Ekonomik Büyüme ile Gümrük ve Lojistik Sektörü İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Panel Veri Analizi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 31, 53 - 65, 31.03.2023

Sefa Özbek

Öz

Ekonomik büyüme, ülke ekonomilerinde en önemli makroekonomik hedefler arasında yer almaktadır. Söz konusu hedef, küreselleşme süreci ile birlikte içeriği genişletilerek ekonomik kalkınma olarak güncellenmeye başlamıştır. Söz konusu hedefler için en önemli hususlardan birisi sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır. Bu durum bazı sektörlerin ön plana çıkmasıyla mümkün olabilmektedir. Hizmet sektörünün alt kolları arasında bulunan lojistik sektörü bu kapsamda değerledirilebilmektedir. Teknolojik ilerlemeler, bilgi-bilişim sektöründeki gelişmeler ve artan nüfus ile birlikte gümrük ve lojistik faaliyetlerinde önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu çalışmada gümrük ve lojistik ile ekonomik büyüme ilişkisi gelişmekte olan ülkeler için araştırılmaktadır. Küreselleşmenin derinleştiği 2000’li yıllar sonrası dönemi kapsayan örneklem döneminin ele alındığı çalışmada panel veri analizi yönteminden yararlanılmaktadır. Söz konusu çalışmada kontrol değişkeni olarak ihracat kullanılmıştır. Böylece ekonomik büyüme üzerinde hem gümrük ve lojistik faaliyetlerinin hem de ihracatın etkisi ortaya konmaktadır. Ampirik bulgular, analize dahil edilen gelişmekte olan ekonomilerde lojistik sektöründe meydana gelen gelişmelerin ekonomik büyüme üzerinde negatif etkisi olduğunu göstermektedir. İhracatta meydana gelen artışların ise ekonomik büyüme üzerinde pozitif etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Gümrük ve Lojistik, Panel Veri Analizi

The Relationship between Economic Growth and Customs and Logistics Sector: A Panel Data Analysis on Developing Countries

Öz

Economic growth is among the most important macroeconomic targets in national economies. The aforementioned goal has begun to be updated as economic development by expanding its content with the globalization process. One of the most important issues for these goals is to ensure sustainability. This may be possible if some sectors come to the fore. The logistics sector, which is among the sub-branches of the service sector, can be evaluated in this context. With technological advances, developments in the information-informatics sector and increasing population, significant developments have been experienced in customs and logistics activities. In this study, the relationship between customs and logistics and economic growth is investigated for developing countries. The panel data analysis method is used in the study, which deals with the sampling period covering the period after the 2000s, when globalization deepened. In this study, export was used as a control variable. Thus, the effects of both customs and logistics activities and exports on economic growth are revealed. Empirical findings show that the developments in the logistics sector in the developing economies included in the analysis have a negative impact on economic growth. It has been concluded that the increase in exports has a positive effect on economic growth.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Customs and Logistics, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Ağayev, S. & Yamak, N. (2010). “Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkelerinde Ekonomik Büyümenin Belirleyicileri”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 179-204.
• Akandere, G. (2021). “Dijitalleşme Düzeyi ve Yeşil Lojistik Uygulamaların Lojistik Performansa Etkisi”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1979-2000.
• Alper, F. Ö. (2019). “Determinants of Economic Growth: The Case of Turkey under Structural Breaks”. Fiscaoeconomia, 3(1), 202-227.
• Araç, A. & Ceylan, R. (2016). “Beşeri sermayenin Büyüme Sürecindeki Rolü: Türkiye Örneği”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 9-33.
• Bahramian, P. & Saliminezhad, A. (2019). “On the Relationship between Export and Economic Growth: A Nonparametric Causality-In-Quantiles Approach for Turkey”. The Journal of International Trade Economic Development, 29(1), 131-145.
• Bai, J. & Ng, S. (2010). “Panel Unit Root Tests with Cross-Section Dependence: A Further Investigation”. Econometric Theory, 1088-1114.
• Baktemur, F. İ. (2021). “Türkiye’de Ihracat ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Doğrusal Olmayan Nedensel İlişkinin Analizi”. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 80-90.
• Balassa B. (1978). “Exports and Economic Growth: Further Evidence”. Journal of Development Economics, 5(2), 181–189.
