Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi yayıncı, baş editör, editör, hakem ve yazarların bilimsel ve akademik sorumluluk bilincine sahip olarak gerek etik kural ve davranışlara gerekse bilimsel değer ve ilkelere uygun hareket etmeleri adına bu kılavuzu yayınlamıştır. Bu kılavuz genel ilkeleri ile Uluslararası Etik İlkeler ve Yayın Politikası Yayın Etiği Komitesinin (COPE-Committee on Publication Ethics) “Dergi Editörleri Uygulama Kılavuzuna” dayanmaktadır.
Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, araştırma ve yayın etiğine tam uyum sağlamayı ilke edinmiş olup, bu kapsamda değerlendirilmek üzere dergimize gönderilen çalışmalarda, etik kurul izni gerektiren durumlarda ilgili etik kurul onayının alınmış olması zorunludur. Etik kurul onayına ilişkin olarak, kurulun adı, onay tarihi ve karar veya belge numarası gibi bilgilerin açıkça belirtilmesi gerekmekte; bu bilgiler, makale dosyası ile birlikte ilk yükleme aşamasında sisteme eklenmelidir. Ayrıca, editör kurulu tarafından talep edilmesi hâlinde etik kurul onay belgesi de paylaşılmalıdır. İnsanlar üzerinde yapılan anket, görüşme, odak grup çalışması, gözlem gibi nitel veya nicel araştırmalar, klinik araştırmalar, hayvan deneyleri, özel veri gerektiren biyomedikal çalışmalar ile kişisel verilerin korunması kapsamına giren araştırmalarda etik kurul izni alınması zorunludur. Buna ilaveten, fikir ve sanat eserlerinin kullanıldığı çalışmalarda, ilgili telif hakkı düzenlemelerine tam olarak uyulması zorunludur. Bu kapsamda, kullanılan görsel, işitsel, yazılı ya da dijital materyallerin telif haklarına ilişkin gerekli izinlerin alınmış olması ve bu durumun çalışmada açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
Dergimize gönderilen bir çalışma, daha önce herhangi bir dilde başka bir dergide yayımlanmamış ve eşzamanlı olarak başka bir dergide değerlendirme sürecinde bulunmamalıdır. Dergiye gönderilen tüm çalışmalar COPE (Committee on Publication Ethics) tarafından belirlenen genel etik kurallar dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Yazarlar, hakemler ve editörler COPE’un önerileri ve genel yayın gereksinimleri doğrultusunda, uluslararası standartlara bağlı kalmak zorundadır. Bu kapsamda bazı önemli hususlar aşağıda açıkça belirtilmiştir.
Baş Editör ve Editörlerin Özellikleri ve Sorumlulukları
Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, yayımlanacak makalelerde özgünlük, bilimsel katkı, yöntemsel sağlamlık ve anlatım netliğini esas alır. Editöryal kararlar tarafsızlık ilkesi doğrultusunda, derginin amaç ve kapsamı ile uyum içinde verilir. Baş Editör, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi'ne gönderilen her çalışmayı, yazarın ırkı, cinsiyeti, dini inancı, etnik kökeni, vatandaşlığı veya siyasi felsefesine bakılmaksızın bilimsel içeriği açısından incelenmesini sağlamalıdır. Baş Editör ve editörler dergiye gönderilen yayınları öncelikle çalışmanın özgünlüğü, bilimselliği, alanına katkısı, dil bakımından anlaşılabilirliği gibi akademik nitelikler ile dergi kapsamına uygunluklarını dikkate alarak değerlendirirler. Baş Editör ve editörler dergiye gelen çalışmanın kabulünden, reddinden ya da yazardan iyileştirmeler istemekten sorumludur. Bazı durumlarda editörler karar vermeden önce yazardan birden fazla turda düzeltmeler isteyebilir. Editörler değerlendirme sonuçlarını olabildiğince kısa sürede baş editöre iletirler. Baş editör karar aşamasında tüm süreci dikkatle ele alır ve nihai değerlendirmesini sonuçlandırır.
