A Local Food Culture That is on the Fall of Being Forgotten: The Example of Goose Dish with Siyez Wheat

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 555 - 567, 31.05.2025

Serhat Ertoy , Aleyna Gün , Eray Polat

Öz

The culinary culture of a region is shaped by the imprint of the cultural values of the societies that previously ruled in the region's geography. By analysing the archaeological evidence, it is possible to gain insights into the kitchen arrangements and eating and drinking cultures of past periods. This study focuses on the goose dish with siyez wheat, which is thought to belong to the Phrygians, through an analysis of the pots and pans unearthed during excavations in the area known as the Phrygian Region in Anatolia. The objective of the study was to collate data pertaining to the goose dish with siyez wheat, with a view to facilitating its transfer and sustainability for future generations. In order to gain further insight into the dish, six participants who reside in Eskişehir and Afyonkarahisar provinces in the Phrygian Region and have information about the dish were interviewed. In this study, the interview method, which is frequently employed in the generation of qualitative data, was utilised. The data were collected through the use of a semi-structured interview format and subsequently subjected to content analysis. The interviews with the participants revealed a lack of knowledge among the local population regarding the goose dish with siyez wheat. Furthermore, it was established that only a limited number of activities had been undertaken with the objective of ensuring the sustainability of the dish. This study is significant in that it addresses a gap in the existing literature, underscores the value of gastroarchaeological research, offers insights into the goose dish with siyez wheat, which is at risk of being forgotten, and raises awareness about the sustainability of the dish by ensuring its transfer to future generations.

Anahtar Kelimeler

Local food , Phrygian culinary culture , siyez wheat , goose meat , cultural heritage

Unutulmaya Yüz Tutmuş Yöresel Yemek Kültürü: Siyez Buğdaylı Kaz Yemeği Örneği

Öz

Bir bölgenin mutfak kültürü, bulunduğu coğrafyada daha önce hüküm sürmüş olan toplumların kültürel değerlerinden kalan izlerle şekillenmektedir. Arkeolojik çalışmalardan elde edilen buluntuların incelenmesiyle geçmiş dönemlerdeki mutfak düzenlerine ve yeme içme kültürlerine dair bilgilere ulaşılabilmektedir. Bu çalışma, Anadolu’da Frigya Bölgesi olarak bilinen alandaki kazılarda ortaya çıkarılan kap kacakların incelenmesiyle, Friglere ait olduğu düşünülen siyez buğdaylı kaz yemeğini konu edinmiştir. Çalışmada, siyez buğdaylı kaz yemeği hakkında bilgi toplanarak yemeğin gelecek kuşaklara aktarılması ve sürdürülebilirliğine katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Frigya Bölgesinde yer alan Eskişehir ve Afyonkarahisar illerinde ikamet eden ve yemek hakkında bilgi sahibi olan altı katılımcı ile görüşülmüştür. Çalışmada, nitel veri oluşturmada sıklıkla kullanılan görüşme yöntemi kullanılmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Katılımcılar ile yapılan görüşmeler sonucunda yerel halkın siyez buğdaylı kaz yemeği hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı saptanmıştır. Ayrıca yemeğin sürdürülebilirliğine dayalı az sayıda faaliyetin yürütüldüğü tespit edilmiştir. Bu çalışma; literatürdeki boşluğu doldurması, gastroarkeoloji çalışmalarının önemine vurgu yapması, unutulma tehdidi ile karşı karşıya kalan siyez buğdaylı kaz yemeği hakkında bilgi sunması ve yemeğin gelecek kuşaklara aktarılarak sürdürülebilirliğinin sağlanması konusunda farkındalık oluşturduğu için önemli bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yerel yemek , Frig mutfak kültürü , siyez buğdayı , kaz eti , kültürel miras