• Balassa B. (1985). “Exports, Policy Choices, and Economic Growth in Developing Countries After The 1973 Oil Shock”. Journal of Development Economics, 18(1), 23-35.
• Baltagi, B. H. & Wu, P. X. (1999). “Unequally Spaced Panel Data Regressions with AR (1) Disturbances”. Econometric Theory, 15(6), 814-823.
• Beaumont, R. (2012). “An Introduction to Statistics Correlation”, http://www.floppybunny.org/robin/web/virtuaLNCRassroom/stats/basics/part9.pdf (Erişim tarihi: 07.04.2022). Bhargava, A., Franzini, L. & Narendranathan, W. (1982). “Serial Correlation and the Fixed Effects Model”. Review of Economic Studies, 49(4), 533-49.
• Bozkurt, C. & Mermertaş, F. (2019). “Türkiye ve G8 ülkelerinin Lojistik Performans Endeksine Göre Karşılaştırılması”. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 7(2), 107-117.
• Breitung, J. & B. Candelon (2006). “Testing for Short- and Long-run Causality: A Frequency Domain Approach”. Journal of Econometrics, 132, 363-378.
• Breusch, T. S. & Pagan A. R. (1980). “The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics”. Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Çeştepe, H. & Ergün Tatar, H. (2018). “Yolsuzluk ve Gelir Eşitsizliği: Gelişmekte Olan Ülkeler için Panel Veri Analizi”. Journal of Management and Economics Research, 16(2), 111-123.
• Dash, R. K. (2009). “Revisited Export-Led Growth Hypothesis: An Empirical Study on India”. South Asia Economic Journal, 10(2), 305-324.
• Daştan, Ü. (2021). “E-Gümrük Kapsamında Türkiye’nin Kara Sınır Kapılarının Lojistik Aşamasında İncelenmesi”. Gümrük ve Ticaret Dergisi, 8(24), 55-65.
• Diks, C. & Panchenko V. (2006). “A New Statistic and Practical Guidelines for Nonparametric Granger Causality Testing”. Journal of Economic Dynamics and Control, 30(9), 1647- 1669.
• Doru, Ö., & Dabakoglu, M. (2021). “Seçilmis Ülkelerde Yüksek Teknolojili Ürün Ihracatı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Bingol University Journal of Economics and Administrative Sciences, 5(2), 295-313.
• Dumitrescu, E. I. & Hurlin, C. (2012). “Testing for Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels”. Economic Modelling, 29(4), 1450-1460.
• Edwards, S. (1993). “Openness, Trade Liberalization, and Growth in Developing Countries”. Journal of Economic Literature, 31, 1358-1393.
• Engle, R. F. & Granger, C. W. J. (1987). “Co-Integration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing”. Econometrica, 55(1), 251-276.
• Erdoğan, L., Tiryaki, A., & Ceylan, R. (2018). “Türkiye'de Uzun Dönem Ekonomik Büyümenin Belirleyicilerinin ARDL, FMOLS, DOLS ve CCR Yöntemleriyle Tahmini”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(4), 39-57.
• Falk, M. (2009). “High-tech Exports and Economic Growth in Industrialized Countries”. Applied Economics Letters, 16(10), 1025- 1028.
• Financial Times Stock Exchange (FTSE). (2020) https://www.ftse.com/analytics/factsheets/home/constituentsweights. (Erişim tarihi: 14.03.2022).
• Gengenbach, C., Urbain, J. P. & Westerlund, J. (2016). “Error Correction Testing in Panels with Common Stochastic Trends”. Journal of Applied Econometrics, 31(6), 982-1004.
• Geweke, J. (1982). “Measurement of Linear Dependence and Feedback between Multiple Time Series”. Journal of American Statistical Association, 77, 304-324.
• Geweke, J., (1984a). “Measures of Conditional Linear Dependence and Feedback between Time Series”. Journal of American Statistical Association, 79, 907-915.
• Geweke, J., (1984b). “Inference and Causality in Economic Time Series Models”. Handbook of Econometrics, 2, 1101-1144.
• Giles, J. A. & Williams C. L. (2000). “Export-led Growth: A Survey of the Empirical Literature and Some Non-Causality Results, (Part I)”. Journal of International Trade and Economic Development, 9(3), 261-337.