Editörler, etik kurallar ve yayın politikalarına sıkı sıkıya bağlı kalır; düşünce özgürlüğünü ve bilimsel çeşitliliği destekler. Yazar, hakem ve okuyucuların kişisel verileri ile fikri mülkiyet haklarını korur. Hakem atamalarında uzmanlık uyumu gözetilir, kimlik bilgileri gizli tutulur ve çıkar çatışmalarına izin verilmez. Bilimselliği olmayan veya nezaket sınırlarını aşan değerlendirmelere müdahale edilir. Tüm değerlendirme süreci şeffaf, adil ve zamanında yürütülür. Etik kurul onayı gerektiren çalışmalar belgelendirilmediği takdirde reddedilir. Olumsuz sonuç içeren çalışmalar da bilimsel katkı kapsamında değerlendirilir. Editör, yayın kurulu ile etkili bir iletişim içinde çalışır, süreci yönlendirir ve derginin niteliğini artıracak katkılar sunar.
Baş Editör ve editörler kurulu üyeleri, gönderilen bir makale hakkında herhangi bir bilgiyi ilgili yazar, hakemler, potansiyel hakemler, dil editörleri, mizanpaj editörü ve diğer editör danışmanları dışında kimseyle paylaşamaz.
Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Baş Editör ve editörler kurulu üyeleri, gönderilen bir çalışmada verilen yayınlanmamış materyalleri, yazarın açık yazılı izni olmadan kendi araştırması için kullanamaz. Baş editör, editörlerin, yazar/lar, şirket/ler veya kurum/lardan herhangi biri ile işbirliği veya bağlantılardan kaynaklanan çıkar çatışmalarının olduğu durumlarda yayının ön inceleme ve değerlendirme aşamalarını yapmaları için yayın kurulunun başka bir üyesini görevlendirir.
Baş editör, yayıncı ile beraber, yayın etiğine aykırı olduğu rapor edilen her davranışı yayın tarihine bakmaksızın inceler. COPE prosedürlerine göre etik olmayan bir durumun tespiti halinde ilgili yayınla alakalı bir hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirme olduğuna dair bildiri yayınlamaktan sorumludur.
Hakemlerin Görev ve Sorumlulukları
Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisinde değerlendirme süreci çift taraflı kör hakemlik ilkesiyle yürütülür. Hakemler, yazarlar ile doğrudan iletişime geçmez. Değerlendirme formları ve hakem raporları editör sayesinde dergi yönetim sistemi aracılığıyla yazar(lar)a iletilir. Hakem değerlendirmesi, yazarla editör aracılığı ile sağlanan iletişim yoluyla makaleyi geliştirmede ve editörün çalışma hakkında karar almasında yardımcı olur.
Hakemler, değerlendirme sürecinde yapıcı ve nazik bir dil kullanmalı, aşağılayıcı veya kırıcı ifadelerden kaçınmalıdır. Yorumlar, nesnel ve çalışmanın kapsamıyla sınırlı olmalı; din, dil, ırk, siyasi görüş veya ticari kaygılar gibi unsurların değerlendirmeyi etkilemesine kesinlikle izin verilmemelidir. Tarafsızlık ve gizlilik esastır. Hakem, çıkar çatışması söz konusuysa değerlendirme yapmamalı ve durumu editöre bildirmelidir. Çalışma, uzmanlık alanı dışında ise değerlendirme davetini reddetmelidir. Değerlendirme daveti zamanında olumlu ya da olumsuz olarak yanıtlanmalı; kabul edilen değerlendirmeler süre içinde tamamlanmalıdır.
İncelenmek üzere alınan tüm çalışmalar gizli belgeler olarak değerlendirilmelidir. Baş editör ya da editör tarafından yetki verilmedikçe başkalarına gösterilmemeli veya başkalarıyla tartışılmamalıdır. Baş Editör ya da editör, bu yetkiyi ancak hakem incelemesine katkı sağlayabilecek istisnai bir koşul olması durumda verebilir.
