251-259.
• ÇAKIR, Emine, “Gelin Kuşağı: Bekaret Kuşağı mı Bereket Kuşağı mı?”, Milli Folklor, S. 134, Yaz 2022, ss. 145-158.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitapevi Yayınları, Ankara 2005.
• EBÛ ABDULLAH MUHAMMED b. İSMÂİL EL-BUHÂRÎ, ahîhu’l-Buhârî, C. 5, Daru İbn Kesir-Daru’l-Yemâme, Dımaşk 1993.
• EKİNCİ, Ekrem Buğra, “Osmanlı Hukukunda İzinname ile Nikah”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, S. 2, Güz 2006, ss. 41-60.
• FEYİZLİ, Hasan Tahsin, Feyzü’l-Furkân Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meali, Server İletişim, İstanbul 2008.
• GARNETT, Lucy Mary Jane, Home Life In Turkey, New York 1909.
• HALICI, Gülşah, “Hem Ağlarım Hem Giderim: Koruma Yaklaşımları Bağlamında Kına Geceleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 69/13, Mart 2020, ss. 95-101.
• İLYA, Didem, UYSAL, Mehmet, “İngiliz Kadın Seyyahlar Harvey ve Garnett’in Gözüyle Osmanlı Kadını”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, S. 6/3, Ocak 2015, ss. 1-22.
• KAMA, Sezen, “Osmanlı Hukukunda Evlilik Akdi ve Söz Konusu Akdin 1869 Tarihli Tabiiyyet-i Osmaniyye Kanunnamesine Göre Osmanlı Tabiiyyetine Etkisi”, Journal of Istanbul University Law Faculty, C 71, S 1, Ağustos 2013, ss. 673-708.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Tarih Araştırmalarında Usûl, TTK Basımevi, Ankara 2014.
• LEWİS, Bernard, “Doğuya Giden Bazı İngiliz Seyyahları”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S.1/2, İzmir 1984, ss. 245-264.
• MANDALOĞLU, Mehmet, “Eski Türklerde Aile ve Evlilik Anlayışı”, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 8/4, Temmuz 2022, ss. 481-498.
• ÖGEL, Bahaeddin, Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2001.
• ŞAHİN, Gürsoy, “XIX. Yüzyılda İngiliz Gezginlerin Kaleminden Osmanlı Yöneticileri ve Yönetim Sistemi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.22 TBMM’nin 100. Yılı ve Milli İrade Özel Sayısı, Afyon Kasım 2020, ss. 69-91.
• TABERANİ, el-Mu’cemu’l-Evsat, C. VIII, Daru’l-Harameyn, Kahire 1995.
• TEZCAN, Mahmut, “İslam Öncesi ve Sonrası Eski Türk Ailesinin Sosyo-Kültürel Nitelikleri”, Tarih Boyunca Türklerde Ev ve Aile Semineri-Bildiriler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, İstanbul 1998, ss. 1-20.
• TURHAN TUNA, Sibel “Türk Dünyasındaki Düğünlerde Koltuklama ve Kırmızı Kuşak Bağlama”, Bilig, S. 38, Yaz 2006, ss. 149-160.
• UZUN, Mustafa, ALBAYRAK, Nurettin, “Hamam”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 15, İstanbul 1997, ss. 430-433.
• YARAN, Rahmi, “Düğün, ‘İslam’da Düğün’”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.10, İstanbul 1994, ss. 15-16.
• YAZICI, Hüseyin, “Seyahatname”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 37, İstanbul 2009, ss. 9-11.
• YÜCETÜRK, Seher, “Osmanlı Toplumunda Evlenmek İçin Gerekli Aşamalar ve Çok Eşliliğe Dair”, Tarih Üzerine Araştırma Yazıları I, İKSAD, Ankara 2022, ss. 71-87.