• Göçer, İ. & Mercan, M. & Hotunluoğlu, H. (2012). “Seçilmiş OECD ülkelerinde Cari Işlemler Açığının Sürdürülebilirliği: Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Çoklu Yapısal Kırılmalı Panel Veri Analizi”. Maliye Dergisi, (163), 449-467.
• Göçer, İ. (2013). “Ekonomik Büyümenin Belirleyicileri: Sınır Testi Yaklaşımı”. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 75-91.
• Greenaway, D. & Sapsford D. (1994). “What Does Liberalisation Do for Exports and Growth?”. Weltwirtschaftliches Archiv, 130(1), 152-174.
• Gündüz, M., Alakbarov, N. & Erkan, B. (2018). “Türkiye’de Ekonomik Büyümenin Belirleyicisi Olarak Toplam Faktör Verimliliği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 253-270.
• Güriş, S. & Yaman, B. (2018). “OECD Ülkelerinde İşsizliği Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Modelleri ile Analizi”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(1), 136-146.
• Helpman, E. & Krugman, P. R. (1985). “Market Structure and Foreign Trade: Increasing Returns, Imperfect Competition, and the International Economy”, MA: MIT Press. Cambridge.
• Hosoya, Y. (1991). “The Decomposition and Measurement of the interdependence Between Second-Order Stationary Process”. Probability Theory and Related Fields, 88, 429-444.
• Hosoya, Y. (2001). “Elimination of Third-Series Effect and Defining Partial Measures of Causality”. Journal of Time Series Analysis, 22, 537-554.
• Im, K. S. & M. H. Pesaran & Y. Shin (2003). “Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels”. Journal of Econometrics, 115(1), 53-74.
• İnci, C. (2014). “Finansal Yönetim Kararlarının Firmanın Karlılığı ve Piyasa Değeri Üzerindeki Etkileri: BIST’deki Sanayi Şirketleri Üzerine Bir Panel Veri Uygulaması”. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak. Johansen, S. & Juselius, K. (1990). “Maximum Likelihood Estimation and Inferences on Cointegration with Applications to the Demand for Money”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169–210.
• Johansen, S. (1991). “Estimation and Hypothesis Testing of Cointegration Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models”. Econometrica, 59, 1551-1580.
• Jung, W. S., & Marshall, P. J. (1985). “Export Growth and Causality in Developing Countries”. Journal of Development Economics, 18(1), 1-12.
• Karasaç, F., & Sağın, A. (2018). “Kamu ve Özel Kesim Ar-Ge harcamalarının Yüksek Teknolojili Malların Ihracatına Etkisi: Avrupa Ekonomileri Analizi”. Journal of European Theoretical and Applied Studies, 6(1), 11-25.
• Kilavuz, E., & Topcu, B. A. (2012). “Export and Economic Growth in the Case of the Manufacturing Industry: Panel Data Analysis of Developing Countries”. International Journal of Economics and Financial Issues, 2(2), 201-215.
• Kónya, L. (2006). “Exports and Growth: Granger Causality Analysis on OECD Countries with a Panel Data Approach.” Economic Modelling, 23, 978-992.
• Lancaster K. (1980). “Intra-industry Trade under Perfect Monopolistic Competition”. Journal of International Economics, 10(2), 151–175.
• McKinnon R. I. (1964). “Foreign Exchange Constraints in Economic Development and Efficient Aid Allocation”. The Economic Journal, 74 (294), 388–409.
• Mercan, M. (2014). “Ekonomik Büyümenin Belirleyicileri ve 2008 Krizi: Orta Asya Ülkeleri ve Türkiye Ekonomisi için Panel Veri Analizi”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(1), 125-142.
• Naimoğlu, M. & Akal, M. (2021).” Yükselen Ekonomilerde Enerji Etkinliğini Arz Yanlı Etkileyen Faktörler”. Verimlilik Dergisi, (1), 16-31.
• Oğul, B. (2022). “Vergi Geliri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Seçilmiş OECD Ülkeleri Üzerine Ampirik Bir İnceleme”. Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-12.
