Nükleer Santrallerin Turizm Üzerine Etkilerinin Yerel Halkın Bakış Açısıyla Değerlendirilmesi: Sinop Örneği

Yıl 2023, , 672 - 694, 27.09.2023

Mutlu Kaya , Seden Doğan

https://doi.org/10.32572/guntad.1325251

Cited By: 1

Öz

Ülkelerin ekonomik ve sosyal kalkınmalarını sağlayabilmeleri için yeterli enerji kaynağına sahip olmaları oldukça önemlidir. Enerjide dışa bağımlılığı azaltmak isteyen ülkelerden biri olan Türkiye, yerli enerji üretim kapasitesini arttırmak amacıyla nükleer enerji santrallerin kurulmasına karar vermiştir. Bu kapsamda nükleer santral kurulacak sahalardan biri de Sinop’tur. Bu çalışmada Karadeniz Bölgesi’nin önemli bir deniz ve doğa turizmi destinasyonu olan Sinop’ta kurulacak nükleer santralin yöre turizmi üzerine olası etkilerinin yerel halkın bakış açısıyla değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla santralin etki alanı düşünülerek çoğunluğunu Merkez ilçe, Ayancık ve Gerze ilçelerinden katılımcıların oluşturduğu 415 kişiye anket uygulanmıştır. Araştırma kapsamında belirlenen hipotezlerin test edilmesi için öncelikle keşfedici faktörü analizi, sonrasında ise T testi ve tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre yerel halk, Sinop’ta kurulacak nükleer santralin deniz başta olmak üzere doğal hayata zarar vereceğini ve yöredeki turizm faaliyetlerini olumsuz etkileyeceğini düşünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nükleer Santral, Turizm, Yerel Halk, Sinop

Evaluation of the Effects of Nuclear Power Plants on Tourism from the Perspective of Local People: The Case of Sinop

Öz

It is crucial for countries to have an adequate energy source in order to ensure their economic and social development. Turkey, as one of the countries aiming to reduce energy dependency, has decided to increase its domestic energy production capacity by constructing nuclear power plants. One of the sites chosen for this purpose is Sinop, which is an important destination for sea and nature tourism in the Black Sea Region. This study aims to evaluate the potential impacts of the nuclear power plant to be established in Sinop on local tourism from the perspective of the local community. To achieve this goal, a survey was conducted with 415 participants, mostly from the central district of Sinop, as well as Ayancık and Gerze districts, which fall within the influence area of the power plant. Exploratory factor analysis, followed by a T-test and one-way analysis of variance (ANOVA), were employed to test the identified hypotheses. According to the analysis results, the local community believes that the nuclear power plant to be constructed in Sinop will cause harm to the marine and natural environment and have a negative impact on tourism activities in the region.

