Dünyada Gümrük ve Ticaret Savaşları: Türk Vergi Kapasitesine Etkisinin Analizi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 18, 28 - 53, 30.12.2019

Tülay Baran

Öz

Ülkeler mal ve
hizmet üretiminde kaynak yetersizliğinden dolayı birbirleriyle ekonomik ilişkiler
kurmaktadırlar. Dış ticaretten zarar gören ülkeler ekonomik ilişkide bulunduğu
ülkelere karşı ithalat kısıtlamaları getirip gümrük engelleri ve tarife dışı
engeller koyarak korumacı önlemler almaktadırlar. Aynı şekilde karşı ülkenin misilleme
yaparak bu tedbirleri alması gümrük ve ticaret savaşını başlatmaktadır. Küreselleşme
sebebiyle bu savaş bütün dünya ülkelerini etkisi altına almaktadır. Özellikle
dünya ekonomisi içinde etkin güce sahip olan ülkeler arasında meydana gelen
gümrük ve ticaret savaşları geri dönüşü zor olan zararlara yol açmaktadır. Hazırlanan
çalışmada dünya ekonomisi üzerinde yaşanan ticaret savaşları ele alınmış ve bu
savaşların Türkiye’nin vergi kapasitesine etkisi incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Küresel Ticaret Savaşları, Küresel Gümrük Savaşları, Korumacılık Politikaları

Customs and Trade Wars in the World: Analysis of the Impact on Turkish Tax Capacity

Öz

Countries establish economic relations with each other
due to lack of resources in production of goods and services. Countries that suffer from
foreign trade take protective measures by introducing import restrictions and
imposing customs and non-tariff barriers against countries with which they have
economic relations. Likewise, the other country retaliates and takes these measures to start
the customs and trade war. Because of globalization, this war is affecting all the countries of the
world. Customs and trade wars, especially between countries with effective
power within the world economy, are causing irreversible losses. In the study, trade wars on the world economy were discussed and the impact of
these wars on Turkey's tax capacity was examined