• Özbek, S. (2022). “Türkiye Ekonomisinde Gümrük ve Lojistik Faaliyetleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisinin ARDL, FMOLS ve CCR Yöntemleri İle Analizi”. Journal of Economics and Research, 3(1), 55-69.
• Palley, T. I. (2012). “The Rise and fall of Export-Led Growth”. Investigación Económica, 71(280), 141-161.
• Pesaran, H. (2004). “General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels”. University of Cambridge. Cambridge Working Papers in Economics, 435, 1-38.
• Pesaran, M. H. (2007). “A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross‐Section Dependence”. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
• Pesaran, M. H., Ullah A. & Yamagata T. (2008). “A Bias‐Adjusted LM Test of Error Cross‐ Section Independence”. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
• Prebisch, R. (1950). “The Economic Development of Latin America and its Principal Problems”. NY: United Nations. Şahbaz, A., Ağır, H. & Yanar, R. (2014). “Seçilmiş Asya Ülkeleri için ihracata Dayalı Büyüme Modeli Panel Nedensellik Analizi”. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, 24-43.
• Şahin, L. & Şahin, D.K. (2021). “The Relationship between High-Tech Export and Economic Growth: A Panel Data Approach for Selected Countries”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(1), 22-31.
• Sandalcılar, A.R. (2012). “BRIC Ülkelerinde Ekonomik Büyüme ve ihracat Arasındaki Ilişki: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 161-179.
• Sargan, J. D. & Bhargava A. (1983). “Testing Residuals from Least Squares Regression for Being Generated by the Gaussian Random Walk”. Econometrica: Journal of the Econometric.Society, 51(1), 153-174.
• Şeker, A. & Özcan, S. (2019). “Yüksek Teknolojili Ürün Ihracati ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (3), 865-884.
• Şimşek, M. & Kadilar, C. (2010). “Türkiye’de Beşeri Sermaye, Ihracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Ilişkinin Nedensellik Analizi”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 115-140.
• Şimşek, T., & Yiğit, E. (2019). “Lojistik Performans ve Ekonomik Büyüme Arasindaki Ilişki: Orta-Doğu Avrupa Ülkeleri ve Türkiye Örneği”. Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 7(2), 169-177.
• Singer, H. W. (1950). “The Distribution of Gains between Investing and Borrowing Countries”, Amer. Econ. Rev., 40(2), 473-85.
• Stock, J. H. (1999). “A Class of Tests for Integration and Cointegration. cointegration, causality and forecasting. A Festschrift in Honour of Clive WJ Granger, 137-167.
• Strandhagen, J. O., & Vallandingham, L. R., Fragapane, G., Strandhagen, J. W., Stangeland, A. B. H., & Sharma, N. (2017). “Logistics 4.0 and Emerging Sustainable Business Models”. Advances in Manufacturing, 5(4), 359-369.
• Tang, C. F. & Lai, Y. W. (2011). “The Stability of Export-Led Growth Hypothesis: Evidence from Asia's Four Little Dragons”, MPRA Paper, No. 27962.
• Taştan, H. (2010). “Türkiye’de Ihracat, Ithalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Ilişkilerinin Spektral Analizi”. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 87-98.
• Türkmen, S. & Özbek, S. (2021). “İhracat Büyümenin Itici Gücü mü? Gelişmekte Olan Ülkelerden Kanıtlar”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 1470-1484.
• WDI (Word Development Indicatiors) (2021). Ülke istatistikleri, https://lpi.worldbank.org/international/scorecard. (Erişim tarihi: 09.07.2022).
• Westerlund, J. (2007). “Testing for Error Correction in Panel Data”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 69(6), 709-747.
• Yaman, H. & Sungur, O. (2020). “İleri Teknoloji Ihracati ve Büyüme Ilişkisi: OECD Ülkelerine Yönelik Ekonometrik Bir Analiz”. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 63-80.
• Yıldız, Ü. (2017). “BRICS Ülkeleri ve Türkiye’de Yüksek Teknoloji Ihracatı ve Ekonomik Büyüme Ilişkisinin Panel Veri Analizi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(53), 26-34.
• Yoo, S.H. (2008). “High-technology Exports and Economic Output: An Empirical Investigation”. Applied Economics Letters, 15(7), 523- 525.
• Yurtkuran, S. (2021). “Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Lojistik Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(3), 1245-1260.