Modellenmiş Kavram Latisleriyle Bilgisayarlı Anlam Çözümleme Çalışması

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1, 10 - 24, 31.01.2017

Yelda Fırat

Öz

Son yıllarda özellikle bilişsel dilbilimi üzerine yapılan çalışmalar, insan zihninin yapısını anlamaya yöneliktir. İnsan zihni, beynin üst düzey süreçlerini (düşünme, algılama, vs.) kapsayan bir yapıya sahiptir. Dil ise, bu zihinsel işlevlerin şekillenmesinde ve yorumlanmasında temel bir rol oynayarak anlam ile biçim arasında bir köprü görevini görür. Dilin özellikle anlamsal çözümlenmesi gerçekliğin bir modelini kullanmayı gerektirir. İnsan zihni tarafından yaratılan en genel model ontolojilerdir. Ontolojiler doğaları gereği büyük olmalarından dolayı, hata ve eksiklikler barındırma potansiyeli taşırlar. Bu da ontolojilerin, bilgisayar ortamında biçimsel bir dil kullanarak oluşturulmalarını gerektirir. Böylece tematik rol latisleriyle gerçeklik modelleri yaratma yoluna gidilir. Ayrıca, bu gerçeklik modellerinin bilgisayarlı gerçekleştirimi, Türkçe’nin anlamsal çözümlenmesine de katkı sağlar.

Anahtar Kelimeler

Biçimsel ontoloji, Kavram latisleri; Tematik roller

Kaynakça

• Benes, M., Snasel, V., 2002, Deducing Design Class Hierarchy from Object Properties, ISM'2002, Rožnov pod Radhoštěm, Czech Republic.
• Chomsky, N., 1957, Syntactic Structures, The Hague/Paris: Mouton, 13.
• Curran, J. R., Clark, S., Bos, J., 2007, Linguistically Motivated Large-Scale NLP with C & C and Boxer, Proceedings of the ACL 2007 Demo and Poster Sessions, Association for Computional Linguistics, 33-36.
• Eijk, J. V., 2010, Computational Semantics with Functional Programming, Cambridge University Press.
• Fırat, Y., Kılıçaslan, Y. ve Uçar, Ö., 2013. Bilgisayar Ortamında Biçimsel Ontoloji Oluşturulması, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 3(1), 80-84.
• Fırat, Y., Uçar, Ö., Kılıçaslan, Y., 2014, Semantic Analysis with a Lattice-Based FrameNet, Journal of International Scientific Publications:Language, Individual & Society, 8, Bulgaria, p. 512- 518.
• Ganter, B. and Wille, R., 1999, Formal Concept Analysis, Mathematical Foundation, Berlin: Springer, Verlag.
• Gildea, D. and Jurafsky, D., 2002. Automatic Labeling of Semantic Roles, In: Computational Linguistics, 28(2), 245-288.
• Gruber, J., 1965, Studies in Lexical Relations, MIT Dissertation, Bloomington: Indiana University Linguistics Club, [Reprint 1970].
• Gruber, T. R., 1993. A Translation Approach to Portable Ontology Specifications, Knowledge Acquisition, 5(2), 199-220.
• Jackendoff, R., 1972, Semantic Interpretation in Generative Grammar, Cambridge: MIT Press.
• Jackendoff, R., 1993. On the Role of Conceptual Structure in Argument Selection: A Reply to Emonds, Natural Language and Linguistic Theory 11, 11(2), 279-312.
• Jones, K. S., 2007, Words and Intelligence II: Semantic primitives: the tip of the iceberg, Essays in Honor of Yorick Wilks. Ahmad,K., Brewster, C. and Stevenson, M. (eds.), Computer Laboratory, University of Cambridge, Text, Speech and Language Technology, Volume 36, 235-253, Berlin: Springer.
• Kılıçaslan, Y., Uçar, Ö. ve Özkan, Y., 2012. FrameNet Tekniği ile İki Dilli Ontoloji Hizalaması, NWSA-Engineering Sciences, 7(2), 505-520.
• Masolo, C., Borgo, S., Gangemi, A., Guarino, N., Oltramari, A. and Schneider, L., 2002, The WonderWeb Library of Foundational Ontologies Preliminary Report, Padova, Italiy.
• Miller, G. A., Beckwith, R., Fellbaum, C., Gross, D. and Miller, K., 1990. Introduction to WordNet: An On-line Lexical Database, Int J Lexicography, 3(4), 23-244.
• Niles, I., Pease, A., 2003, Linking lexicons and ontologies: Mapping wordnet to the suggested upper merged ontology, In Proceedings of the 2003 International Conference on Information and Knowledge Engineering, vol. 2, June 23-26.