Kaynakça

• Abdel-Aal, E. S. M., Young, J. C., Wood, P. J., Rabalski, I., Hucl, P., Falk, D. & Fregeau-Reid, J. (2002). Einkorn: A potential candidate for developing high lutein wheat. Cereal Chem, 79(3), 455-457.
• Albustanlıoğlu, T. & Güleç, H. (2020). Roma İmparatorluk Dönemi sikkelerinde yer alan gastronomik unsurlar. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 8(1), 432-466.
• Albustanlıoğlu, T., Güney, S. K., Beyter, N. & Yılmaz, İ. (2023). Antik Zeugma Kenti seramik kap örnekleri kullanılarak yapılan Roma yemeği ve duyusal analizleri. Turizm ve Gastronomi Çalışmaları Dergisi, 11(1), 794-816.
• Alıcı, K. & Badem, A. (2021). Samsun iline ait bir yemek: kaz tiridi. 2. International Congress of new generations and new trends in tourism. Sakarya University, 27-28 Mayıs 2021.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Anadolu Ajansı (2024). Frigya'nın yeni lezzeti: 'Siyez buğdaylı kaz yemeği'. [Çevrim-içi: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/frigyanin-yeni-lezzeti-siyez-bugdayli-kaz-yemegi/1382930#], Erişim Tarihi: 28.05.2024.
• Apak, Ö. C. & Gürbüz, A. (2023). The effect of local food consumption of domestic tourists on sustainable tourism. Journal of Retailing and Consumer Services, 71, 103192.
• Apak, Ö. C., Ünlü, H. & Kıvanç, M. (2022). Unutulmaya yüz tutmuş yöresel yiyeceklerin gün yüzüne çıkarılması: Bayburt i̇li ev kadınları üzerine bir araştırma. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 10(1), 267-283
• Assarroudi, A., Heshmati, F., Armat, M., Ebadi, A., & Vaismoradi, M. (2018). Directed qualitative content analysis: The description and elaboration of its underpinning methods and data analysis process. Journal of Research in Nursing, 23(1), 42–55.
• Atak, M. (2017). Buğday ve Türkiye buğday köy çeşitleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 71-88.
• Barat, T. & Akcan, T. (2022). Yeni bir kavram önerisi olarak arkeogastronomi ve Anadolu mutfak kültüründen bazı arkeolojik incelemeler. Ganud – 3. Internatıonal Conference On Gastronomy, Nutrıtıon and Dıetetıc. İstanbul Gedik Üniversitesi. İstanbul.
• Björk, P. & Kauppinen-Räisänen, H. (2016). Local food: A source for destination attraction. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 28(1), 177-194.
• Brandolini, A., Castoldi, P., Plizzari, L, & Hidalgo, A. (2013). Phenolic acids composition, total polyphenols content and antioxidant activity of Triticum monococcum, Triticum turgidum and Triticum aestivum: A two-years evaluation. Journal of Cereal Science, 58(1), 123-131.
• Creswell, J. W. (2017). Karma Yöntem Araştırmalarına Giriş (M. Sözbilir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi
• Çakıcı, H. H. & Zencir, E. (2018). Unutulmaya yüz tutmuş mutfak kültürleri: Çakırözü köyü örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(Special Issue 3), 285-297.
• Çerkez, M., Erden, A. E. & Kızıldemir, Ö. (2021). Tari̇hi̇ ve kültürel özelli̇kleri̇ i̇le Kars’taki̇ turi̇zm faali̇yetleri̇nde gastronomi̇k unsurların önemi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(50), 43-63.
• Çirişoğlu, E. (2022). The place of goose meat in Turkish gastronomy. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 10(11): 2102-2107, 2022
• Çobanoğlu, F., Tunalıoğlu, R. & Tok, N. (2021). Aydın’da arkeoloji ve tarımın turizm potansiyeline katkısı. Uluslararası Kırsal Turizm ve Kalkınma Dergisi (IRTAD), 5(2), 21-28.
• De Simone, E., Giua, M., & Vaquero-Piñeiro, C. (2024). Eat, visit, love. World heritage list and geographical indications: Joint acknowledgement and consistency as drivers of tourism attractiveness in Italy. Tourism Economics, 30(6), 1531-1556.
