Tobacco Addiction, Substance Addictions and Behavioral Addictions

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 420 - 428, 23.03.2025

Burak Elik , Havva Karadeniz

Öz

Addictions that concern public health and can be seen widely at all ages are an important public health problem. While tobacco addiction is widespread in society, behavioral addictions are also seen at undeniable rates; increasing substance addictions disrupt public health and functioning with their consequences. Determining the risk factors and prevalence of addictions is of great importance for combating and preventing addictions. Knowing the prevalence and risk factors of addictions can be used to guide the policies to be developed.
Since addictions usually start at a young age, parents and teachers should be conscious and informed, and trainings and seminars should be held to create conscious awareness and ensure that they are the leaders in taking precautions against addictions. Addictions can be combated by establishing student communities. In this study, the prevalence of tobacco, substance and behavioral addictions and the problems they cause will be presented.

Anahtar Kelimeler

Tobacco addiction, Addiction, Substance Addictions, Behaviroral addictions

Tütün Bağımlılığı, Madde Bağımlılıkları ve Davranışsal Bağımlılıklar

Öz

Toplum sağlığını ilgilendiren, tüm yaş dönemlerinde yaygın olarak görülebilen bağımlılıklar önemli bir halk sağlığı sorunudur. Toplumda tütün bağımlılığı yaygın görülmekle birlikte davranışsal bağımlılıklar da hiç yadsınamaz oranlarda görünmekte; giderek artan madde bağımlılıkları sonuçlarıyla toplum sağlığını ve işleyişini bozmaktadır. Bağımlılıklarla mücadele ve önleme çalışmaları için bağımlılıkların risk faktörlerinin ve yaygınlığının tespiti büyük önem arz etmektedir. Bağımlılıkların yaygınlıklarının ve risk faktörlerinin bilinmesi sonucunda geliştirilecek politikalara yön verilmesinde kullanılabilir.
Bağımlılıklar genellikle genç yaşlarda başladığından ebeveynlerin ve öğretmenlerin bilinçli olması ve bilgilendirilmesi, eğitimler ve seminerler yapılarak; bilinçli farkındalık oluşturulması ve bağımlılıklar için önlem alınmasında öncü olmaları sağlanmalıdır. Öğrenci toplulukları kurularak bağımlılıklarla mücadele edilebilir. Bu çalışmada tütün, madde ve davranışsal bağımlılıkların yaygınlığı ve yol açtığı sorunlar sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