Hakem değerlendirmesi yoluyla elde edilen bilgiler veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel avantaj için kullanılmamalıdır. Hakemler yazarlardan herhangi biri ile rekabetçi, işbirliğine dayalı veya diğer ilişkilerden veya bağlantılardan kaynaklanan çıkar çatışmalarının olduğu makaleleri değerlendirmeyi kabul etmemelidir.
Hakemler tarafından yapılan incelemeler objektif bir şekilde yapılmalıdır. Yazarlara kişisel eleştiri kabul edilemez. Hakemler, uygun destekleyici argümanlarla görüşlerini açıkça ifade etmelidir.
Çalışmayı gözden geçirme konusunda yeterli olmadığını düşünen veya zamanında gözden geçirmenin mümkün olmayacağını bilen davet edilen herhangi bir hakem, alternatif hakemlerle iletişime geçilebilmesi için olabildiğince kısa sürede editöre haber vermelidir.
Hakemler, daha önce yayınlanmış herhangi bir çalışmaya benzerliği olan yayınları fark etmesi durumunda editörleri bilgilendirmelidirler. Ayrıca çalışmada atıf olarak belirtilmeyen alıntılar varsa bunları yazarlara bildirmelidirler.
Yazar(lar) ın Görev ve Sorumlulukları
Yazarlar derginin yazım kurallarına ve makale hazırlama şablonlarına uymakla yükümlüdür. Yazarlar, gönderdikleri çalışmanın tamamen orijinal olduğundan emin olmalıdır. Yazarlar, makalenin daha önce başka bir yerde yayınlanmadığını onaylamalıdır. Yazarlar uygun bir şekilde istifade edilen çalışmalardan alıntı yapmalıdırlar. Yazarlar, çalışmanın orijinal olduğunu belirten ve telif hakkı ihlalini önleyen Makale Telif Hakkı ve Devir Formunu ıslak imza ile imzalayarak göndermelidir. Bir araştırmanın sonuçları, bilimsel bütünlük ve kalite korunarak tek bir yayında sunulmalıdır. Editörlük tarafından talep edildiğinde bilgi ve ham veriler sunulmalıdır. Yazar katkıları, makale yazım kurallarında belirtilen bölüme açık ve doğru şekilde yazılmalıdır.
Makalede adı geçen tüm yazarlar araştırmaya önemli ölçüde katkıda bulunmuş olmalıdır. Makaleyi dergiye gönderen yazışmalardan sorumlu yazar, katkıda bulunan tüm ortak yazarların dahil edilmesi ve katkısı olmayan kişilerin yazar listesine dahil edilmemesini sağlar. Makalenin değerlendirme aşaması veya sonrasında yazar ekleme ya da çıkarma yapılmaz.
Yazarlar, makaleyi etkilediği şeklinde yorumlanabilecek herhangi bir çıkar çatışması konusunda editörleri bilgilendirmelidir. Makale hangi aşamada olursa olsun (değerlendirme, erken görünüm, yayımlanmış) bir hata tespit edildiğinde, düzeltme ya da geri çekme için editöre bilgi verilmelidir.
Çalışma, kullanımlarında herhangi bir olağandışı tehlikeye sahip kimyasallar, prosedürler veya ekipman içeriyorsa, yazarlar bunları yazıda açıkça belirtmelidir. Çalışma, denek ve kobayları içeriyorsa, yazarlar çalışmada yapılan tüm işlemler için ilgili kanunlara ve kurumsal yönergelere uygun olarak hareket etmeli ve ilgili komitelerin / kuruluşların onayını almış olmalıdırlar. Etik kurul izni, veri kullanım izni, katılımcı onayı gibi belgeler gereken çalışmalarda, bu izinler eksiksiz şekilde sunulmalı; etik kurul izninin gerekmediği durumlarda ise bu durum makalenin yöntem bölümünde ve son sayfasında açıkça beyan edilmelidir.
Yazar/lar kendi yayınlanmış çalışmasında önemli bir hata veya yanlışlık fark ettiğinde, yazışmalardan sorumlu yazar makaleyi geri çekmek veya uygun düzeltmeyle yayınlamak için ilgili durumu derhal Baş Editöre bildirmekle yükümlüdür. Yazarların, derginin web sayfasında ilan edilen ortalama değerlendirme süresi boyunca editörlükle gereksiz iletişim kurmamaları beklenmektedir.
