Sağlık Kurumları Yöneticisi Adaylarının E-Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin ve Dijital Sağlık Hakkındaki Görüşlerinin Belirlenmesi: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Örneği

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 304 - 312, 23.03.2025

Ebrar Ilıman Yaltagil , Zekai Öztürk

Öz

Günümüz koşulları dijital sağlığı mecburi hale getirmektedir. Bu bağlamda; araştırmanın amacı, geleceğin sağlık hizmet sunucularının e-sağlık okuryazarlık düzeylerinin ve dijital sağlık hakkındaki görüşlerinin belirlenmesidir. Bu amaçla belirlenen, 2022- 2023 eğitim döneminde Hacı bayram Veli Üniversitesi’nde eğitim görmekte olan 400 sağlık yönetimi bölümü öğrencisi araştırma evrenini oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise araştırmaya gönüllü olarak katılan 195 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler çevrimiçi anket tekniği ve amaçlı örnekleme yöntemi ile toplanmıştır. Anket formu öğrencilerin e-Sağlık okuryazarlık düzeylerini ölçen, e-sağlık okuryazarlığı ölçeği ve öğrencilerin e-sağlık hakkında görüşlerini değerlendiren açık uçlu sorulardan oluşmaktadır. Bu bağlamda; araştırma nitel ve nicel yöntemin birlikte kullanıldığı karma modeli temsil etmektedir. Araştırma verileri değerlendirildiğinde; katılımcıların çoğunluğu e-sağlık uygulamalarına olumlu bakmaktadır; fakat ülkemizde e-sağlık uygulamalarının kısmen etkin olduğunu düşünmektedir. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların e-sağlık okuryazarlık düzeyleri iyi seviyede çıkmıştır. Hastalar açısından e-sağlığın faydalarının; kolay ulaşılabilirlik, rahatlık, hız, zamandan tasarruf, takiplerin ve değerlendirmenin kolay ve doğru olması, uzaktan çok yönlü değerlendirme imkanı, bilgiye istediği zaman doğru ulaşabilme, maliyet tasarrufu ve risk azaltma olduğunu belirtmişlerdir. Kurumlar ve çalışanlar açısından hız, kolaylık, verimlilik, hasta yoğunluğunun azalması, sistematik çalışma ortamı, düzen, iş yükünün azalması, zaman tasarrufu, etkin hizmet, verimli bir iş ortamı olarak sıralanmıştır. Araştırma sonuçlarından hareketle sağlık yönetimi bölümü öğrencilerinin e-sağlık hakkında farkındalığının artırılmasının ders müfredatlarında e-sağlık kavramına yer verilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

E-Sağlık, e-sağlık okuryazarlığı, sağlık yönetimi

Determination of E-Health Literacy Levels and Opinions on Digital Health of Health Institutions Manager Candidates: The Case of Hacı Bayram Veli University

Öz

Today's conditions make digital health compulsory. In this context; The purpose of the research is to determine the e-health literacy levels of future health service providers and their views on digital health. For this purpose, 400 health management students studying at Hacı Bayram Veli University in the 2022-2023 academic year constitute the research population. The sample of the research consists of 195 students who voluntarily participated in the research. Data were collected by online survey technique and purposive sampling method. The questionnaire form consists of open-ended questions that measure students' e-Health literacy levels, e-health literacy scale, and students' views on e-health. In this context; The research represents a mixed model in which qualitative and quantitative methods are used together. When the research data are evaluated; the majority of respondents view e-health applications positively; but he thinks that e-health applications are partially effective in our country. According to the results of the research, the e-health literacy levels of the participants were at a good level. The benefits of e-health for patients; easy accessibility, convenience, speed, time saving, easy and accurate follow-up and evaluation, remote multi-dimensional evaluation possibility, accurate access to information at any time, cost savings and risk reduction. In terms of institutions and employees, it is listed as speed, convenience, efficiency, reduction in patient density, systematic working environment, order, reduction of workload, time saving, effective service, and an efficient work environment. Based on the results of the research, it is thought that it would be beneficial to increase the awareness of health management department students about e-health and to include the concept of e-health in the curriculum.

