TÜKENMİŞLİK VE İŞ DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: BANKACILIK SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 16, 31.12.2019

Ayhan Bayram

Öz

Araştırmada bankacılık sektörü çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu
arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bankacılık sektöründe
çalışan 285 kişiye anket uygulanmıştır. Verilerin analizi SPSS 24 programı ile
yapılarak %95 güven aralığında sonuçlar değerlendirilmiştir. Ölçeğin yapı
geçerliliğinin belirlenmesi amacıyla açıklayıcı faktör analizi ve AMOS 24
programı ile araştırmanın modelinin uyum indeksleri değerlendirilmiştir.
Güvenilirliğinin belirlenmesi amacıyla cronbach alpha güvenilirlik katsayıları
hesaplanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi belirleyebilmek için korelasyon
analizi yapılmıştır. Tükenmişlik ölçeğinin cronbach alpha değeri ,783 ve iş doyumu ölçeğinin ,921 olarak bulunmuştur.
Bankacılık sektörü çalışanlarının tükenmişlik düzeyinin orta, iş motivasyonu
düzeyinin iyi olduğu belirlenmiştir. Yapılan açıklayıcı faktör analizi
sonuçlarının uygun, doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarının ise kabul
edilebilir değerler arasında olduğu belirlenmiştir. Bankacılık sektörü
çalışanlarının medeni durumlarıyla duyarsızlaşma, kişisel başarı ve iş doyumu
arasında, gelir ve görev durumlarıyla kişisel başarı arasında da farklılık
olduğu belirlenmiştir.  Yapılan
korelasyon analizi sonucunda tükenmişlik ile iş doyumu arasında negatif yönlü
bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Tükenmişliğin boyutlarından duygusal tükenme
ve duyarsızlaşma ile iş doyumu arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu;
kişisel başarı boyutu ile iş doyumu arasında da pozitif yönlü bir ilişki olduğu
belirlenmiştir. Bankacılık sektörü çalışanlarında tükenmişliğe neden olan
unsurlar belirlenerek bu unsurların ortadan kaldırılmasına yönelik yapılacak çalışmalar iş doyumu düzeyini
artırıcı yönde katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Duyarsızlaşma, Duygusal tükenme, Kişisel başarı, Motivasyon

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 7. Baskı, Sakarya: Sakarya Kitabevi.Arı, G.S. & Bal, E.Ç. (2008), “Tükenmişlik Kavramı: Bireyler ve Örgütler Açısından Önemi”, Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 131-148.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M.E. & Kahraman, A. (2005), “Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 115-129.
• Çağlıyan, Y. (2007), Tükenmişlik Sendromu ve İş Doyumuna Etkisi (Devlet ve Vakıf Üniversitelerindeki Akademisyenlere Yönelik Alan Araştırması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Çapri, B. & Güler, M. (2018), “Evaluation of Burnout Levels in Teachers Regarding Socio-Demographic Variables, Job Satisfaction and General Self-Efficacy”, Eurasian Journal of Educational Research, 74, 123-144.
• Çivici, T. (2016), “İş Doyumu, Demotivasyon Faktörleri ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Mimarlar Üzerine Bir Araştırma”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 131-150.
• Ergin, C. (1992), “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, Hacettepe Üniversitesi VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, ss.143–154.
• Feldman, C.B., Brondolo, E., Dayan, D.B. & Schwartz J. (2002), “Sources of Social Support and Burn Out Job Satisfaction and Productivity”, Department of Psychology, 7(1), 84-93.
• Güler, M. (1990), Endüstri İşçilerinin İş Doyumu ve İş Veriminde Depresyon, Kaygı ve Bazı Değişkenlerin Etkisi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Gürsoy, N. (2013), “Hastane Çalışanlarının İş Doyumu ve Tükenmişlik Durumlarının Aile Yaşamına Etkisi: Kurum Ev İdaresi Personeli Üzerine Bir Uygulama”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Hackman, J.R. & Lawler, E. (1971), Employee Reactions to Job Characteristics, Journal of Applied Psychology, 55(3), 259-286.
• Hackman, J.R. & Oldham, G.R. (1980), Work Redesign. Massachusetts: Addison Wesley Publishing.
• Havle, N., İlnem, M.C., Yener, F. & Güöüş, H. (2008), “İstanbul'da Çalışan Psikiyatristlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Bunların Çeşitli Değişkenlerle İlişkisi”, Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 21(1-4), 4-13.
• Kalimo, R., Taris, T. & Schaufeli, W. (2003), “The Effects Of Past And Anticipated Future Downsizing on Survivor Wellbeing: An Equity Perspective”, Journal of Occupational Health Psychology, 8(2), 91-109.
• Kayış, A. (2010), Güvenilirlik Analizi (ss.404-419), Ş. Kalaycı (Ed.) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri 5. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Maslach, C. & Jackson, S.E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113
• Mert, N., Güler, M.E. & Mert, G. (2014), “Toplum Sağlığı Merkezinde Çalışan Sağlık Personelinin Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişki”, Dayanışma Dergisi, 121(1). 8-16.
• Ok, S. (2004), “Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu, Rol Çatışması, Rol Belirsizliği ve Bazı Bireysel Özelliklere Göre İncelenmesi”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(21). 57-67.
• Örkün, Ü. (2011), Tekstil Sektörü Mavi Yaka Çalışanlarının Yaşam Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu Tarafından Yordanması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özdemir, Y. (2009), Ergenlik Döneminde Benlik Kurgusu Gelişiminin Anababanın Çocuk Yetiştirme Stilleri Açısından İncelenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Pines, A.M., & Keinan, G. (2005), “Stress and burnout: The significant difference”, Personality and Individual Differences, 39(3), 625-635.
• Siegall, M. & McDonald, T. (2004), “Person‐Organization Value Congruence, Burnout and Diversion of Resources”, Personnel Review, 33(3), 291-301.
• Yavuzyılmaz, A., Topbaş, M., Çan, E. Çan, G. & Özgün, Ş. (2007), “Trabzon İl Merkezindeki Sağlık Ocakları Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu ile İş Doyumu Düzeyleri Ve İlişkili Faktörler”, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(1), 41-50.
• Yemenici, N.K. (2018), Örneklem Dağılımı Ve Merkezi Limit Teoremi, http://www.buders.com/UNIVERSITE/Universite_Dersleri/olasilik/orneklem_dagilimlari_ve_merkezi_limit_teoremi.pdf. (10.07.2018).
• Yılmaz, V. & Varol, S. (2015), “Hazır Yazılımlar ile Yapısal Eşitlik Modellemesi: Amos, EQS, Lisrel”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44(4), 28-44.