bağımlılık, tütün bağımlılığı, madde bağımlılıkları, davranışsal bağımlılıklar

Kaynakça

• 1. World Health Organization. Glossary of alcohol and drug terms. In the Glossary of alcohol and drug terms. 1994.
• 2. Olçay GU. Alkol ve madde bağımlılığı tedavisi gören bireylerde algılanan sosyal destek ve umutsuzluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Karabük: Karabük Üniversitesi; 2016.
• 3. American Psychiatry Association. What is addiction? [Internet]. 2021. Available from: https://www.psychiatry.org/patients-families/addiction/what-is-addiction
• 4. Tırışkan M, Onnar N, Çetin YA, Tarı Cömert I. Madde bağımlılığında nüksü önlemede bilinçli farkındalığın önemi: Bir derleme çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2015;2:123-42.
• 5. Benowitz N. Nicotine addiction. N Engl J Med. 2010;362(24):2295-303.
• 6. Özden Ünéri, Ümít Tural NM. Şizofreni ve sigara içimi: Biyolojik bağlantı nerede? Türk Psikiyatr Derg. 2006;17(1):55-64.
• 7. Bilir N, Özcebe H, Aslan D, Ergüder T. Küresel tütün salgını raporu. MPOWER paketi Ankara. 2008.
• 8. World Health Organization. WHO global report on trends in prevalence of tobacco use 2000–2025 - fourth edition [Internet]. 2021. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789240039322
• 9. TÜİK. Türkiye Sağlık Araştırması 2022 [Internet]. 2022. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2022-49747
• 10. World Health Organization. Chrome extension [Internet]. 2016. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kronik-hastaliklar-ve-yasli-sagligi-db/Dokumanlar/Raporlar/BizzCaseTrSS.pdf
• 11. UTKP. Turkey plan of action 2015-2018 [Internet]. 2015. Available from: https://assets.tobaccocontrollaws.org/uploads/legislation/Turkey/Turkey-Plan-of-Action-2015-2018-native.pdf
• 12. Köknel Ö. Kaygıdan mutluluğa kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yaynınevi; 1983.
• 13. Alpsan B. Ergenlik çağında aile çevresinin ve ilişkilerinin önemi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi El Kitabı. Ankara: H.Ü Yayınları; 1979.
• 14. World Health Organization. WHO global report on trends in prevalence of tobacco use 2000- 2025. Geneva: World Health Organization; 2021.
• 15. Smoking - Our World in Data [Internet]. [cited 2024 Aug 5]. Available from: https://ourworldindata.org/smoking
• 16. World Health Organization. A WHO/The Union monograph on TB and tobacco control: Joining efforts to control two related global epidemics. Geneva: World Health Organization; 2007. p. 3.
• 17. Özden Y. Uyuşturucu madde bağımlılığı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri; 1992.
• 18. The United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC). World Drug Report Booklet 1: Executive Summary Policy Implications [Internet]. 2021. Available from: https://www.unodc.org/res/wdr2021/field/WDR21_Booklet_1.pdf
• 19. İçişleri Bakanlığı EGM NMDB. Türkiye Genel Nüfusta Tütün, Alkol ve Madde Kullanımına Yönelik Tutum ve Davranış Araştırması Raporu. 2018.
• 20. Bahar A. Uyuşturucu madde kullanımının nedenleri ve bağımlılık oluşum sücrecinde iletişimsel yaklaşımların rolü ve önemi: Polis kayıtları üzerinden olgusal bir inceleme. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences. 2018;(55):1-36.
• 21. Gözhan G, Bay Y, İşgüzar M, Kardeş G. Madde bağımlılığı ile mücadele. Ankara: Öğretmen El Kitabı; 2010.
• 22. Yeşilay. Madde bağımlılığı [Internet]. 2024. Available from: https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/madde-bagimliligi
• 23. World Health Organization. WHO Global Status Report on Alcohol 2004. Country profiles: Turkey. Geneva: World Health Organization; 2004.
• 24. WHO. Management of substance abuse [Internet]. 2018. Available from: http://www.who.int/substance_abuse/terminology/definition1/en
• 25. TÜİK. Türkiye Sağlık Araştırması 2022 [Internet]. 2022. Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2022-49747
• 26. Kırlıoğlu M, Kıraç R, Öztürk YE. Alkol ve madde bağımlılığında risk faktörleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2015;18(2):97-118.
• 27. WHO. Global status report on alcohol and health 2018 [Internet]. 2018. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274603/9789241565639-eng.pdf
• 28. Camatta CD, Nagoshi CT. Stress, depression, irrational beliefs, and alcohol use and problems in a college student sample. Alcoholism: Clinical & Experimental Research. 1995;19(1):142-6.
• 29. Güleç G. Bağımlılık: Tanı, tedavi, önleme. In: Öztürk M, Ögel K, Evren C, Bilici R, Editors. Alkol. Gülmat Matbaacılık; 2019.
• 30. Amerikan Psikiyatri Birliği. Bozuklukların tanısal ve sayısal el kitabı. 4th ed. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 2005.
• 31. Tarhan N, Nurmedov S. Bağımlılık: Sanal veya gerçek. İstanbul: Timaş Yayınları; 2011.
• 32. World Health Organization. Addictive behaviours: Public health dimension [Internet]. Available from: https://www.who.int/health-topics/addictive-behaviours#tab=tab_2
• 33. Coventry KR, Constable B. Physiological arousal and sensation‐seeking in female fruit machine gamblers. Addiction. 1999;94(3):425-30.
• 34. Petry NM. Gambling problems in substance abusers are associated with increased sexual risk behaviors. Addiction. 2000;95(7):1089-1100.
• 35. Ögel K. Sigara, alkol ve madde kullanım bozuklukları: Tanı, tedavi ve önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları; 2010.
• 36. Kasatura İ. Gençlik ve bağımlılık. İstanbul: Evrim Yaynıevi; 1998.
• 37. Currie SR, Miller N, Hodgins DC, Wang J. Defining a threshold of harm from gambling for population health surveillance research. International Gambling Studies. 2009;9(1):19-38.
• 38. Downs C, Woolrych R. Gambling and debt: The hidden impacts on family and work life. Community, Work & Family. 2010;13(3):311-28.
• 39. Arısoy Ö. İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2009;1(1):55-67.