Anahtar Kelimeler

Global Trade Wars, Global Customs Wars

Kaynakça

• Acar, M. (2009), “Liberalizmin İktisadi Modeli Serbest Piyasa Ekonomisi”, Eskieni Sosyal Bilimler Dergsi, https://dergipark.org.tr/eskiyeni/issue/37278/431197, 15, 18-26.
• Aran, B. (2018), “ABD-Çin Ticaret Savaşları ve Türkiye”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu, https://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/4331, Erişim tarihi:12/07/2019.
• Aydemir, C ve Güneş, H.H. (2006), “Merkantilizmin Ortaya Çıkışı”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, www.e-sosder.com,5(15), 136-158.
• Aytekin, İ ve Uçan,O. (2018), “Ticaret Savaşları ve Korumacı Politikalar: Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye İlişkileri Bakımından Bir İnceleme”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 851-862, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/598112, Erişim tarihi: 04/11/2019.
• Bakırtaş, İ ve Tekinşen, A. (2004), “Dünya Savaşları ve Büyük Buhran Arasındaki Etkileşimin Ekonomi Politiği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 83-100.
• Bayar, M. (2018), “ABD-Çin Ticaret Savaşının Arka Planı”, Stratejik Düşünce Enstitüsü, https://www.sde.org.tr/degerlendirme/sd-degerlendirme-abd-cin-ticaret-savasinin-arka-plani-analizi-11567, Erişim tarihi: 01/08/2019.
• Cengiz, O. (2018), “Neoliberal Çağda, Korumacı Politikalar Ekseninde Yeni Uluslararası Ekonomik Rekabet Alanı: ABD – Çin Mücadelesi”, 5(14), 799-809.
• Cicioğlu, Ş. ve Yıldız, A. (2018), “Kriz Dönemlerinde Reel Ekonomik Göstergelerin Sinyal Yaklaşımı ile Değerlendirilmesi: 1999-2017 Türkiye Örneği”, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 1,38-73.
• Durusoy, S. (2013), “Krizin Orta ve Uzun Vadeli Yıkıcı Etkisi: Yükselen Korumacılık”, İnternational Conference On Eurasian Economies 2013, Session 7B-Uluslararası Ticaret, 510-517.
• Düşündere Taşöz, A ve Dündar, M. (2019), “Amerika’nın Demir-Çelik ve Alüminyum İthalatına Getirdiği Ek Gümrük Vergileri Türkiye’yi Ne Kadar Etkiledi)”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu, https://www.tepav.org.tr/upload/mce/2019/haberler/abd_demir_celik_2018.pdf, Erişim tarihi: 21/09/2019. DW. (2019), Çinden ABD’ye Gümrük Vergisi Misillemesi, https://www.dw.com/tr/%C3%A7inden-abdye-g%C3%BCmr%C3%BCk-vergisi-misillemesi/a-49000145, Erişim tarihi: 19/09/2019.
• Edizdoğan, N. ve Çelikkaya, A. (2010), Vergilerin Ekonomik Analizi, Dora Yayınları.
• Eğilmez, M. (2018), “Ticaret Savaşları”, http://www.mahfiegilmez.com/2018/09/ticaret-savaslar.html, Erişim tarihi: 03/08/2019.
• Erdil, Ö ve Başıböyük, Ö. (2018), “Küresel Ticaret Savaşları Başladı”,TOKKDER, Erişim tarihi: 03/08/2019.
• Erkan, B. (2012), “Ülkelerin Karşılaştırmalı İhracat Performanslarının Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Katsayılarıyla Belirlenmesi: Türkiye-Suriye Örneği”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 195-218.
• Ertürk, N. (2017), “Ticaret Savaşları ve Dünya Ekonomisine Etkisi”, Fiscaoeconomia Dergisi, 1(2), 88-112.
• Gamberoni, E ve Newfarmer R. (2009), Trade Protection: Incipient but Worrisome Trends, World Bank International Trade Department Trade Notes, 37, March.General Administration of Customs Peoples Republic of China, http://english.customs.gov.cn/statics/report/monthly.html, Erişim tarihi: 22/09/2019.
• Göze Kaya, D ve Durgun Kaygısız, A. (2015), “2008 Küresel Krizi ve Sonrasında Türkiye’de Uygulanan Maliye Politikalarına Genel Bir Bakış”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), 171-194, http://ijmeb.org/index.php/zkesbe/article/view/917/pdf, Erişim tarihi: 05/07/2019.
• Hacaloğlu, H. (2019), Türkiye- ABD GTS Kararı, https://www.amerikaninsesi.com/a/t%C3%BCrkiye-abd-nin-gts-tercihinden-rahats%C4%B1z-olsa-da-serinkanl%C4%B1-kar%C5%9F%C4%B1l%C4%B1yor-/4814513.html, Erişim tarihi: 20/09/2019.
• Hacaloğlu, H. (2018), ABD’den İthal Edilen Ürünlere Uygulanan Vergiler Mütekabiliyet Amaçlı, https://www.amerikaninsesi.com/a/abd-den-ithal-edilen-ürünlere-uygulanan-vergiler-mutekabiliyet-amacli/4486634.html, Erişim tarihi: 21/09/2019.
• International Monetary Fund, (2019), “Dünya Ekonomik Görünüm Raporu”, https://www.imf.org/en/publications/weo, Erişim tarihi: 14/09/2019.
• Kalaycı, İ. (2011), “Küresel Finans Krizine Karşı Korumacılık:Bir GFZT Yaklaşımı”, Sayıştay Dergisi, 83, 69-96.
• Kalaycıoğlu, S. (2017), “Korumacılığın Çirkin Yüzü: Ticaret Savaşları”, Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/45086/korumaciligin_cirkin_yuzu_ticaret_savaslari, erişim tarihi: 20/09/2019.