Anahtar Kelimeler

Nuclear Power Plant, Tourism, Local Community, Sinop

Kaynakça

• Akın, Ü., Akın, A. & Abacı, R. (2007). Öz-duyarlık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 1-10.
• Arı, A. (2021). Yenilenebilir enerji, turizm, CO2 ve GSYH ilişkisinin Türkiye için analizi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 12(2), 192-205.
• Ateş, H. & Saraçoğlu, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının gözünden nükleer enerji. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 175-193.
• Bakır, G. (2013). Türkiye'nin nükleer enerji politikaları ve Mersin Akkuyu Nükleer Güç Santrali [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=vVNzTGHHhjH-u3WMToxQ-upL7wBtio2laN486QzGDw3mVHoovbde4ANfutTGfVyv
• Beirman, D. (2012). Making it safe: tourism after Japan’s earthquake. The Conversation, https://theconversation.com/making-it-safe-tourism-after-japans-earthquake-5691
• Berk, H., Türker, M., & Berk, Ş. (2022). Nükleer santralin turizme olası etkileri: Silifke örneği. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(2), 175-191.
• Bohumil Frantál & Renata Urbánková (2017) Energy tourism: An emerging field of study, Current Issues in Tourism, 20(13), 1395-1412. https://doi.org/10.1080/13683500.2014.987734
• Cale, T. & Kromer, M. (2015). Does proximity matter? Plant location, public awareness, and support for nuclear energy. The Social Science Journal, 52(2), 148-155. https://doi.org/10.1016/j.soscij.2015.01.002.
• Çakıcı, A. C. & Yılmaz, B. E. (2012). Mersin’deki otel çalışanlarının nükleer kaygıları, çevresel yaklaşım ve çevreci tüketim eğilimleri üzerine bir araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 1-22.
• Çelik, İ. Çeker, A & Belge, R. (2015). Nükleer enerji: Türkiye ve dünya ölçeğinde bir değerlendirme. Yeni Fikir Dergisi, 7(15), 55-68.
• Dąbrowski, M. P. (2012). Can nuclear power plants coexist with tourist infrastructure. 2nd Internationla Nuclear Energy Congress, Warsaw, Poland.
• Demircioğlu T. & Uçar, S. (2014). Akkuyu Nükleer Santrali konusunda üretilen yazılı argümanların incelenmesi. İlköğretim Online, 13(4), 1373-1386.
• Dikmenli, Y., Öztürk Demirbaş, Ç., & Gafa, İ. (2019). Öğretim elemanlarının Türkiye'de nükleer enerjiye yönelik görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı), 254-272.
• Elçin, A., Karakaş, H. & Sarıkaya, R. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının nükleer enerji kavramına yönelik düşünceleri: Bağımsız kelime ilişkilendirme örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 37, 42-54.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2023). Elektrik. https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik Engin, N. (2013). Nükleer enerji gelecekteki enerji ihtiyacına çözüm olabilir mi? Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 575-591.
• ENVY (Enerji ve Çevre Yatırımları A. Ş.). (2017). Sinop nükleer güç santrali projesi ÇED başvuru dosyası. Ankara.
• Eral, M. (2015). Nükleer güç santralleri ve ülkemiz. Ege Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü, Nükleer Teknoloji Anabilim Dalı, İzmir, www. meslekiyayin. com/images/111_0016.
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216.
• Ergün, S. & Polat, M. (2012). Nükleer Enerji ve Türkiye’ye Yansımaları. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2). 34-58.
• Ertaş, S. (2022). Nükleer santralin yeniden ısıtıldığı Sinop’ta huzursuz bekleyiş sürüyor: Yaşamak istiyoruz. https://yesilgazete.org/nukleer-santralin-yeniden-isitildigi-sinopta-huzursuz-bekleyis-suruyor-yasamak-istiyoruz/
• Eş, H., Mercan, S. I., & Ayas, C. (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5(2), 47-59.
• Falk, J, Green, J. & Mudd, G. (2006). Australia, Uranium and Nuclear Power, International Journal of Environmental Studies, 63(6), 845-857, https://doi.org/10.1080/00207230601047131
• Ferat, K., & Göral, E. (2016). Türkiye’nin Nükleer Enerji Politikası. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 421-438.
• Frantál, B. & Urbánková, R. (2017). Energy tourism: An emerging field of study. Current Issues in Tourism, 20(13), 1395-1412, https://doi.org/10.1080/13683500.2014.987734
• Furuncu, Y. (2016). Türkiye’nin enerji bağımlılığı ve Akkuyu nükleer enerji santralı. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 37, 198-207.
• Gülsoy, A. (2018). Nükleer santrallere yönelik halkın tutum ve davranışları: Sinop ve Akkuyu nükleer santralleri örneği [Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=T0LpUpjo5HWgxch_zExBGw&no=mFlkm9AFOg38sQwVn1wUSA.
• Gündoğdu, H. (1999). Türkiye'nin enerji stratejisinde nükleer enerjinin rolü (Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi).
• Güneşli, Ö.H. (2019). Nükleer santralin Türkiye ekonomisi Açısından fayda ve maliyetleri [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=vjszP7PzV0HebcjFEvDfwEwb2QwYSjPBIOWOkqjJt-s1Sx84ItdKB1fUt8G1aBIO
