Varoluşçu Felsefenin Eğitime Yansımaları: Kuramsal Bir Bakış

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 403 - 414, 27.10.2025

Ömer Kızıltan

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1688480

Öz

Varoluşçuluk, bireyi ve bireyin biricikliğini temel alan bir felsefi akımdır. Bu bağlamda insanın varoluşu özden önce gelir ve yaşam içerisindeki seçimler ile her birey özünü meydana getirir. İnsan, kendi faaliyetlerinin toplamı olması sebebiyle kendinden sorumludur ve özgürlüğünü kısıtlayacak şeyleri ortadan kaldırmalıdır. Varoluşçuluğun benimsemiş olduğu bu fikirlerin eğitim alanına uygulanması ile varoluşçu eğitim felsefesi ortaya çıkmıştır. Varoluşçu eğitim felsefesi ile bireyin öznelliği ön plana alınmıştır. Her bireyin birbirinden farklı varoluşa sahip olmaları sebebiyle eğitim de bireye özgür bir ortam sağlayarak kendisinin çeşitli seçimlerde bulunmasını ve bu seçimlerinin sorumluluğunu almasını amaçlamaktadır. Varoluşçuluk, bireyin toplumda benimsenen genel ideale uygun bir biçimde eğitilmesine karşıdır. Bu tür bir yaklaşım bireylerin öznel becerilerini genel eğilimler içerisinde eriterek bireyin kendi kişiliğinin ve coşkusunun yok sayılmasına sebep olmaktadır. Dolayısıyla eğitim toplu grupsal faaliyetler yerine mümkün olduğunca bireyi bireyselleştirmeye yönelmelidir. Bireysel eğitim ise bilişsel gelişimin yanı sıra üst düzey duyuşsal gelişimi amaçlamaktadır. Yaratıcılığa oldukça önem veren bir yaklaşımla duyguların, sanatsal faaliyetlerin ve insan ilişkilerinin ön plana alındığı bir eğitim, kişinin birey olma sürecinde oldukça önemlidir. Buradaki eğitim anlayışının günümüz eğitim sisteminde düzenlenmesi oldukça zor olmasına rağmen, öğrencinin eğitsel faaliyetler içerisinde mümkün olduğunca yer almasının sağlanması gerekmektedir. Bu yönüyle varoluşçuluğun eğitime yansımasına katkı sağlanmış olunacaktır. Kısaca bu makalede varoluşçu felsefeden eğitsel yansımalar ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Varoluşçuluk , Varoluşçuluk ve Eğitim , Varoluşçu Eğitim , Eğitim Felsefesi , Felsefe Eğitimi

Etik Beyan

Bu çalışmada etik beyana gerek olmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Reflections of Existentialist Philosophy on Education: A Theoretical Perspective

Öz

Existentialism is a philosophical movement based on the individual and the uniqueness of the individual. In this context, human existence comes before essence and each individual creates his/her essence through choices in life. Man is responsible for himself as the sum total of his own activities and must eliminate the things that restrict his/her freedom. With the application of these ideas adopted by existentialism to the field of education, the existentialist philosophy of education emerged. Existentialist educational philosophy emphasizes the subjectivity of the individual. Since each individual has a different existence, education aims to provide a free environment for the individual to make various choices and take responsibility for these choices. Existentialism is against the education of the individual in accordance with the general ideal adopted in society. Such an approach causes the individual’s own personality and enthusiasm to be ignored by dissolving their subjective skills into general tendencies. Therefore, education should be directed towards individualizing the individual as much as possible, rather than collective group activities. Individual education, on the other hand, aims at high-level affective development as well as cognitive development. With an approach that attaches great importance to creativity an education that prioritizes emotions, artistic activities and human relations is very important in the process of becoming an individual. Although it is very difficult to organize this understanding of education in today's education system, it is necessary to ensure that the student is involved in educational activities as much as possible. In this respect, a contribution will be made to the reflection of existentialism on education. In short, this article attempts to present educational reflections from existential philosophy.

Anahtar Kelimeler

Existentialism , Existentialism and Education , Existential Education , Philosophy of Education , Philosophy Education

Etik Beyan

No ethical declaration is required in this study.

