Beslenme Arkeolojisi: Günümüz Ankara Yemeklerinde Geçmişin İzleri

Yıl 2018, Ek Sayı 1, 209 - 233, 27.07.2018

Funda Şensoy Sena Tiritoğlu

Öz

Yemek,
insanoğlunun binlerce yıllık serüveninde daima en temel gereksinimi olmuştur.
İlkel topluluklar, yaşamlarını sürdürmek, aç karınlarını doyurmak ve en temel
ihtiyaçlarını sağlayabilmek için çevrelerinde yenebilir ne buldularsa onunla
beslenmek zorunda kalmışlardır. Yüzyıllardan beri süregelen, gelenekler sonucu
oluşan, temelleri binlerce yıl öncesine dayanan yemek kültürünü arkeolojik
kazılardan elde edilen verilerle ve yapılan akademik çalışmalarla anlamak
mümkündür. Anadolu’dan geçen tüm uygarlıklar kendilerine özgü yeme-içme
kültürünü ve yemek çeşitlerini bu topraklarda kendilerinden önce yaşayan
kültürlerin bıraktıkları izlerle harmanlamışlardır. Bu kültürel birikimin daha
sonra gelen kültürlere aktarımı ile pek çok yemeğin bugüne ulaştığı yönünde
çıkarım yapılabilir. Bu çalışmada, Anadolu mutfak kültürünün kökenlerinden yola
çıkarak, günümüze kadar olan dönemler kronolojik olarak incelenmiş ve Orta
Anadolu’da yaşamış olan neolitik insandan başlayarak toplumların yeme-içme
kültürü ve beslenme biçimleri üzerine saptamalar yapılarak Ankara mutfağı
üzerine etkileri gözlemlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Beslenme Arkeolojisi, Beslenme Kültürü, Ankara Yemekleri