• Harmanda, B. G. (2020). Türkiye ve nükleer enerji: Güvenlik odaklı strateji tercihi [Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=4J_FzTwlrMCH4qBROpXPH4IWksLI25S6TL04jtuRJKfmKH25vXoXtWDi5lDnndMi.
• Harunoğulları, M. (2019). Nükleer Enerji ve Geleceği, Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(1), 110-145.
• He, G. Mol, A.P.J. Zhang, L. & Lu, Y. (2013). Public participation and trust in nuclear power development in China, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 23, 1-11, https://doi.org/10.1016/j.rser.2013.02.028.
• Hultkrantz, L. & Olsson, C. (1997). Chernobyl effects on domestic and inbound tourism in Sweden- A time series analysis. Environmental and Resource Economics, 9, 239-258.
• IAEA (2023). PRIS (Power Reactor Information System). https://pris.iaea.org/PRIS/WorldStatistics/OperationalReactorsByCountry.aspx
• İşeri, B. (2012). Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Nükleer Enerjinin Riskleri ve Faydaları Hakkındaki Düşüncelerine Farklı Bilgi Kaynaklarının Etkileri [Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=RYan9_S-Z7Eir3xdWGXBiFza1V6AW-YKGSmImrdrRuk6hTtqBQSjM3pdmEwK3cat.
• İşeri, E. & Özen, C. (2012). Türkiye'de Sürdürülebilir Enerji Politikaları Kapsamında Nükleer Enerjinin Konumu, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47, 161-180.
• Kantarcı, K., Uysal, M. A& Altin, M. (2012). The perceived impact of nuclear plant (NP) on a tourism destination: A case of Mersin. Travel and Tourism Research Association 43rd Annual Conference, Virginia, United States of America.
• Kara, H. E. & Türkan, N. (2022). Nükleer santrallerden salınan termal suların su ekosistemine ve turizme etkileri. Ohs Academy, 5(2), 57-65.
• Karagülle, E. C. (2021). Sinop Nükleer Güç Santralinin ulusal güvenlik ilkelerinin belirlenmesi: tasarım, işletim ve işletimden çıkarılması [Yüksek Lisans Tezi, Sinop Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=8tbPippmWV_b-Irrn9YEAgDy16NYWlv-DH-xwkDNhZpkytdLBrys5H_mN0kUIsZA.
• Kaya, F. & Göral, E. (2016). Türkiyenin Nükleer Enerji Politikası, Akademik Bakış Dergisi,57, 421-438. Kaya, İ. S. (2012). Nükleer enerji dünyasında çevre ve insan, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 71-90.
• Köksal, B., & Civan, A. (2010). Nükleer enerji sahibi olma kararını etkileyen faktörler ve Türkiye için tahminler. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 6(24), 117-140.
• Lee, L., Wang, Y. &Zuo, J. (2021). The Nexus of Water-Energy-Food in China's Tourism İndustry. Resources, Conservation and Recycling, 164(7), 105157.
• Mert, S.O. & Küp Aylıkçı, N.K. (2020). Nükleer enerji santrallerinin Türkiye turizmi üzerine etkisinin dünya örnekleri üzerinden incelenmesi, International Journal of Contemporary Tourism Research, 4(2), 135-142.
• Mukul, I. (2015). Türkıye'de Kurulması Düsünülen Nükleer Santrallere Ilıskın Ögretım Elemanlarının Görüslerının Degerlendırılmesı (Sinop Örneklemi). Karadeniz Araştırmaları, 48, 125-142.
• Nam-Speers, J., Berry, F. S., & Choi, D. (2020). Examining the role of perceived risk and benefit, shared concern for nuclear stigmatization, and trust in governments in shaping citizen risk acceptability of a nuclear power plant. The Social Science Journal, 57, 1-20.
• Nükleer Düzenleme Kurulu. (n.d.). Nükleer tesislerin tekilendirilmesi. https://www.ndk.gov.tr/sinop-nukleer-santrali
• Ogul, H., & Karaagac, M. O. (2019). Türkiye'de nükleer güç santrallerine karşı halkın tutumları. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 25(4), 423-429.
• Öcal, L. (2020). Nükleer enerji politikalarının yerel düzeyde taşınmaz değerleri üzerine etkileri: Nükleer santrallerin Akkuyu ve Sinop bölgelerindeki etkileri üzerine bir inceleme [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=_F5QEpayDXGqGZlp9XiFtMiMHv5-uFej9N3fPvbseNhvgmKKmaXfikFj_EuZhy-4.
• Özalp, M. (2017). Türkiye’de Nükleer enerji kurulumunun enerjide dışa bağımlılık ve arz güvenliğine etkisi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 175-188.
• Özdemir, N. & Çobanoğlu, O. E. (2008). Türkiye’de nükleer santrallerin kurulması ve nükleer enerji kullanımı konusundaki öğretmen adaylarının tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 218-232.
• Özmen, A. (2007). Türkiye’de kurulması planlanan nükleer santraller için kuruluş yeri seçimi [Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=wBmNpkQC9Nhi90NLW7E7-cIqv-4nEzup2Qp7af3zVeBt4Tkz-j0PW6lmiw7me0LN.
• Palabıyık, H., Yavaş, H., & Aydın, M. (2010). Türkiye’de nükleer santral kurulabilir mi? Çatışmadan uzlaşıya: Türkiye’de nükleer enerji projelerinde sosyal kabul sorunu ve halkın reddetme sendromunun araştırılması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(2), 175-201.