Destekleyen Kurum

None

Teşekkür

None

Kaynakça

• Bakır, K. (2021). Eğitim felsefesi (6. baskı). Pegem Yayıncılık.
• Brubacher, J. S. (1982). Birkaç eğitim felsefesi (A. F. Oğuzkan, Çev.). Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 76-83.
• Başarer, D. (2020). Varoluşçuluk ve eğitim. İçinde M. Cihan & Z. Yılmaz (Eds.), Eğitim felsefesi (ss. 63-74). Pegem Yayıncılık.
• Başarer Berber, Z. (2019). Varoluşçuluk ve eğitim. İçinde F. Manav (Ed.), Eğitim felsefesi (ss. 75-87). Pegem Yayıncılık.
• Bayraktar İ. & Bayraktar O. (2016). Varoluşçuluğun insan yaklaşımına göre sekizinci sınıf Türkçe kitabı örneğinin incelenmesi. İçinde Kurtman Ersanlı (Ed.) VI. Uluslararası Canik Sempozyumu Hedefe Doğru İnsan, Psikolojik Danışma ve Rehberlik (Cilt I. ss. 532-546). Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
• Bayraktar, O. & Dombaycı, M. A. (2020). The problem of education between ontology and epistemology and application of Kierkegaard thought to the problem. International Journal of Progressive Education, 16(6), 245-272. https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.280.15
• Buber, M. (2002). Between man and man (R. G. Smith, Trans.). Routledge Press.
• Büyükdüvenci, S. (2019). Eğitim felsefesine giriş. Fol Yayınevi.
• Büyükdüvenci, S. (2001). Varoluşçuluk ve eğitim. Siyasal Kitabevi.
• Büyükdüvenci, S. (1983). Varoluşçuluğun eğitim boyutuna bir yaklaşım. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1). 401-411. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000957
• Bilhan, S. (1991). Eğitim felsefesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Cevizci, A. (2011). Eğitim felsefesi. Say Yayınları.
• Çevikbaş, S. (2004). Nietzsche ve eğitim. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 60-80.
• Çoşkun, S. (2015). Varoluşçuluk ve özgürlük problemi. Felsefe Dünyası, (61), 80-105.
• Çüçen, A. K. (2015) Varoluş filozofları. Sentez Yayıncılık.
• Ercan, R. (2008). Eğitimin felsefi temelleri. İçinde N. Saylan (Ed.), Eğitim bilimlerine giriş (ss. 39-75). Anı Yayıncılık.
• Fallico, A. B. (1954). Existentialism and education. Educational Theory, 4(2), 166–173. https://doi.org/10.1111/j.1741-5446.1954.tb01095.x
• Foulquie, P. (1998). Varoluşçunun varoluşu (Y. Şahan, Çev.). Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Gutek, G. L. (2006). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar (N. Kale, Çev.). Ütopya Yayınevi.
• Güçlü, M. (2020). Eğitim felsefesi. Pegem Yayıncılık.
• Günay, M. (2021). Eğitim felsefesi (2. baskı). Çizgi Kitabevi.
• Kale, N. (2009). Felsefiyat. Pegem Yayıncılık.
• Kneller, G. F. (1964). Existentialism and education. John Wiley & Sons.
• Koç, E. (2022). G. Marcel felsefesinin eğitime ilişkin açılımları: Kişi, umut ve eğitim. İçinde M. Günay (Ed.), Antik çağdan günümüze eğitim felsefesi tartışmaları (ss. 158-176). Sentez Yayıncılık.
• Maclntyr, A. (2001). Varoluşçuluk (H. Hünler, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Malik, G. M. & Akhter, R. (2013). Existentialism and classroom practice. IOSR-JHSS, 8(6), 87-91.
• Morris, V. C. (1954). Existentialism and education. Educational Theory, 4(4), 247-258. https://doi.org/10.1111/j.1741-5446.1954.tb01105.x
• Noddings, N. (2016). Eğitim felsefesi (R. Çelik, Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Öztürk, N. (2023). Metacognition’s potantial for existantialism in classrooms. Journal of Pedagogy, 14(2), 123-141. https://sciendo.com/article/10.2478/jped-2023-0014
• Reboul, O. (1991). Eğitim felsefesi (I. Gürbüz, Çev.). İletişim Yayınları.
• Sasan, J. M. (2023). Existentialism and its influence on our understanding of knowledge, truth, morality, values and religion. European Journal of Learning on History and Social Sciences, 1(1), 40-51. https://doi.org/10.61796/ejlhss.v1i1.11
• Sönmez, V. (2009). Eğitim felsefesi (9. baskı). Anı Yayıncılık.
• Terzi, A. R. (2010). Eğitim bilimine giriş (2. baskı). Detay Yayıncılık.
• Tozlu, N. (2006). Felsefe ve eğitim. İçinde A. Solak (Ed.), Felsefe ve eğitim (ss. 221-262). Hegem Yayınları.
• Yılmaz, Z. (2021). Klasik eğitim felsefesi. İçinde R. Küçükali (Ed.), Eğitim felsefesi (ss. 93-113). Anı Yayıncılık.