Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

An Analysis of the Responsibility to Protect in Relation to the International Criminal Court through Five Specific International Crimes

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 3, 908 - 923, 29.09.2025

Öz

The term Responsibility to Protect was first used in 2001 in the report of the International Commission on Intervention and State Sovereignty established by the Government of Canada. The term implies a more transparent and graduated use of force as opposed to humanitarian intervention, which is often criticized in modern international law. The Responsibility to Protect, which brings new dimensions to the use of force, was interpreted broadly in the Commission's report and its content was regulated to include many criminal offenses. However, the scope of the concept was limited to four crimes in the 2005 UN World Summit Final Declaration, where it was accepted by the international community. These crimes are genocide, war crimes, crimes against humanity and ethnic cleansing.
The International Criminal Court was originally established after World War II as a permanent court to investigate acts and deeds that constitute international crimes as a common and essential need of humanity. The Nuremberg and Tokyo military tribunals, which were established to investigate war crimes and gross human rights violations during World War II, and the Rwanda and Yugoslavia military tribunals, which were established to investigate ethnic genocides in the 1990s, are among the predecessor practices of the International Criminal Court. In this context, the International Criminal Court's jurisdictions include genocide, war crimes, crimes against humanity and the crime of aggression.
The study will mainly try to analyze the correlation between the Responsibility to Protect and the International Criminal Court, which are closely related to the crime titles they contain.