• 40. Zorbaz O. Lise öğrencilerinin problemli ınternet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2013.
• 41. Kurt A, Avcı E. Binomial (oran) verilerin meta-analizi: Türkiye’deki internet bağımlılık oranının belirlenmesi. Erzincan University Journal of Science and Technology. 2020;13(3):1050-68.
• 42. Cheng C, Li AY. Internet addiction prevalence and quality of (real) life: a meta-analysis of 31 nations across seven world regions. Cyberpsychology Behavior and Social Networking. 2014;17(12):755-60.
• 43. Sezerel H, Gökbulut ÖÖ. İnternet bağımlılığı ve süreçsel drama: Bir bağımlılığın önlenebilir. Yaratıcı Drama Dergisi. 2015;10(1):103-16.
• 44. Günüc S, Kayrı M. Türkiye’de internet bağımlılık profili ve internet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2010;(39):220-32.
• 45. Karagözoğlu-Aslıyüksek M. Bilgi profesyoneli adaylarının internet bağımlılığı düzeyleri: Marmara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü örneği. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi. 2017; 6:23-45.
• 46. Jeon JH. The effect of extent of Internet use and social supports for adolescent depression and self-esteem [master’s thesis]. Seoul: The Graduate School of Yonsei University; 2005.
• 47. Park SK, Kim JY, Cho CB. Prevalence of Internet and correlation with family factors among South Korea adolescents. Adolescence. 2008;43(172):895-900.
• 48. Suhail K, Bargees Z. Effects of excessive Internet use on undergraduate students in Pakistan. CyberPsychology & Behavior. 2006;9(3):297-307.
• 49. Çavuş S, Ayhan B, Tuncer M. Bilgisayar oyunları ve bağımlılık: Üniversite öğrencileri üzerine bir alan araştırması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 2016;(43):265-89.
• 50. Taş İ, Eker H, Anlı G. Orta öğretim öğrencilerinin internet ve oyun bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. 2014;1(1):37-57.
• 51. Yalçın Irmak A, Erdoğan S. Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği Türkçe formunun geçerliliği ve güvenirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2015;16(1):10-8.
• 52. Arıcak OT, Dinç M, Yay M, Griffiths MD. İnternet Oyun Oynama Bozukluğu Ölçeği Kısa Formunun (İOOBÖ9-KF) Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2018.
• 53. Karaca S, Gök C, Kalay E, Başbuğ M, Hekim M, Onan N, et al. Ortaokul öğrencilerinde bilgisayar oyun bağımlılığı ve sosyal anksiyetenin incelenmesi. Clinical and Experimental Health Sciences. 2016;6(1):14-9.
• 54. King DL, Delfabbro PH. Internet gaming disorder treatment: a review of definitions of diagnosis and treatment outcome. J Clin Psychol. 2014;70(10):942-55.
• 55. Kuss DJ, Shorter GW, van Rooij AJ, van de Mheen D, Griffiths MD. The Internet addiction components model and personality: Establishing construct validity via a nomological network. Comput Hum Behav. 2014; 39:312-21.
• 56. Seay AF, Kraut RE. Project massive: Self-regulation and problematic use of online gaming. In: CHI 2007: Proceedings of the ACM conference on human factors in computing systems. New York: ACM Press; 2007. p. 829-38.
• 57. Elliott L, Golub A, Ream G, Dunlap E. Video game genre as a predictor of problem use. Cyberpsychol Behav Soc Netw. 2012;15(3):155-61.
• 58. Lemmens JS, Valkenburg PM, Peter J. Psychosocial causes and consequences of pathological gaming. Comput Hum Behav. 2011;27(1):144-52.
• 59. Peng W, Liu M. Online gaming dependency: a preliminary study in China. Cyberpsychol Behav Soc Netw. 2010;13(3):329-33.
• 60. Paulus FW, Ohmann S, von Gontard A, Popow C. Internet gaming disorder in children and adolescents: a systematic review. Dev Med Child Neurol. 2018;60(7):645-59.
• 61. Gentile DA. Pathological video-game use among youth ages 8 to 18. Psychol Sci. 2009;20:594-602.
• 62. Wood RT, Gupta R, Derevensky JL, Griffiths MD. Video game playing and gambling in adolescents: Common risk factors. J Child Adolesc Subst Abuse. 2004;14(1):77-100.
• 63. Gentile DA, Choo H, Liau A, et al. Pathological video game use among youths: a two-year longitudinal study. Pediatrics. 2011;127:319-29.
• 64. Williams D, Yee N, Caplan SE. Who plays, how much, and why? Debunking the stereotypical gamer profile. J Comput Mediat Commun. 2008;13(4):993-1018.
• 65. Horzum MB. İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2011;36(159):59-65.
• 66. Akçayır G. Dijital oyunların sağlığa etkisi. In: Ocak MA, editor. Eğitsel dijital oyunlar: Kuram, tasarım ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi; 2013. p. 263-73.
• 67. Hilliard J. Addiction Center site: What is social media addiction? [Internet]. 2020. Available from: https://www.addictioncenter.com/drugs/social-media-addiction/
• 68. Aksoy ÖN. Sosyal medya kullanım alışkanlıkları: Balıkesir örneği. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019;2(1):9-24.
• 69. We Are Social. Şubat 2024 [Internet]. 2024. Available from: https://wearesocial.com/uk/blog/2024/10/digital-2024-october-global-statshot-report/
• 70. Dijital 2024 Global Genel Bakış ve Türkiye Raporu [Internet]. 2024. Available from: https://datareportal.com/reports/digital-2024-turkey
• 71. Akmeşe Z, Deniz K. Stalk, benliğin izini sürmek. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi. 2017;(8):23-32.
• 72. Andreassen CS, Pallesen S, Griffiths MD. The relationship between addictive use of social media, narcissism, and self-esteem: Findings from a large national survey. Addict Behav. 2017; 63:287-93.
• 73. Caplan SE. Preference for online social interaction: a theory of problematic internet use and psychosocial well-being. Commun Res. 2003;30(6):625-48. doi:10.1177/00936502032578423.
• 74. Demir Türkdoğan R. Sosyal medya bağımlılığı ve gençlik: Cumhuriyet Üniversitesi örneği [Master’s Thesis]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2019.
• 75. Bashir H, Bhat SA. Effects of social media on mental health: A review. Int J Indian Psychol. 2017;3(4):125-31.