Bebeklerin Sağlığı ve Gelişimi ile ilgili Geleneksel Uygulamalar

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: Ek, 183 - 193, 31.12.2020

Figen Gürsoy Fatih Aydoğdu Burçin Aysu Neriman Aral

Öz

Annelerin bebek sağlığı ve gelişimi ile ilgili geleneksel uygulamalarda bulundukları bilinmektedir. Bu uygulamalar şehirden şehre değişmekte, kültür doğrultusunda şekillenmektedir. Bu durum çocuk gelişimi ve sağlığı alanında çalışan pek çok disiplini yakından ilgilendirmektedir. Çünkü bebeklere doğru müdahalelerde bulunma ve annelerin bu müdahalelerinin nedenlerini anlama ve rehberlik etme noktasında annelerin bebeklerin sağlığı ve gelişimi ile ilgili uygulamalarının belirlenmesi önemli görülmektedir. Bu araştırmada annelerin bebeklerin sağlığı ve gelişimi ile ilgili geleneksel uygulamalarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nde öğrenim gören, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illerde yaşayan 230 öğrencinin annesi dahil edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Anket Formu kullanılmıştır. Anket Formunda annelerin bebeklerinin sağlığının korunması ve gelişiminin desteklenmesi ve hastalıkların tedavisinde yaptıkları uygulamalar gibi konularda geleneksel uygulama ve inanışlarının neler olduğunu belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde annelerin bebeklerin bakımı konusundaki geleneksel uygulamalara yer verme durumlarının yaş, çocuk sayısı ve bilgi kaynaklarına göre değiştiği, bebeklerin hastalıklardan korunmaları ve sağlıklı olmaları konusundaki geleneksel uygulamalarının ise öğrenim durumu, eşin ailesiyle birlikte yaşama ve bilgi kaynaklarına göre farklı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca annelerin bebeklerin bakımı, hastalıklardan korunması ve sağlıklı olmaları konusunda farklı geleneksel uygulamalara yer verdikleri saptanmıştır. Annelerin bebek bakımında geleneksel uygulamalara yer verme durumlarının çeşitli değişkenlere göre farklılaştığı ve farklı uygulamalara yer verdikleri söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Bebek, Bebek Sağlığı, Geleneksel Uygulamalar, Kültür, Gelenek

Traditional Applications On The Health And Development Of Babies

Öz

It is known that mothers perform traditional practices about their babies’ health and development. Such practices vary from one city to other and shape in accordance with culture. This situation closely interests many disciplines regarding child development and child health. It is because of the fact that it is regarded important to determine mothers’ practices about their babies’ health and development in order to understand the reason behind the mothers’ practices and guide them about this subject so that they can treat their babies correctly. In this study was aimed to examine the mothers’ traditional practices about their babies’ health and development. The study included the mothers of 230 students studying at Erzincan Binali Yıldırım University, whose family lived in the provinces of the Eastern and Southeastern Anatolia Region. Semi-Structured Interview Form developed by the researchers was used as the data collection tool. In the form, there were questions to determine the traditional practices and beliefs, which were used by the mothers for protecting their babies’ health, supporting their babies’ development and curing the diseases, in the cities where students live. When the findings obtained from the study were analyzed, it was determined that the mothers' inclusion of traditional practices in the care of babies varies according to age, number of children and information sources, and the traditional practices of babies in terms of protection and health are different according to their educational background, spouse's family and information sources. In addition, it was determined that mothers included different traditional practices in terms of babies' care, protection from diseases and health. It can be said that the situation of mothers including traditional practices in baby care varies according to various variables and they include different practices.