Kaynakça

  • Alibaba, A. (2000). Uluslararası Ceza Mahkemesinin Kuruluşu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 49(1).
  • Aybay, R. (2004, Ocak-Mart). Bosna Hersek’te Savaş ve İnsan Hakları Mahkemesi. Hukuk ve Adalet, 1(1), s. 96-103.
  • Buzoğlu, M. H. (2021). Koruma Sorumluluğu-Kurumsallaşma Çabası-Libya Örneği. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Dalar, M., & Kalaycı, C. (2019). Suriye Krizinde R2P Çıkmazı. DÜHFD, 2(40), 43-71.
  • Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. (2025, Ocak 22). Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM): https://diabgm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/uluslararasi-ceza-mahkemesi-ucm28022020101834 adresinden alındı
  • Eren, A. A., & Gürkaynak, M. (2016). Mutlak Güç Ya Da Sınırsız Sorumluluk: Devlet Egemenliği Ve Uluslararası Toplumun Koruma Sorumluluğu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(24), 134-158.
  • ICISS. (2001). The Responsibility to Protect, Report of the International Commision on Intervention and State Sovereignty. Ottowa: International Development Research Centre. 03 30, 2024 tarihinde file:///C:/Users/USER/Downloads/2001-ICISS-Report.pdf adresinden alındı
  • İnat, K., & Kalaycı, R. (2010). Ruanda: Orta Doğu "Afrika'da Katliamlar Ülkesi". K. İnat, B. Duran, & M. Ataman içinde, Dünya Çatışmaları Çatışma Bölgeleri ve Konuları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • International Criminal Court (ICC). (2024, 11 30). The ICC at a Glance. 11 30, 2024 tarihinde www.icc-cpi.int: https://www.icc-cpi.int/resource-library/factsheets adresinden alındı
  • Kaşıkçı, T. (2015). Koruma Sorumluluğu Kavramı ve Libya Operasyonu. Uluslararası Hukuk ve Politika, 11(44), 129-156.
  • Kersten, M. (2018). “A Fatal Attraction? The UN Security Council and the Relationship between R2P and the International Criminal Court. J. H. (Eds.) içinde, Mobilising International Law for 'Global Justice' (s. 142-162). Cambridge: Cambridge University Press. doi: 10.1017/9781108586665.007
  • Keskin, F. (2006). İnsancıl Müdahale: 1999 Kosova ve 2003 Irak Sonrası Durum. Uluslararası İlişkiler, 3(12), 73-74.
  • M. Deng, F., Kimara, S., Lyons, T., Rotchild, D., & Zartman, I. (1996). Sovereignty as Responsibility: Conflict Management in Africa. Washington DC: The Brookings Institution.
  • Mohamed, S. (2012, 06). Taking Stock of The Responsibility to Protect. Stanford Journal of International Law, 63, s. 66.
  • Mustafayeva, A. (2019). Koruma Sorumluluğu Ve Güneydoğu Asya’da İnsani Güvenlik: Rohingya Örneği”, (Doktora Tezi), 2019. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Reçber, K. (2018). Uluslararası Hukuk (3 b.). Bursa: Dora Yayınları.
  • Reçber, S. (2015). İnsancıl Müdahale ve Koruma Sorumluluğu. Doktora Tezi, 111-112. İstanbul.
  • Rome Statute of the International Criminal Court, Article 12. (2022, 11 23). 11 23, 2022 tarihinde www.icc-cpi.int: https://www.icc-cpi.int/sites/default/files/RS-Eng.pdf adresinden alındı
  • Samancı, U. (2009). Uluslararası Adalet Divanının Kosova’nın Bağımsızlık İlanına İlişkin Danışma Görüşü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(12).123-194.
  • Situation in Ukraine: ICC judges issue arrest warrants against Sergei Kuzhugetovich Shoigu and Valery Vasilyevich Gerasimov. (2024, 06 25). https://www.icc-cpi.int/: https://www.icc-cpi.int/news/situation-ukraine-icc-judges-issue-arrest-warrants-against-sergei-kuzhugetovich-shoigu-and adresinden alındı
  • Torun, Z. (2017). The Evolution of the Responsibility to Protect. T.C. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Avrasya Etüdleri, 51(1), s. 29-51.
  • United Nations. (1993, 04 16). S/RES/819. 08 04, 2022 tarihinde www.un.org: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/819(1993) adresinden alındı
  • United Nations. (1993, 06 04). S/RES/836. 08 04, 2022 tarihinde www.un.org: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/836(1993) adresinden alındı
  • United Nations General Assembly. (2009, 01 12). Implementing the Responsibility to Protect. 12 2, 2024 tarihinde www.un.org: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n09/206/10/pdf/n0920610.pdf adresinden alındı
  • United Nations General Assembly. (2022, 10 1). 2005 World Summit Outcome, A/RES/60/1. www.un.org: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_RES_60_1.pdf adresinden alındı
  • Venezuela I, Situation in the Bolivarian Republic of Venezuela I, ICC-02/18. (2018, 09 27). https://www.icc-cpi.int/: https://www.icc-cpi.int/venezuela-i adresinden alındı
  • Weerdesteijn, M., & Hola, B. (2020). "Tool in the R2P Toolbox”? Analysing the Role of the International Criminal Court in the Three Pillars of the Responsibility to Protect. Criminal Law Forum, 31, 377-414.
  • Weiss,, T. (2007). Humanitarian Intervention: War and Conflict in the Modern World (Cilt 1). Malden: Polity Press.
  • Yakut, S. (2021). Uluslararası Hukukta İnsani Müdahale Ve Koruma Sorumluluğu: Meşruiyet Sorunu Bağlamında Bir Değerlendirme. Doktora Tezi, 151-152. Konya.
  • Yapıcı, M. İ. (2007). Bosna’da Gerçekleştirilen Askeri Müdahalenin Uluslararası Hukuktaki Yeri. Uluslararası Hukuk ve Politika, 2(8), 2.

Koruma Sorumluluğunun Beş Spesifik Uluslararası Suç Örneği Kapsamında Uluslararası Ceza Mahkemesi ile Olan İlişkisinin Analizi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 3, 908 - 923, 29.09.2025

