TURKS AND UIGHURS DURING THE REBELLION OF AN LUSHAN SHI CHAOYI (755-762)

Yıl 2024, Sayı: PROF. DR. EŞREF BUHARALI ÖZEL SAYISI, 541 - 548, 24.11.2024

Ablet Kamalov Çevirmen: Kazım Cihat Kalkan

https://doi.org/10.53718/gttad.1500157

Öz

The article examines the accounts of the Chinese sources of the Tang epoch to reconstruct the first joint Uyghur-Tang military action of 756 against the forces of the anti-Tang insurgents led by Ashina Congli. Ashina Congli was a member of the Turkic royal clan ‘Ashina’, who, with many others, fled to China during the rise of the Uyghur kaghans in 742-744 and served in the Tang army under the command of the military governor An Lushan (Roxan). When the latter rose against the Tang dynasty in 755, Ashina Congli initially supported him and fought against the imperial forces. However, soon Ashina Congli left the insurgents’ camp, but did not join the Tang imperial army: instead, he stationed in Ordos, near the borders of the Uyghur Kaghanate showing his intention to return to the Steppe. When the Tang Emperor requested a military assistance from the Uyghur rulers, it was rendered against the troops of Ashina Congli. The author of the article for the first time draws attention to the figure of Ashina Congli, whose forces became a target of the joint Uyghur-Tang military action. This was the first military march of the Uyghur army to the territory of Tang China during the rebellion of An Lushan and his successors (755-762 AD). The fact that the Uyghur army was led kaghan (El Etmish Bilge Kaghan/Bayan-chor) showed an extreme significance of the military action. Analysis of the Chinese accounts on the joint Uyghur-Tang military action allowed the author concluding that the Uyghurs had their own interest in liquidation of Ashina Congli, since as a representative of the Turkic royal clan, he was able to return to the territory of the Uyghur Kaghanate to restore the power of the Ashina clan in the Steppe. Coincidence of the interests of two dynasties – the Tang dynasty and the Uyghur ruling clan of Yaglakar, allowed them uniting their troops and liquidating the threat produced by Ashina Congli to both dynasties. The article puts Ashina Congli’s story into the context of involvement of the Turks and Uyghurs (Oghuz) in the rebellion of An Lushan-Shi Chaoyi.

Anahtar Kelimeler

Turks, Ashina Congli, Uyghur Kaghanate, Tang Empire, El Etmish Bilge Kaghan, An Lushan rebellion, the Uyghur-Tang relations

AN LUSHAN-SHİ CHAOYİ İSYANI SIRASINDA TÜRKLER VE UYGURLAR (755-762)

Öz

Bu makale, Ashina Congli idaresindeki Tang karşıtı isyancıların kuvvetlerine karşı 756 yılında gerçekleşen ilk müşterek Uygur-Tang askerî harekâtını yeniden tarif etmek için Çin kaynaklarının kayıtlarını inceliyor. Ashina Congli, 742-744'te Uygur kağanlarının yükselişi esnasında birçoğu Çin'e kaçan ve Tang ordusunda askerî vali An Lushan (Roxan) kumandasında görev yapan Türk hâkim boyu 'Ashina'nın mensubu idi. Sonra, 755'te Tang Hanedanı'na isyan ettiğinde Ashina Congli evvela onu destekledi ve imparatorluk kuvvetlerine karşı savaştı. Mamafih, az zaman sonra Ashina Congli isyancıların ordugâhını terk etti fakat Tang imparatorluk ordusuna katılmadı: bunun yerine Ordos'ta, Uygur Kağanlığı hududunun yakınında konuşlandı. Tang imparatoru, Uygur idarecilerinden askerî yardım istediğinde bu, Ashina Congli'nin birliklerine karşı yapıldı. Makalenin yazarı, kuvvetleri, müşterek Uygur-Tang askerî harekâtının hedefi hâline gelen Ashina Congli figürüne ilk defa dikkat çekiyor. Bu, An Lushan ve haleflerinin isyanı esnasında (755-762), Uygur ordusunun Tang Çini'nin topraklarına ilk askerî yürüyüşüydü. Uygur ordusunun kağan (El Etmiş Bilge Kağan/Bayan Çor) tarafından idare edilmesi, askerî harekâtın son derece ehemmiyetini gösterdi. Müşterek Uygur-Tang askerî harekâtı hakkındaki Çince kayıtların tahlili, yazarın, Ashina Congli'nin ortadan kaldırılmasının Uygurların kendi menfaatleri olduğu neticesine varmasına izin verdi çünkü o Türk hâkim boyunun bir temsilcisi olarak Ashina boyunun bozkırdaki kuvvetini ihya için Uygur Kağanlığı'nın topraklarına dönebilirdi. Tang Hanedanı ve Uygur idareci boyu Yaglakar olarak iki hanedanın menfaatlerinin tevafuku, kuvvetlerini birleştirmelerine ve Ashina Congli'nin her iki hanedan için oluşturduğu tehdidi ortadan kaldırmalarına izin verdi. Bu makale, Ashina Congli'nin hikâyesini, Türklerin ve Uygurların (Oğuz) An Lushan-Shi Chaoyi İsyanı'na dahil olmaları noktasına yerleştiriyor.

Anahtar Kelimeler

Türkler, Ashina Congli, Uygur Kağanlığı, Tang İmparatorluğu, El Etmiş Bilge Kağan, An Lushan İsyanı, Uygur-Tang Münasebetleri