Anahtar Kelimeler

E-Health, e-health literacy, health management.

Kaynakça

• 1. Egbunike-Agbakoba, R. N. I. O. (2019). Factors Affecting the Implementation of A National Digital Health & Wellbeing Service at Scale. PhD Thesis, Doctoral dissertation, University of Glasgow, Scotland.
• 2. Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik. (2022). Yönetmelik. 10/02/2022, 13746.
• 3. Thanıa, G. (2018). Submitted in partial fulfilment of the requirements for the degree. Master's thesis, Unıversıty Of Cape Town. Cape Town.
• 4. Norman, C. D. and Skinner, H. A. (2006). “eHEALS: The eHealth Literacy Scale”. Journal of Medical Internet Research, 8 (4), 1-7.
• 5. Tamer-Gencer, Z. (2017). “Norman ve Skinner’in E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Kültürel Uyarlaması için Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1, 131-145. https://doi.org/10.17064/iuifd.333165
• 6. Şengül, H, Çınar, F, Çapar, H, Bulut, A. ve Çakmak, C. (2017). “Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ve İnternet Kullanımına Yönelik Tutumları: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği”. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHRS). 11 (31), 148 – 157.
• 7. Yüksel, O. ve Deniz, S. (2019). “Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. 3-6 October 2019, 2nd International Conference on Data Science and Applications (107-111). Türkiye/Balıkesir.
• 8. Yılmaz, A, Saygılı, M. ve Kaya, M. (2020). “Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 148-157.
• 9. Saygın, E, Tolon, M, Doğan, B. ve Atalay, K. D, (2021). “Covid – 19 Pandemi Döneminde E-Sağlık Okuryazarlığının İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56 (3), 1559- 1575.
• 10. Nakas, D. (2017). Üniversite Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Gül, İ, Demir, S. ve Coşkun, İ. (2022). “E-Sağlık Okuryazarlığı ve Çevrimiçi Sağlık Bilgisi Arama Davranışı Üzerine Bir Araştırma”. Turkish Studies, 17 (7), 83-101. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.64602
• 11. Schermelleh-Engel, K, Moosbrugger, H, and Müller, H. (2003). “Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures”. Methods of Psychological Research, 8 (2), 23–74.
• 12. Bouraima, O. O. and Aydın, Ç. (2017). “Opportunıtıes And Development Of E-Health In Afrıca: Gabon Case.” Mugla Journal of Science and Technology 3 (1), 39-44.
• 13. Orhan, M, Sayar, B. ve Biçer, E. B. (2020). “Üniversite Öğrencilerinin E-Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Karşılaştırılması: Sağlık Bilimleri Lisans ve Lisansüstü Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Bandırma On Yedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 2 (3), 141-157. https://dergipark.org.tr/en/pub/boneyusbad/issue/58275/77482
• 14. Özer, Ö, Özmen, S. ve Özkan, O. (2020). “Sosyal Medya Kullanımının E-Sağlık Okuryazarlığına Etkisinin İncelenmesi”. Alanya Akademik Bakış, 4 (2), 353-367. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.679417
• 15. Akman Dömbekci, H., Güzel, Ş. ve Kılıç, F. (2023). “Sağlık Hizmetlerinde Dijitalleşme Üzerine İdari Personel Görüşleri: Nitel Bir Araştırma”. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 73-84. https://doi.org/10.55050/sarad.1214773
• 16. Kayserili, A. ve Çölkesen Tefiroğlu, E. (2023). “Dijital Sağlık Hizmetlerinin Hastane İdarecileri Tarafından Değerlendirilmesi.” Abant Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 3(2), 26-38.
• 17. Gökkaya, D. ve İzgüden, D. (2022). “Dijital Hastane Uygulamaları: Şehir Hastanesi Çalışanları Üzerine Bir İnceleme.” Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 848-859. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.944865
• 18. Kuek, A. ve Hakkennes, S. (2020). “Healthcare Staff Digital Literacy Levels And Their Attitudes Towards İnformation Systems.” Health Informatics Journal, 26(1), 592-612. https://doi.org/10.1177/1460458219839613