Öz

Koruma Sorumluluğu terimi ilk kez 2001 yılında Kanada Hükümeti tarafından kurulan Müdahale ve Devlet Egemenliği Üzerine Uluslararası Komisyonu’nun yayınladığı raporda kullanılmıştır. Söz konusu terim modern uluslararası hukukta sıkça eleştirilen insancıl müdahalenin yerine daha şeffaf ve kademeli bir kuvvet kullanımını içermektedir. Kuvvet kullanımı konusuna yeni boyutlar kazandıran Koruma Sorumluluğu, Komisyon raporunda geniş yorumlanmış ve muhteviyatı birçok suç başlığını içerecek şekilde düzenlenmiştir. Ancak kavramın kapsamı uluslararası toplum tarafından kabul edildiği 2005 BM Dünya Zirvesi Sonuç Bildirgesi’nde dört suç ile sınırlandırılmıştır. Bu suç başlıkları soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve etnik temizliktir.
Uluslararası Ceza Mahkemesi esasen 2. Dünya Savaşı sonrasında insanlığın ortak ve zaruri bir ihtiyacı olarak uluslararası suç teşkil eden eylem ve fiilleri soruşturmak amacıyla daimi bir mahkeme olarak kurulmuştur. 2. Dünya Savaşı’nda yaşanan savaş suçları ve ağır insan hakları ihlallerini soruşturmak üzere kurulan Nürnberg ve Tokyo askeri mahkemeleri ile birlikte 1990’lı yıllarda yaşanan etnik soykırımları soruşturmak amacıyla kurulan Ruanda ve Yugoslavya askeri mahkemeleri Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin öncül uygulamaları arasında gösterilmektedir. Bu kapsamda Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargılama alanları arasında soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve saldırı suçu yer almaktadır.
Çalışmada temel olarak içerdikleri suç başlıkları ile yakından ilişkili görülen Koruma Sorumluluğu ve Uluslararası Ceza Mahkemesi arasındaki korelasyon analiz edilmeye çalışılacaktır.

