Yerel Halkın Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurlarına İlişkin Farkındalığının Belirlenmesi: Balıkesir Örneği

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 511 - 528, 31.05.2025

Hayriye Duman , Damla Kütüklü , Cevdet Avcıkurt

Öz

Yerel halkın somut olmayan kültürel miras unsurlarına yönelik farkındalığının belirlenmesi, bir toplumun kültürel mirasını koruması, yaşatması ve gelecek nesillere aktarması için hayati öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Balıkesir'deki yerel halkın somut olmayan kültürel mirasa ilişkin farkındalık düzeylerini ve bu farkındalığın demografik faktörlerle olan ilişkisini incelemektedir. Anket yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada, 04 Nisan - 12 Nisan 2024 tarihleri arasında 405 katılımcıdan veriler toplanmıştır. Çalışmanın veri toplama aşamasında, kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizi, SPSS yazılımı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları, cinsiyet, medeni durum, memleket, yaş grubu ve Balıkesir'de yaşama süresi gibi değişkenlerin, somut olmayan kültürel miras farkındalığı üzerinde anlamlı farklılıklara yol açtığını ortaya koymaktadır. Kadınların farkındalık düzeylerinin erkeklerden daha yüksek olduğu, evli bireylerin bekârlara kıyasla daha fazla farkındalık sergilediği, Balıkesir'de doğmuş ve büyümüş bireylerin farkındalık düzeylerinin diğer bireylere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, yaş grupları arasında da farklılıklar bulunmuş; orta yaş ve üzeri bireylerin, gençlere kıyasla somut olmayan kültürel mirasın korunmasına daha fazla önem verdikleri tespit edilmiştir. Balıkesir'de uzun süre yaşamış bireylerin farkındalık düzeyleri, daha kısa süreli ikamet edenlere göre daha yüksek bulunmuştur. Bu sonuçlar, somut olmayan kültürel mirasın korunmasında demografik değişkenlerin rolünü vurgulamakta ve kültürel mirasın sürdürülebilirliğini sağlamak için toplumsal farkındalığın artırılmasına yönelik stratejilerin önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Halk , Somut Olmayan Kültürel Miras , Farkındalık , Balıkesir.

Etik Beyan

Balıkesir Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Komisyonu 03.04.2024 tarihli ve 2024/03 sayılı toplantısında alınan karar gereği Etik onay belgesi verilmiştir.

Determining the Awareness of Local People Regarding Intangible Cultural Heritage Elements: The Case of Balıkesir

Öz

Determining the awareness of local people regarding intangible cultural heritage elements is of vital importance for a society to protect, preserve and pass on its cultural heritage to future generations. The aim of this study is to examine the awareness levels of local people in Balıkesir regarding intangible cultural heritage and the relationship between this awareness and demographic factors. In the study conducted using the survey method, data were collected from 405 participants between April 04 and April 12, 2024. In the data collection phase of the study, convenience sampling method was used. The data were analyzed using the SPSS program. The research results reveal that variables such as gender, marital status, hometown, age group and duration of residence in Balıkesir lead to significant differences in intangible cultural heritage awareness. It was determined that women's awareness levels were higher than men, married individuals exhibited more awareness compared to singles, and individuals born and raised in Balıkesir had higher awareness levels than other individuals. In addition, differences were found between age groups; it was determined that middle-aged and older individuals gave more importance to the protection of intangible cultural heritage compared to young people. The awareness levels of individuals who have lived in Balıkesir for a long time were found to be higher than those who have resided for a shorter time. These results highlight the role of demographic variables in the protection of intangible cultural heritage and reveal the importance of strategies to raise public awareness to ensure the sustainability of cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

Local People , Intangible Cultural Heritage , Awareness , Balıkesir.