Yayıncının Görev ve Sorumlulukları
Gümüşhane Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi'nin yayıncısı olarak, bilginin serbestçe paylaşılmasını destekleyen açık erişim politikası doğrultusunda hareket eder. Dergide yayımlanan tüm makaleler, okuyuculara ücretsiz ve sınırsız erişim imkânı sunar. Bu sayede, bilimsel bilginin yaygınlaştırılması ve kamu yararına sunulması hedeflenmektedir.
Yayıncı, makalelerin başvuru, değerlendirme, yayımlama ve sonraki tüm süreçlerinde yazarlardan herhangi bir ücret (başvuru ücreti, işlem ücreti, sayfa ücreti, vb.) talep etmez. Yazarların bilimsel katkılarının hiçbir maddi engelle karşılaşmadan yayımlanması temel ilkelerdendir.
Dergide yayımlanan tüm içerikler, uzun vadeli korunma ve arşivleme amacıyla DergiPark altyapısı kullanılarak saklanmakta ve LOCKSS (Lots of Copies Keep Stuff Safe) sistemi aracılığıyla yedeklenmektedir. Bu sayede, dijital içeriklerin sürekliliği ve güvenliği garanti altına alınır.
Yayıncı kurum, dergi süreçlerinin şeffaf, tarafsız ve akademik etik ilkelere uygun şekilde yürütülmesini sağlamakla yükümlüdür. Aynı zamanda, derginin ulusal ve uluslararası yayıncılık standartlarına uygun olarak faaliyet göstermesi için gerekli teknik, idari ve etik altyapıyı sunar.
Şikâyet Politikası
Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi’nde yayımlanmış ya da erken görünümde olan makaleler ile editör, hakem veya yazarlar hakkında etik ilkelere aykırı bir durumun tespiti halinde, bu durumun derhal editörlüğe bildirilmesi gerekmektedir. Etik ihlallere ilişkin bildirimler, gerekli değerlendirmelerin yapılabilmesi amacıyla gufbed@gumushane.edu.tr e-posta adresine iletilmelidir. Bildirimler gizlilik ilkesi çerçevesinde ele alınacak ve ilgili süreçler yayın etiği kuralları doğrultusunda şeffaf şekilde yürütülecektir.
Açık Erişim Politikası
Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, bilimsel bilginin herkes için erişilebilir olmasını savunur. Bu doğrultuda, bilimsel araştırmaları kamuya ücretsiz sunmanın bilginin küresel ölçekte paylaşımını ve etkisini artıracağı ilkesini benimseyerek, dergi içeriğini açık erişim olarak yayımlar. Yayımlanan tüm makalelere dergi web sayfası üzerinden ve internetten ücretsiz ve sınırsız erişim sağlanmakta olup, okuyuculardan herhangi bir abonelik ya da erişim ücreti talep edilmez.
Ücret Politikası
Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, bilimsel yayıncılıkta erişilebilirliği ve etik ilkelere uygunluğu esas alır. Bu kapsamda, dergiye gönderilen makaleler için herhangi bir gönderim, değerlendirme veya yayımlama ücreti talep edilmemektedir. Hakem değerlendirme süreci tamamlanmış ve yayıma kabul edilmiş tüm makaleler, ücretsiz olarak çevrimiçi biçimde erişime sunulmaktadır. Yazarlar, makalelerinin yayımlanması için hiçbir aşamada maddi bir yükümlülük altına girmezler. Ayrıca, makalelerin yayıma hazırlanması sürecinde gerçekleştirilen DOI ataması, sayfa düzenleme, dil kontrolleri, grafik işleme ve benzeri tüm işlemler de yazarlar açısından tamamen ücretsizdir. Bu politika, araştırmacılar arasında eşitliği teşvik etmek ve bilimsel bilgiye serbest erişimi desteklemek amacıyla uygulanmaktadır.