Kaynakça

• Akurgal, E. (2017). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Phoenix Yayınevi.
• Albayrak. A. Solak. Ü.M. ve Uhri.A. (2008). Deneysel Bir Arkeoloji Çalışması Olarak Hitit Mutfağı. İstanbul: Metro Kültür Yayınları.
• Altan. Ç. (2008). Karahanlı-Selçuklu-Memlük Çizgisinde Türk Mutfağı. Türk Mutfağı, (Ed.) A. Bilgin, Ö. Samancı. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ankara İl Yıllığı (1973); Cumhuriyetin Ellinci Yılında Ankara - 1973 İl Yıllığı, Ankara: Ajans Türk Matbaacılık Sanayii.
• Arıhan. S.K. (2012). Antik Çağda Beslenme. Beslenme Antropolojisi, (Ed) T.K. Merdol, Hatiboğlu Yayınevi, ss: 45-78.
• Arslan. M. (2000). Antikçağ Anadolusunun Savaşçı Kavmi Galatlar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Ciğerim. N. (2001). Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar: Batı ve Türk Mutfağının Gelişimi, Etkileşimi ve Yiyecek İçecek Hizmetlerinde Türk Mutfağının Yerine Bir Bakış, Ankara, Yayın: 28.
• Deighton. H.J. (2012). Eski Roma Yaşantısında Bir Gün, çev. H.K. Ersoy İstanbul. Homer Yayınları.
• Erdoğan. E (2010). Türkiye Selçukluları Mutfağı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi.
• Güleç. E., Açıkkol. A. (2006). Paleolitik Beslenme. Hayat Erkanal’a Armağan Kültürlerin Yansıması- Studies in Honnor of Hayal Erkanal Cultural Reflections, (Ed) Öktü vd., İstanbul. Homer Kitapevi Yayınları. Ss: 389-397.
• Harris. N. (2003). N. History of Ancient Rome, Chancellor Press, China,
• Kaya. M.A. (2011). Anadolu’da Galatlar Ve Galatya Tarihi. İstanbul. Bilge Kültür Sanat Yayınevi.
• Merdol. T.K. (1998). Tarihten Günümüze Toplumlar ve Beslenme Alışkanlıkları. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları. No:22. Birinci Baskı.
• Merdol. T.K. (2012). Avrupa Ülkelerinde Beslenme Alışkanlıkları ve Uygulamaları. Beslenme Antropolojisi, (Ed) T.K. Merdol, Hatiboğlu Yayınevi. ss:157.
• Martin.L, Russel. N ve Carruthers. D. (2002). Animal Remains from the Central Anatolian Neolitic. The Neolitic of Central Anatolia- İnternal Developments and External Relations During ten 9.-6. Millenia Cal BC, (Ed) F.Gerard-L.Thissen, İstanbul. Ege Yayınları, ss: 194-197.
• Özgüç. T. (2002). Eski Tunç Çağı-Hitit Kültürünün Kaynağı Olarak Hatti Kültürü- Hititler ve Hitit İmparatorluğu- 1000 Tanrılı Halk Sergi Kataloğu, Almanya, ss: 400-401.
• Sevin. V. (2003). Anadolu Arkeolojisi, İstanbul. Der Yay, ss: 174.
• Sürücüoğlu. M.S. (2017). İnsan Beslenmesindeki Tarihsel Süreçler ve Gelişmeler: Paleolitik Çağdan Neolitik Çağa, Beslenme ve Diyetetiğin Psikososyal Boyutu, (Ed) Özenoğlu, İstanbul: Nobel Yayınevi, ss: 17-20.
• Şensoy. F. (2012). Hititlerde Beslenme ve Mutfak Kültürü, Beslenme Antropolojisi, (Ed) T.K. Merdol, Ankara. Hatiboğlu Yayınevi, ss:79-92.
• Şensoy. F. (2015). Geçmişten Günümüze Yemek ve Sağlık Sosyolojisi- Beslenme Her Yerde Bienali, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul (sözel bildiri)
• Uzunağaç. Ö. (2015). Selçuklu Anadolu’sunda Beslenme ve Yemek Kültürü. İstanbul. Kitapevi Yayınevi.
• Ünal. A. (2007). Anadolu’nun En Eski Yemekleri- Hititler ve Çağdaşı Toplumlarda Mutfak Kültürü, İstanbul. Homer Kitapevi.
• Uhri. A. (2008); Anadolu Mutfak Kültürünün Kökenleri Üzerine, Deneysel Bir Arkeoloji Çalışması Olarak Hitit Mutfağı, İstanbul. Metro Kültür Yayınları, ss: 25-44.
• Yerasimos. S. (2002). Sultan Sofraları - 15. ve 16. Yüzyılda Osmanlı Saray Mutfağı, İstanbul. Yapı Kredi Yayınları,
• www.ankara.bel.tr/ankara-kent-rehberi/ankara-nin-kisa-tarihi
• www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/ Akkor Ö (2013). Selçuklu Mutfağı, Alfa Yayınları.
• Ankara Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Ankara Yemekleri (2012)
• Bayrak M.F (2015). İç Anadolu Yemekleri, Alfa Yayıncılık
• Baysal. A. Kutluay. M. T, Ciğerim Taşcı. N. Sacır F.H. Başoğlu S. (1996). Türk Mutfağından Örnekler, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları /1570, Tanıtma Eserleri Dizisi/56
• Gürsoy D (2016). Tarihin Süzgecinde Mutfak Kültürümüz, Oğlak Yayınları
• Koz M.S (2002) Yemek Kitabı Tarih - Halkbilimi – Edebiyat, Kitapevi Yayınevi.
• Oral M. Z (1957). Selçuk Devri Yemekleri II, Türk Etnografya Dergisi, 2, ss: 73-76
• Yerasimos. M. (2002). 500 Yıllık Osmanlı Mutfağı, Boyut Yayınevi
• https://www.ankara.bel.tr/ankara-kent-rehberi/ankara-nin-kisa-tarihi
• https://onedio.com/haber/adi-tadindan-guzel-yoresel-ankara-yemekleri-53351
• http://yemek.com/ankara-yemekleri/#.WH5nxLHBLBJ