Kaynakça

• Abdelazim Ahmed, T.S. (2017). Assessment of students’ awareness of the national heritage (Case study: The preparatory year students at the University of Hail, Saudi Arabia). Cogent Social Sciences, 3(1), 1306202.
• Ablak, S., Dikmenli, Y. & Çetin, T. (2014). Üniversite öğrencilerinin Kırşehir’in tarihi ve kültürel turizm değerlerine yönelik farkındalıkları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 171-186.
• Akkuş, G., Karaca, Ş. & Polat, G. (2015). Miras farkındalığı ve deneyimi: Üniversite öğrencilerine yönelik keşifsel bir çalışma. Akademik Bakış Dergisi, 50, 71-81.
• Akpirinç, E. & Mancı, A. R. (2019). Yerel halkın kültürel miras farkındalığı ve deneyimi: Şanlıurfa örneği. International Journal of Contemporary Tourism Research, 2, 245-260.
• Aliağaoğlu, A. & Mirioğlu, G. (2020). Balıkesir kent kimliği. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (42), 374-399.
• Atlı, S. (2017). Köy seyirlik oyunlarından “deve oyunu” üzerine bir değerlendirme ve Balıkesir-Pamukçu Deve Oyunu. Journal of Turkish Language and Literature, 3(2),16-40.
• Bahtiyar Karadeniz, C. (2020). Assessment for awareness and perception of the cultural heritage of geography students. Review of International Geographical Education (RIGEO), 10(1), 40-64.
• Bahtiyar Karadeniz, C., Sarı, S. & Kabacık, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin Ordu ilinin doğal ve kültürel turistik çekiciliklerine ilişkin farkındalık ve deneyimleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 667-684.
• Bal, F. & Dilek, S. E. (2021). Yerel halkın kültürel mirasa yönelik farkındalık düzeyi: Diyarbakır ili örneği. Mesopotamia Journal of Interdisciplinary Studies,1(1), 45-67.
• Barghi, R., Zakaria, Z., Jaafar, M. & Hamzah, A. (2017). Students’ awareness and attitudes toward archaeological conservation: Bujang Valley. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, 7(1), 48-56. 10
• Cernicova-Buca, M., Pevnaya, M.V., Fedorova, M. & Bystrova, T. (2022). Students’ awareness of the local cultural and historical heritage in post-communist regional centers: Yekaterinburg, Gyumri, Timisoara. Land, 11,1443.
• Çeliker, D. (2011). Geçmişten günümüze Türklerde keçecilik ve keçe yapımında yeni teknikler. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E, 1-22.
• Çetin, T. & Gürgil, F. (2014). Üniversite öğrencilerinin Bartın’ın doğal ve kültürel turizm değerlerine yönelik farkındalıkları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 255- 274.
• Dinç, E. Erdil, M. & Keçe, M. (2011) Uşak üniversitesi öğrencilerinin tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 267-285. 14
• Doğdubay, M., Girgin, G.K., Sarıoğlan, M., Çevik, S., Yıldırım Saçılık, M., Narin, M. & Sarıipek, S. (2023). Geleneksel yemekler. Editör: Duymaz, A. Balıkesir Somut Olmayan Kültürel Miras Alan Araştırmaları. Balıkesir Valiliği.
• Durmaz, U. (2012). Balıkesir köy seyirlik oyunları üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Erol, M. (2004). Köy Hayırları'nın yapısal ve işlevsel özellikleri üzerine bir inceleme-Gökçalı Köyü örneği-. TÜBAR, 16, 111-126.
• Ersal, M. (2009). Alevi cem zâkirliği: Battal Dalkılıç örneği. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 1, 188-205.
• Gültekin, N. T & Uysal, M. (2018). Kültürel miras bilinci, farkındalık ve katılım: Taşkale köyü örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 2030-2065.
• Gündüz Alptürker, Ü. İ., Gök, T. & Alptürker, H. (2021). Somut olmayan kültürel miras farkındalığının bilinirlik ve deneyimleme açısından değerlendirilmesi. Milli Folklor, 33(132).
• Gürel, D. & Çetin, T. (2017). An Investigation of secondary school 7th grade students’ awareness for ıntangible cultural heritage. Journal of Education and Practice, 8(27), 75-84.
• Harman Aslan, E. & Diker, M. (2023). Gençlerin somut kültürel miras farkındalığı: Erasmus+ projesi deneyiminden perspektifler. Artium, 11(1), 13-32.
• Jaafar, M., Noor, S. M. & Rasoolimanesh, S. M. (2014). Awareness and willingness for engagement of youth on world heritage site: A Study on Lenggong Archaeological Site. Asian Social Science, 10(22), 29-36.
• Kafadar, T. (2021). Cultural heritage in social studies curriculum and cultural heritage awareness of middle school students. International Journal of Progressive Education, 17(2), 260-274.
• Karaca Yılmaz, Ş. & Şahbudak, E., Akkuş, G. ve Işkın, M. (2017). Kültürel miras farkındalığı: Cumhuriyet üniversitesi öğrencilerine yönelik bir uygulama çalışması. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(16), 80-101.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Editör: Tanrıöğen, A. Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Kolaç, E. (2009). Somut olmayan kültürel mirası koruma, bilinç ve duyarlılık oluşturmada Türkçe eğitiminin önemi. Milli Folklor, 21(82), 19-31.
• Mancı, A. R. (2019). Üniversite öğrencilerinin kültürel miras farkındalığı ve deneyimleri: Harran Üniversitesi Örneği-Şanlıurfa. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1164-1177.
• Metin, E. (2010). Tarih bölümü öğrencilerinin tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Millî Mücadelede “İstiklal Yolu” ve Çankırı Sempozyumu, 21-23 Ekim 2010, Çankırı.
• Niu, F. & Jin, L. K. (2024). Study on factors ınfluencing university students' awareness of ıntangible cultural heritage transmission. Journal of Education and Educational Research, 7(2), 35-40.
• Oğuz, M. Ö. (2013). Terim olarak somut olmayan kültürel miras. Milli Folklor, 25(100), 5-13.
• Santos, L. C. (2021). Relationship between students' historical awareness and their appreciation of local cultural heritage. International Journal of Multidisciplinary: Applied Business and Education Research, 2(6), 520-527.
• Shankar, B. & Swamy, C. (2013). Creating awareness for heritage conservation in the city of Mysore: Issues and policies. International Journal of Modern Engineering Research, 3, 698-703.
• Shimray, S. R. & Ramaiah, C. K. (2019). Cultural heritage awareness among students of Pondicherry University: A study. Library Philosophy and Practice, 1-10.
• Soybalı, H. H., Çoban, E. & Türkoğlu, T. (2022). Turizm rehberliği bölümü öğrencilerinin somut olmayan kültürel miras değerlerine yönelik bilgi, deneyim ve tutumlarının belirlenmesi. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 5(2), 161-181.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• UNESCO (2024). https://ich.unesco.org/en/home Erişim Tarihi: 10.09.2024.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2000). Karesi vilayeti tarihçesi. A. Mutaf (Yay. Haz.). Balıkesir: Zağanos Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Wikipedia (2024). https://tr.wikipedia.org/wiki/Bal%C4%B1kesir_(il)#:~:text=2023%20y%C4%B1l%C4%B1%20verilerine%20g%C3%B6re%20n%C3%BCfusu,km%C2%B2'ye%2082%20ki%C5%9Fi%20d%C3%BC%C5%9Fmektedir. Erişim Tarihi: 23.12.2024.