Kaynakça

  • Alibaba, A. (2000). Uluslararası Ceza Mahkemesinin Kuruluşu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 49(1).
  • Aybay, R. (2004, Ocak-Mart). Bosna Hersek’te Savaş ve İnsan Hakları Mahkemesi. Hukuk ve Adalet, 1(1), s. 96-103.
  • Buzoğlu, M. H. (2021). Koruma Sorumluluğu-Kurumsallaşma Çabası-Libya Örneği. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Dalar, M., & Kalaycı, C. (2019). Suriye Krizinde R2P Çıkmazı. DÜHFD, 2(40), 43-71.
  • Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. (2025, Ocak 22). Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM): https://diabgm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/uluslararasi-ceza-mahkemesi-ucm28022020101834 adresinden alındı
  • Eren, A. A., & Gürkaynak, M. (2016). Mutlak Güç Ya Da Sınırsız Sorumluluk: Devlet Egemenliği Ve Uluslararası Toplumun Koruma Sorumluluğu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(24), 134-158.
  • ICISS. (2001). The Responsibility to Protect, Report of the International Commision on Intervention and State Sovereignty. Ottowa: International Development Research Centre. 03 30, 2024 tarihinde file:///C:/Users/USER/Downloads/2001-ICISS-Report.pdf adresinden alındı
  • İnat, K., & Kalaycı, R. (2010). Ruanda: Orta Doğu "Afrika'da Katliamlar Ülkesi". K. İnat, B. Duran, & M. Ataman içinde, Dünya Çatışmaları Çatışma Bölgeleri ve Konuları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • International Criminal Court (ICC). (2024, 11 30). The ICC at a Glance. 11 30, 2024 tarihinde www.icc-cpi.int: https://www.icc-cpi.int/resource-library/factsheets adresinden alındı
  • Kaşıkçı, T. (2015). Koruma Sorumluluğu Kavramı ve Libya Operasyonu. Uluslararası Hukuk ve Politika, 11(44), 129-156.
  • Kersten, M. (2018). “A Fatal Attraction? The UN Security Council and the Relationship between R2P and the International Criminal Court. J. H. (Eds.) içinde, Mobilising International Law for 'Global Justice' (s. 142-162). Cambridge: Cambridge University Press. doi: 10.1017/9781108586665.007
  • Keskin, F. (2006). İnsancıl Müdahale: 1999 Kosova ve 2003 Irak Sonrası Durum. Uluslararası İlişkiler, 3(12), 73-74.
  • M. Deng, F., Kimara, S., Lyons, T., Rotchild, D., & Zartman, I. (1996). Sovereignty as Responsibility: Conflict Management in Africa. Washington DC: The Brookings Institution.
  • Mohamed, S. (2012, 06). Taking Stock of The Responsibility to Protect. Stanford Journal of International Law, 63, s. 66.
  • Mustafayeva, A. (2019). Koruma Sorumluluğu Ve Güneydoğu Asya’da İnsani Güvenlik: Rohingya Örneği”, (Doktora Tezi), 2019. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Reçber, K. (2018). Uluslararası Hukuk (3 b.). Bursa: Dora Yayınları.
  • Reçber, S. (2015). İnsancıl Müdahale ve Koruma Sorumluluğu. Doktora Tezi, 111-112. İstanbul.
  • Rome Statute of the International Criminal Court, Article 12. (2022, 11 23). 11 23, 2022 tarihinde www.icc-cpi.int: https://www.icc-cpi.int/sites/default/files/RS-Eng.pdf adresinden alındı
  • Samancı, U. (2009). Uluslararası Adalet Divanının Kosova’nın Bağımsızlık İlanına İlişkin Danışma Görüşü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(12).123-194.
  • Situation in Ukraine: ICC judges issue arrest warrants against Sergei Kuzhugetovich Shoigu and Valery Vasilyevich Gerasimov. (2024, 06 25). https://www.icc-cpi.int/: https://www.icc-cpi.int/news/situation-ukraine-icc-judges-issue-arrest-warrants-against-sergei-kuzhugetovich-shoigu-and adresinden alındı
  • Torun, Z. (2017). The Evolution of the Responsibility to Protect. T.C. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Avrasya Etüdleri, 51(1), s. 29-51.
  • United Nations. (1993, 04 16). S/RES/819. 08 04, 2022 tarihinde www.un.org: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/819(1993) adresinden alındı
  • United Nations. (1993, 06 04). S/RES/836. 08 04, 2022 tarihinde www.un.org: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/836(1993) adresinden alındı
  • United Nations General Assembly. (2009, 01 12). Implementing the Responsibility to Protect. 12 2, 2024 tarihinde www.un.org: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n09/206/10/pdf/n0920610.pdf adresinden alındı
  • United Nations General Assembly. (2022, 10 1). 2005 World Summit Outcome, A/RES/60/1. www.un.org: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_RES_60_1.pdf adresinden alındı
  • Venezuela I, Situation in the Bolivarian Republic of Venezuela I, ICC-02/18. (2018, 09 27). https://www.icc-cpi.int/: https://www.icc-cpi.int/venezuela-i adresinden alındı
  • Weerdesteijn, M., & Hola, B. (2020). "Tool in the R2P Toolbox”? Analysing the Role of the International Criminal Court in the Three Pillars of the Responsibility to Protect. Criminal Law Forum, 31, 377-414.
  • Weiss,, T. (2007). Humanitarian Intervention: War and Conflict in the Modern World (Cilt 1). Malden: Polity Press.
  • Yakut, S. (2021). Uluslararası Hukukta İnsani Müdahale Ve Koruma Sorumluluğu: Meşruiyet Sorunu Bağlamında Bir Değerlendirme. Doktora Tezi, 151-152. Konya.
  • Yapıcı, M. İ. (2007). Bosna’da Gerçekleştirilen Askeri Müdahalenin Uluslararası Hukuktaki Yeri. Uluslararası Hukuk ve Politika, 2(8), 2.
Toplam 30 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Uluslararası Hukuk
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Hasan Yiğit 0009-0009-0916-0223

Yayımlanma Tarihi 29 Eylül 2025
Gönderilme Tarihi 23 Ocak 2025
Kabul Tarihi 24 Eylül 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 16 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Yiğit, H. (2025). Koruma Sorumluluğunun Beş Spesifik Uluslararası Suç Örneği Kapsamında Uluslararası Ceza Mahkemesi ile Olan İlişkisinin Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 908-923.