• Dixit, S. K. & Prayag, G. (2022). Gastronomic tourism experiences and experiential marketing. Tourism Recreation Research, 47(3), 217-220.
• Evcim, S. (2016). Frigya Bölgesi’nde Bizans Dönemi Kaya Mimarisi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(3), 861-876.
• Gülen, M. (2017). Gastronomi turizm potansiyeli ve geliştirilmesi kapsamında Afyonkarahisar ilinin değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 31-42.
• Gündüz, S., Dölekoğlu, C. Ö. & Say, D. (2019). Kaz eti tüketim tercihleri ve ikame ürünlerle duyusal analiz. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 16, 32-40.
• Hsieh, H.-F. & Shannon, S. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277–1288.
• Işık, F. & Keser, A. (2020). Si̇yez buğdayının sağlık üzeri̇ne etki̇leri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 29(4), 299-30
• Işıklar, T. (2008). Frig yontu sanatı ve etkileşimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bi̇li̇mler Ensti̇tüsü. İzmir, Türkiye.
• İhsaniye Kaymakamlığı. (05.02.2019). Frigyanın Yeni Lezzeti Siyez Buğdaylı Kaz Yemeği! [Çevrim-içi: https://www.youtube.com/watch?v=usfiQUwLAfU&t=211s], Erişim tarihi: 05.12.2024.
• Kaya, M. & Yaman, M. (2021). Hititlerden Anadolu’ya miras mutfak kültürü. V. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi (ss.66-77). Sakarya: Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi. 7-8 Ekim 2021.
• Kızıldemir, Ö. (2019). Afyonkarahisar mutfak kültürü üzerine bir değerlendirme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(1), 647- 663.
• Kozak, M. A., & Çiçek, D. (2022). Friglerin Kullandıkları Mitolojik Unsurların Bölge Turizmine Yansımaları. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 5(2), 255-268.
• Leung, D., Law, R., Kucukusta, D. & Guillet, B.D. (2014). How to review journal manuscripts: A lesson learnt from the world's excellent reviewers. Tourism Management Perspectives, 10, 46–56.
• Meriç, S. (2021). Gastronomi turizminde Kars mutfağından turistik bir ürün: Kaz yemeği. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(78), 3445-3450.
• Mutlu, Ç. (2022). Unutulmaya yüz tutmuş yerel yemek kültürü: Cide elma pekmezi reçeli örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 10(3), 1604-1621.
• Nebioğlu, O. (2018). Turistlerin Yemek Tüketim Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme. Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 124-136.
• Özberk, F., Karagöz, A., Özberk, İ. & Atlı, A. (2016). Buğday genetik kaynaklarından yerel ve kültür çeşitlerine; Türkiye'de buğday ve ekmek. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2), 218-233.
• Özdemir, F. & Güngör, B. (2016). Kültürel bir değer olarak unutulmaya yüz tutmuş geleneksel Hatay yemekleri ve bu kültürel değerin korunması önerileri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 190-199.
• Pala, K. (2023). Unutulmaya Yüz Tutmuş Yöresel Amasya Yemeklerinin Duyusal Analizle Değerlendirilmesi. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 4(3), 197-208.
• Parlak, D. & Şekerci, H. (2021). Frig Dönemi Mutfak Eşya Formlarının Sofra Seramikleri Türünde Endüstriyel Uygulamaları. Medeniyet Sanat Dergisi, 7(2), 322-339.
• Peşmen, G. & Yönetken, A. (2020). Afyonkarahisar ilinde yetiştirilen yerli kazlarda cinsiyet ve yaşın karkas özellikleri üzerine etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Uluslararası Mühendislik Teknolojileri ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 31(1), 21-26
• Polat, E. (2017). Turizm ve Coğrafi İşaretleme: Balıkesir Örneği. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 17-31.
• Polat, E. (2020). Çift-körleme hakemlik sürecinin etkinliği konusunda turizm akademisyenlerinin düşünceleri. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 979-991.