Anahtar Kelimeler

Baby, Baby Health, Tradition Practices, Culture

Kaynakça

• Al-Sagarat, A. Y., Al-Kharabsheh, A. (2017). Traditional practices adopted by Jordanian mothers when caring for their infants in rural areas. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, 14(1), 1-9.
• Aksoy, V. ve Diken, İ. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10 (1), 59-70.
• Aral, N. ve Arslan Kılıçoğlu, E. (2018). Türk kültürü, bez bebekler, kültürel aktarım. 6. Uluslararası Multidisipliner Avrasya Kongresi, Roma La Sapienza Üniversitesi, 4-6 Eylül, Tam Metin Bildiri Kitabı, 435-444, Roma.
• Aral, N., Gürsoy, F., Aydoğdu, F. ve Aysu, B. (2018). Okulöncesi eğitime devam eden göçmen aile çocuklarının sağlıklı yaşamlarının desteklenmesi konusunda göçmen annelerin görüşlerinin incelenmesi” 4. Uluslararası Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Sempozyumu, Alanya Alaattin Keykubat Üniversitesi, 3-5 Mayıs, Tam Metin Kitabı, 1560-1571, Alanya.
• Aral, N., Gürsoy, F. ve Aysu, B. (2015). Atasözlerinde çocuğa bakış ve eğitim. III. Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu, 08-10 Ekim, Tam Metin Kitabı, 333-340, Ankara Üniversitesi ve Kazan Belediyesi, Ankara.
• Bölükbaş, N., Erbil, N., Altunbaş, H. ve Arslan, Z. (2009). 0–12 aylık bebeği olan annelerin çocuk bakımında başvurdukları geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 164-176.
• Buser, J. M., Moyer, C. A., Boyd, C. J., Zulu, D., Ngoma-Hazemba, A., Mtenje, J. T., et.al. (2020). Cultural beliefs and health-seeking practices: Rural Zambians' views on maternal-newborn care. Midwifery, (85), 1-10.
• Coehlo, D.P. & Manoogian, M.M. (2020). Culturally sensitive nursing care of families. Family Health Care Nursing : Theory, Practice, and Research. Joanna Rowe Kaakinen, Deborah Padgett Coehlo, Vivian Gedaly-Duff, Shirley May Harmon Hanson (Eds.). USA: F. A. Davis Company.
• Çalışkan, Z. ve Bayat, M. (2011). Annelerin bebek bakımı uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörler: Bir Kapadokya örneği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14 (2), 30-23.
• Çınar, İ. Ö., Aslan, G. K., Kartal, A., İnci, F. H. ve Koştu, N. A. (2015). Annelerin 0-1 yaş bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemlerin incelenmesi. TAF Prev Med Bull, 14(5), 378-386.
• Deniz, Ü. ve Özer, E. (2012). Bebek ve çocuk bakımı. Anne Çocuk Sağlığı ve İlkyardım. Ed.:Ümit Deniz, Ömer Rıfkı Önder. S.: 93-109. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Dik, K., Koyuncuoğlu, E., Çelik, T., ve Korkmaz, A. (2012). Annelerin bebek bakımı ve beslenmesi ile ilgili bilgi düzeyleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 55, 77-81.
• Eğri, G. ve Gölbaşı, Z. (2007). 15-49 yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 6(5), 313 – 320.
• Ertem, İ. Ö. ve Doğan, D. G. (2005). Bebeklik ve erken çocukluk döneminde gelişim. Gelişimsel Pediatri. Ed.: İlgi Öztürk Ertem. S.:27-48. Ankara: Çocuk Hastalıkları Araştırma Vakfı.
• Karabulutlu, Ö. (2014). Kars ilinde doğum sonu dönemde yenidoğan bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamaların belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7 (4), 295-302.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Küçükoğlu, S. ve Çelebioğlu, A. (2014). Hasta yenidoğanların annelerinin emzirme özyeterlilik düzeyi ve emzirme başarılarının incelenmesi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2 (1), 1-11.
• Shrestha, S., Adachi, K., Petrini, M. A., Shrestha, S., & Khagi, B. R. (2016). Development and evaluation of a newborn care education programme in primiparous mothers in Nepal. Midwifery, 42, 21-28.
• Sivri, B. ve Karataş, N. (2015). Toplumun kültürel yönü: doğum sonu dönemde anne ve bebek bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamalar ve dünyadan örnekler. Güncel Pediatri, 13 (3), 183-193.
• Risisky, D., Chan, R. L., Zigmont, V. A., Asghar, S. M., & DeGennaro, N. (2018). Examining delivery method and infant feeding intentions between women in traditional and non-traditional prenatal care. Maternal and Child Health Journal, 22(2), 274-282.
• Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (2018). http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/ rapor/ TNSA2018_ana_Rapor.pdf adresinden 08.07.2020 tarihinde alınmıştır.
• Uğurlu, E., Başbakkal, Z, Dayılar, H, Çoban, V. ve Ada, Z. (2013). Ödemişte bulunan annelerin bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemlerin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (3), 342-360.
• Yalçın, H. (2012). Gebelik, doğum, lohusalık ve bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamalar (Karaman örneği). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 55(1), 19-31.
• Zeyneloğlu, S., & Kısa, S. (2018). Traditional practices for maternal and newborn care among Turkish postpartum women. Applied Nursing Research, 39, 148-153.