Elif Şafak’ın Bit Palas Romanının Psikanalitik Açıdan İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 605 - 622, 29.10.2024

Fikret Uslucan , Ülkü Yılmaz

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1476604

Öz

“Elif Şafak’ın Bit Palas Romanının Psikanalitik Açıdan İncelenmesi” adlı çalışmada edebiyat ve psikoloji biliminin birbirleriyle olan ilişkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu kapsamda incelememize konu olan romanın kahramanları psikoloji biliminin verilerinden faydalanılarak incelenmiştir.
Çalışmada yöntem olarak tek bir psikoloji okulunun verilerinden faydalanmak yerine incelediğimiz roman karakterlerinin özelliklerine ve sergiledikleri davranışlara göre birçok psikoloji okulunun teorilerinden faydalanılmıştır. Roman kişilerinin ruhsal durumunu eserden hareketle incelerken Sigmund Freud, Alfred Adler, C. G. Jung, Karen Horney, Thedor Reik, Alexis Carrel, Nihan Kaya gibi psikoloji biliminin önemli isimlerinin görüşlerinden faydalanılmış ve psikoloji bilimine ait terim ve kavramların açıklanması için Selçuk Budak’ın Psikoloji Sözlüğü’ne müracaat edilmiştir.
Gelişen ve değişen dünya ile beraber psikoloji literatürüne yeni giren kavram ve terimleri takip edebilmek için son yapılan bilimsel araştırmalar takip edilmiştir. Eserde tespit ettiğimiz istifleme, akran zorbalığı gibi psikolojik sorunlar bu araştırmalara dayanarak çözümlenmiştir.
Bit Palas romanında on katlı Bonbon Palas’ın yapılış hikâyesi ve apartman sakinlerinin yaşantıları anlatılır. Roman karakterlerinin davranış ve tutumlarının eserden hareketle psikolojik verilerle açıklandığı çalışmada akran zorbalığı, obsesif kompülsüf bozukluk, intihar eğilimi, manik-depresif, psikosomatik, genlerin insan üzerindeki etkisi, kendine kasıtlı zarar verme, çocuk-ebeveyn ilişkisinin birey psikolojisi üzerindeki etkisi, temizlik takıntısı, çöp ev gibi psikolojiye ait terim ve kavramların roman karakterleri aracılığıyla edebiyata konu edildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Psikoloji, Roman, Elif Şafak, Bit Palas

Kaynakça

• Adler, A. (2020). Yaşama sanat (K. Şipal, Çev.). Say Yayınları.
• Adler, A. (2023). Yaşamın anlamı ve amacı (İ. Korkmaz, Çev.). Maya Kitap.
• Aydın, E., Konkan, R., Alataş,G., Tabo, A., Yiğit, S., Güçlü Gönüllü O., Aydın, E. (2014). Çöpevler ve DSM-5 yeni tanı kategorisi biriktirme bozukluğu: Sınırlı alan çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15, 289-295.
• Budak, S. (2017). Psikoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Carrel, A. (2020). İnsan denen meçhul (Z. Atsız, Çev.). The Kitap.
• Çıkla, S. (2016). Edebiyat ve hastalık. Kapı Yayınları.
• Emre, İ. (2006). Edebiyat ve psikoloji. Anı Yayıncılık.
• Erzurumlu İbrahim Hakkı (2017). Marifetnâme. Âlem Yayıncılık.
• Ever, M. (2017). Elif Şafak’ın bit palas romanıyla Georges Perec’in yaşam kullanma kılavuzu romanının karşılaştırmalı incelemesi. İdil Dergisi, 6(34), 1701-1714. https://doi.org/10.7816/idil-06-34-02
• Freud, S. (2020). Totem ve tabu (Z. Aksu Yılmazer, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Freud, S. (2020). Haz ilkesinin ötesinde ben ve id (A. Babaoğlu, Çev.). Metis Yayınları.
• Freud, S. (2011). Uygarlığın huzursuzluğu (H. Barışcan, Çev.) Metis Yayınları.
• Freud, S. (2020). Cinsellik üzerine (A. A. Öneş, Çev.). Say Yayınları.
• Frost R. O, Hartl T. L. (1996). A cognitive-behavioral model of compulsive hoarding. Behav Res Ther. 34(4), 341-350. https://doi.org/10.1016/0005-7967(95)00071-2
• Geçtan, E. (2017). Psikanaliz ve sonrası. Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2020). Şiddetin topolojisi (D. Zaptçıoğlu, Çev.). Metis Yayınları.
• Haskaya, S. A. (2019). Türkiye’de yaşayan evcil hayvan sahiplerinin bütüncül psikoterapi perspektifinden analizi. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 2(3), 131-153.
• Horney, K. (2020). İçsel çatışmalarımız (Z.P Koçak, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Huyugüzel, Ö. F. (2018). Eleştiri terimleri sözlüğü. Dergâh Yayınları.
• Karaca, Ş. (2019). Kötücül kadın. Akçağ Yayınları.
• Kaya, N. (2020). Yazma cesareti. İthaki Yayınları.
• Kaya, N. (2020). Bütün çocuklar iyidir. İthaki Yayınları.
• Reik, T. (2009). Aşk ve şehvet üzerine (A. Kılıçlıoğlu, Çev.). Say Yayınları.
• Sarı, A., Ercan, C. A. (2008). Masalların psikanalizi. Salkımsöğüt Yayınları.
• Suyemoto, K. L. (1998). The functions of self-mutilation. Clin Psychol Rev, 18(5), 531-554. https://doi.org/10.1016/S0272-7358(97)00105-0
• Şafak, E. (2020). Bit Palas. Doğan Kitap.
• Şen, C. (2020). Edebiyat incelemelerinde psikanaliz kullanımı. Divan Kitap.
• Topçu, A. E. & Dönmez, A. (2015). Bir grup süreci olarak akran zorbalığı: Katılımcı rollerinin cinsiyet ve sosyal statü açısından incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 1-13.
• Toprak, S., Çetin, İ., Güven, T, Can, G., Demircan, Ç. (2011). Self-harm, suicidal ideation and suicide attempts among college students. Psychiatry Res, 187(1-2), 140-144. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2010.09.009
• Yeloğlu, Ç. H. & Hocaoğlu, Ç. (2017). Önemli bir ruh sağlığı sorunu: Bipolar bozukluk. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi, 8(30), 41-54. https://doi.org/10.17944/mkutfd.323344