• Polat, E. (2024). Publishing in hospitality and tourism journals: revisiting the criteria used by leading reviewers in Turkey. tourism: An International Interdisciplinary Journal, 72(3), 380-392.
• Polat, E. & Özdemir, S. S. (2021). Food and beverage experience in tourism in the context of experience economy. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel, 4(2), 409-420.
• Samancı, Ö. (2020). Gastronomi: Disiplinler arası bir buluşma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 31(1), 92-95.
• Seçim, Y. & Genç, N. A. (2019). Si̇nop yöresel mutfağının unutulmaya yüz tutmuş tatlarının değerlendirilmesi̇. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 44, 302-319.
• Shewry, P. R. (2009). Wheat. Journal of Experimental Botany, 60(6), 1537-1553.
• Sims, R. (2009). Food, place and authenticity: Local food and the sustainable tourism experience. Journal of Sustainable Tourism, 17(3), 321-336.
• Sio, K. P., Fraser, B. & Fredline, L. (2024). A Contemporary systematic literature review of gastronomy tourism and destination image. Tourism Recreation Research, 49(2), 312-328.
• Soslu, S. (2021). Avcılıktan Gurmeliğe Yemeğin Kültürel Tarihi. Turizm Akademik Dergisi, 8(2), 327-332.
• Şahin Yayla, F. & Kösten, E. Y. (2023). Palimpsest Yerleşimlerde Morfolojik Okuma: Frig Yerleşimleri. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı IV. Kentsel Morfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 463–477.
• Şen, A. & Çiftçi, N. M. (2022). Karaman ili Ayrancı ilçesi mutfak kültürüne ait Şırdan Yağı üzerine nitel bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(4), 3798-3812.
• Şen, A. & Koç, B. (2023). Trabzon Mutfak Kültüründe Unutulmaya Yüz Tutmuş Bir Lezzet: Gecin Yemeği. Journal of Recreation and Tourism Research, 10(1), 1-13.
• Şenel, P. & Karabulut, A. S. (2024). Sürdürülebilir mutfak kültürü; Adana unutulmaya yüz tutmuş yerel yemekleri üzerine bir çalışma. Aydın Gastronomy, 8(2), 351-364.
• Şensoy, F.& Tiritoğlu, S. (2018). Beslenme arkeolojisi: günümüz ankara yemeklerinde geçmişin izleri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 209-233.
• Şimşek, A., Türkmendağ, T. & Türkmendağ, Z. (2017). Unutulmaya yüz tutmuş yöresel yemeklerin turizm potansiyeli sağlamadaki önemi: Sivas ili örneği. Uluslararası Kültürel Miras ve Turizm Kongresi, 737-746.
• Taş, D. (2020). Edirnenin İpsala ilçesinin sınır köylerinde unutulmaya yüz tutmuş yemeklerin unutulma nedenleri üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara Türkiye.
• Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi işaretler ve Türkiye uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 47-75.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2024). Siyez. [Çevrim-içi: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=&tur=&urunGrubu=&adi=Siyez#], Erişim tarihi: 05.12.2024.
• Thonemann, P. (2013). Phrygia: an anarchist history, 950 BC-AD 100. İçinde P. Thonemann (Ed.). Roman Phrygia: culture and society (pp. 1-40). Cambridge University Press.
• Yiğit, S. & Doğdubay, M. (2017). Destinasyon pazarlama sürecinde presidia ürünlerin etkisi. Journal of Recreation and Tourism Research, 4(Special Issue 1), 39-48.
• Yurtseven, G. & Özbay, G. (2024). Kırım Tatar Mutfak Kültüründe Unutulmaya Yüz Tutan Özel Gün Yemekleri ve Gelenekler. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 12(4), 2793-2816.
• Zohary, D., Hopf, M. & Weiss, E. (2012). Domestication of Plants in the Old World: The origin and spread of domesticated plants in Southwest Asia, Europe, and the Mediterranean Basin. Oxford University Press.