• KFA Global Fair Agency, (2019), “Çin Halk Cumhuriyeti Ülke Raporu 2019”, http://www.btso.org.tr/documents/countryreport/140.pdf, Erişim tarihi: 15/09/2019.Kocaeli Ticaret Odası “Amerika Birleşik Devletleri Ülke Raporu 2019”, http://koto.org.tr/images/upload/db62dd328dba30b950434c618296ed64.pdf, Erişim tarihi: 15/09/2019.
• Kolçak, M. (2013),”Dış Ticaret Vergilerinin Türkiye Ekonomisine Etkileri”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 188-209, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/30528, Erişim tarihi:01.10.2019.
• Mangır, F ve Acet, H. (2014), “Serbest Ticaret ve Korumacılık, Avrupa Birliği’nde Malların Serbest Dolaşımı ve Türkiye’nin Uyumu”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Dr. Mehmet YILDIZ Özel Sayısı, 93-108.
• Okay, H. (2018), “Dünya Ticaret Savaşları”, https://www.dunya.com/kose-yazisi/dunya-ticaret-savaslari/424048, Erişim tarihi:20/08/2019.
• Öz, E ve Yaraşır, S. (2009), “Global Bir Kavram: Vergi Rekabeti”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (52), 3-40.
• Öz, E ve Kara, M.C. (2016), “Bir Küresel Vergi Uyumu Projesi: BEPS”, Vergi Dünyası Dergisi, (414), 172-181, http://www.ersanoz.com/makaleler/05-02-2016-bir-kuresel-vergi-uyum-projesi.pdf, Erişim tarihi: 01.11.2019.
• Öz, S. (2009), “Büyük Bunalım Deneyimi Işığında Küresel Kriz”, TUSİAD Ekonomik Araştırma Forumu Politika Notu 09-03, http://docplayer.biz.tr/4481307-Buyuk-bunalim-deneyimi-isiginda-kuresel-kriz.html, Erişim tarihi: 01/09/2010.
• Özsümer, E.S. (2019), “İzmir Ticaret Odası Çin Halk Cumhuriyeti Ülke Raporu”, http://izto.org.tr/demo_betanix/uploads/cms/yonetim.ieu.edu.tr/5606_1571311450.pdf, Erişim tarihi: 27/10/2019.
• Polat, F.Y. (2015), Döviz Kurları, Ülke Ekonomisi İçin Önemi ve Kur Savaşları, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.State Taxation Administartion of The People’s Republic of China, http://www.chinatax.gov.cn/eng/c101270/c101273/c5107021/content.html, Erişim tarihi: 21/09/2019.Şahin, M. (2019), “Günümüz Ticaret Savaşlarında Gümrük Vergilerinin Yeri ve Önemi”, Mali Çözüm Dergisi, 29(152), 91-114.
• Tabar, Ç. ve Tokatlıoğlu, M. (2018), “Küresel Ekonomik Kriz Döneminde Türkiye'de Uygulanan Vergi Politikalarının Değerlendirilmesi” International Journal of Public Finance, 3(1), 27 – 46, http://dergipark.gov.tr/ijpf.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü, Merkezi Yönetim Bütçe İstatistikleri, https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri, Erişim tarihi: 02/10/2019.
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2018), “Çin Halk Cumhuriyeti Ülke Pazar Profili”, https://ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati/dogu-asya/cin-halk-cumhuriyeti/ulke-profili/pazar-ile-ilgili-bilgiler, Erişim tarihi: 21/09/2019.
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2019), Türkiye’nin Dış Ticaretinde Yürürlükteki Önlemler, https://www.ticaret.gov.tr/ithalat/ticaret-politikasi-savunma-araclari/korunma-onlemleri/yururlukteki-onlemler, Erişim tarihi: 21/09/2019.
• TUİK, Türkiye’nin Dış Ticaret Hadleri, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, Erişim Tarihi: 15/09/2019.
• Ünay, S ve Dilek, Ş. (2018), “Yeni Korumacılık ve Ticaret Savaşı”, Seta Analiz Raporu, https://setav.org/assets/uploads/2018/01/A228_.pdf, 228, Erişim tarihi: 28/07/2019.
• World Trade Statistical Review 2019, https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2019_e/wts19_toc_e.htm, Erişim tarihi: 10/09/2019.
• World Trade Organization, http://i-tip.wto.org/goods/Forms/GraphView.aspx?period=y&scale=ln, erişim tarihi: 14/09/2019.
• Yılmaz, M ve Divani, E. (2018), “Ticaret Savaşları, Ekonomik Milliyetçilik, Yeni Merkantilizm ve Dünya Ticaret Örgütünün İşlevsizliği”, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 10-24.
• Yılmaz, K. (2009), “Küresel Kriz, Durgunluk ve Artan Korumacılık Eğilimi”, TUSİAD Ekonomik Araştırma Forumu Politika Notu 09-01, https://docplayer.biz.tr/10357958-Politika-notu-09-01-kuresel-kriz-durgunluk-ve-artan-korumacilik-egilimi-mart-2009-kamil-yilmaz-1.html, Erişim tarihi: 01/09/2019.
• ABD’nin Çin Ürünlerine Ek Tarifeleri, https://www.bloomberght.com/abd-nin-110-milyar-dolarlik-cin-urunune-ek-tarifesi-yururluge-girdi-2231674, ve http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/ticaret-savasinda-tansiyon-dusmuyor-abd-resmen-yururluge-koydu-41318779, Erişim tarihi: 19/09/2019.
• 15.08.2018 tarihli 30510 sayılı resmi gazete