• Parkhill, K. A., Pidgeon, N. F., Henwood, K. L., Simmons, P., & Venables, D. (2010). From the familiar to the extraordinary: local residents’ perceptions of risk when living with nuclear power in the UK, Transactions of the Institute of British Geographers, 35(1), 39–58.
• Pavlakovič, B. (2022). Visiting nuclear reactors–Safety and security aspects. International Journal of Thermofluids, 16, 100241.
• Pekmezci, Z. (2020). Nükleer santrallere yönelik yerel halkın bakışı: Sinop ili örneği [Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=fl0Kw4p1rmMDotyKRdYv1CMlw3_IiL1EzrX4PXLNqa5eE_o7osB2QvhBZXFpY6Z9.
• Perko, T. & Martell, M. (2020). Communicating nuclear and radiological emergencies to the public: How and to what extent are European countries prepared?. International Journal of Disaster Risk Reduction, 50, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101722.
• Qi, W., Qi, M. & Ji, Y. (2020). The effect path of public communication on public acceptance of nuclear energy. Energy Policy, 144, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2020.111655
• Sağlam, H. İ. (2016). Öğretmen Adaylarının Nükleer Enerji Kullanımına Yönelik İnformal Muhakemeleri Üzerine Karma Yöntem Araştırması [Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=OykDDeWBWTL9-Wm52sZBrDZOmGV72rfhf6I1U1XlTAYbbJizpdXMUVYH9mZs2QUR.
• SASKİ (2023). Samsun Günlük Su Tüketimi İstatistikleri (10 Mayıs 2023).
• Sever, O. (2019). Çevre ve stratejik bakış açısıyla Türkiye’de Nükleer santral çalışmaları [Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi]. https://acikerisim.aksaray.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12451/5326.
• Soykenar, M., & Coşkun, S. (2015). Toplum ve sağlik etkileri yönüyle nükleer enerjiye genel bir bakış. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(1), 65-70.
• Sun, C. & Zhu, X. (2014). Evaluating the public perceptions of nuclear power in China: Evidence from a contingent valuation survey, Energy Policy, 69, 397-405, https://doi.org/10.1016/j.enpol.2014.03.011.
• Sürmeli, H., Nesra, D. & Recep, D. (2017). Nükleer enerji ve nükleer santraller konusuna yönelik öğretmen tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 293-319.
• Şahin, E., Şahin M., Güven Y. & Oğuz Y. (2016). Analyses of nuclear power plant waste in terms of environmental policies. El-Cezerî Journal of Science and Engineering, 3(3), 513-520.
• Tekgöz, S. T. & Yalman, F. E. (2020). Nükleer santraller hakkında fen bilgisi öğretmenlerinin görüşü: Akkuyu örneği. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 144-158.
• Temel, V.K. & Yeşilyurt, S. (2012). Comparison of a wind turbine farm in Eastern Mediterranean turkey with the proposed Akkuyu nuclear power plant in terms of efficiency, costs and tourism impacts. In: 3. International Conference on Nuclear and Renewable Energy Resources, Istanbul, Turkey.
• Temurçin, K. & Aliağaoğlu, A. (2003). Nükleer enerji ve tartışmalar ışığında Türkiye’de nükleer enerji gerçeği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(2), 25-39. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000034
• TÜİK. (2023). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685
• TÜİK. (2023). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• Unur, K. & Yavuz, G. (2013). Nükleer santraller turizm için hayati bir sorun mudur? K. Karamustafa (Ed), 14. Ulusal turizm kongresi bildiriler kitabı (s.1258-1274) içinde. Detay Yayıncılık.
• Ünver, L.Ö. (2014). Kaza sonrası radyonüklit salımı için radyoekolojik bir model geliştirilmesi: Akkuyu ve Sinop nükleer santralleri [Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=sY7m19PfcL6F1NUw-cr80G3bU8pLSetJ4GUVjAgj_o-69zNiWGA75zPGpWqUdCgu.
• Yavuzaslan, K. (2009). Tükiye'nin enerji politikaları ve nükleer enerji ihtiyacı [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ZeTyprYuef2HkaF3xt4wYhSP3DNi81Jssgcu2vq5AuxFsAFPFLkFbtHQ01q8idpP.
• Yılar, E. (2014). Sinop nükleer güç santral sahası için olasılıksal sismik tehlike değerlendirilmesinin duyarlılık çalışması [Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=gyLHMouPes-CvnhRcjQsKdUbikcGLjdxZqalSxcGnU2CyqgFBvUU31cJ0iXRG26p.
• Yıldırım, M. & Örnek, İ. (2007). Enerjide son seçim: Nükleer enerji. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 32-44.
• Yıldız, F. B. & Varol, Ç. (2018). Nükleer Enerji Politikaları ve Büyük Enerji Yatırımlarında Toplumsal Katılımcı Süreçler: Sinop Nükleer Güç Santrali Örneği. Çağdaş Yerel Yönetimler, 27(2), 95-111.
• Yıldız, F. B. (2015). Türkiye'nin enerji politikaları ve nükleer enerji santrallerinin kurulmasında sosyal ve mekansal süreçler: Sinop örneği [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=-Z0vbSUgrhM9fXoGkRe6QxOfOFk0lKYmvZovAzAkVpFSnUYZMA1yz8NZSofPKRtK.
• Yılmaz, E. (2015). Güvenlik ve ekonomik boyutuyla nükleer enerji tartışmaları: Akkuyu nükleer santrali örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(1), 227-245.