Turizm Çeşidi ve Destinasyonun Gelişmişliği ile Yerel Halkın Algıları ve Destek Tutumları Arasındaki İlişki: Karşılaştırmalı Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 28 - 52, 27.03.2022

Uğur Çalışkan , Özgür Özer

https://doi.org/10.32572/guntad.961861

Öz

Turizm özellikle gelişmekte olan ülkeler için kalkınma aracı olarak kullanılmaktadır. Sürdürülebilir turizmin sacayaklarından birisini ise yerel halkın desteği oluşturmaktadır. Bu nedenle yerel halkın turizme bakış açısı sıklıkla incelenmektedir. Ancak bu konudaki çalışmalar, genellikle turizm gelişiminde belli bir düzeye ulaşmış destinasyonların tekil incelenmesi şeklinde gerçekleştirilmiştir. Farklı turizm türü ve gelişim evresine sahip ve genel ekonomik gelişmişlik düzeyi açısından farklılıklar gösteren yerleşimleri karşılaştıran çalışma sayısı çok azdır. Nicel araştırma yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada, turizm gelişimi ve ekonomik özellikler açısından farklılık gösteren dört destinasyon karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, gelişmiş destinasyonlarda olumsuz etkilerin, turizmin gelişim sürecinin başlarında olan yerleşimlerde ise olumlu etkilerin ön planda olduğunu ve yerel halkın destek tutumunu yönlendirdiğini göstermektedir. Bulgular, turizm planlama ve gelişim sürecinin destinasyon özelinde ve yerel halkın görüşlerini dikkate alacak şekilde gerçekleştirilmesi gerektiğini ampirik olarak desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Turizmin etkileri, Turizm gelişim düzeyi, Yerel halk, Algı, Destek Davranışı

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

19/084/06/5/3

The Relationship between Type and Development Stage of Tourism, and Local Residents' Perceptions and Support Attitudes: A Comparative Study

Öz

Tourism is considered to be a development tool, especially in developing countries and the support of local residents is one of the main pillars of sustainable tourism. Therefore, scholars frequently examine the local residents’ perceptions of tourism. However, studies mostly focus on a single mature tourism destination. Destinations experiencing different types and stages of tourism development, and having different socio-economic characteristics are rarely compared. This study using quantitative research methods compares four destinations that differ in terms of tourism development and economic features. The results reveal that negative effects in mature destinations, and positive effects in emerging destinations are at the forefront, and affect local people's support of tourism. The findings empirically support that the tourism planning and development process should be carried out in a destination-specific manner and takes into account the views of the local people.

Anahtar Kelimeler

Impacts of Tourism, Tourism Development Stage, Local Residents, Perception, Support Attitude

Proje Numarası

19/084/06/5/3

Kaynakça

• Akış, S., Peristianis N., and Warner, J. (1996). Residents’ attitudes to tourism development: the case of Cyprus. Tourism Management, 17(7), 481–494.
• Andereck, K.L. ve Nyaupane, G.P. (2011). Exploring the nature of tourism and quality of life perceptions among residents. Journal of Travel Research, 50(3), 248–260.
• Andereck, K.L., Valentine, K.M., Knopf, R.C. ve Vogt, C.A. (2005). Residents’ Perceptions of Community Tourism Impacts. Annals of Tourism Research, 32 (4), 1056–1076.
• Ap, J. (1990). Residents' perceptions research on the social impacts of tourism. Annals of Tourism Research, 17(4), 610–616.
• Avcıkurt, C. (2015). Turizm Sosyolojisi: Genel ve Yapısal Yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Balcı, A. (1997). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler, Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Bestard, A.B. ve Nadal, J.R. (2007). Attitudes toward Tourism and Tourism Congestion. Région et Développement, 25, 193–207.
• Bitsani, E. ve Kavoura, A. (2014), Host Perceptions of Rural Tour Marketing to Sustainable Tourism in Central Eastern Europe. The Case Study of Istria, Croatia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 148, 362–369.
• Brida, J.G., Osti, L. ve Faccioli, M. (2011), Residents’ Perception and Attitudes towards Tourism Impacts. Benchmarking: An International Journal, 18(3), 359–385.
• Brunt, P. ve Courtney, P. (1999). Host Perceptions of Sociocultural Impacts. Annals of Tourism Research, 26, 493–515.
• Butler R.W. (1980). The concept of a tourist area cycle of evolution implications for management of resources. The Canadian Geographer, 24(1), 5–12.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Carneiro, M.J., Eusebio, C. ve Caldera, A. (2018). The Influence of Social Contact in Residents’ Perceptions of the Tourism Impact on Their Quality of Life: A Structural Equation Model. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 19(1), 1–30.
• Chen, C.F. ve Chen, P.C (2010), Resident Attitudes toward Heritage Tourism Development. Tourism Geographies, 12(4), 525–545.
• Chhabra, D. ve Gürsoy, D. (2007). Perceived Impacts of Gambling: Integration of Two Theories. UNLV Gaming Research & Review Journal, 11(1), 27–40.
• Chi, C.G-q, Cai, R. ve Li, Y. (2017). Factors influencing residents’ subjective well-being at World Heritage Sites. Tourism Management, 63; 209–222.
• Chiang, Y. ve Yeh, S. (2011). The Examination of Factors Influencing Residents Perceptions and Attitudes Toward Film Induced Tourism. African Journal of Business Management, 5(13), 5371–5377.
• Choi, S.H. (2013). The Impacts of Tourism and Local Residents’ Support on Tourism Development: A Case Study of the Rural Community of Jeonhseon, Gangwon Province, South Korea. Au-Gsb-E Journal, 6 (1), 73–82.
• Chuang, S-T. (2013). Residents’ Attitudes toward Rural Tourism in Taiwan: a Comparative Viewpoint. International Journal of Tourism Research, 15, 152–170.
• Cordero, J.C.M. (2007). Residents’ Perception of Tourism: A Critical Theoretical and Methodological Review. Ciencia Ergo Sum, 15(1), 35–44.
• Cropanzano, R. ve Mitchell, M.S. (2005). Social Exchange Theory: An Interdisciplinary Review. Journal of Management, 31(6), 874–900. Doi: 10.117710149206305279602
• Çalışkan, U. ve Arıkan Saltık, I. (2019). Turizm Faaliyetlerine Uzak Yerleşimlerde Turizmin Yerel Halkın Mutluluğu Üzerindeki Etkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 53, 23–38.
• Çalişkan, U. ve Özer, Ö. (2021). Relationship between Local Residents’ Perceptions of Tourism and Support Attitudes in Post-Communist Countries: Case of Turkestan (Kazakhstan). Tourism Planning & Development, 18(5), 573–593, Doi:10.1080/21568316.2020.1837228
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2018). Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi. [URL:https://ockb.csb.gov.tr/datca-bozburun-ozel-cevre-koruma-bolgesi-i-2747] (Erişim tarihi: 27.09.2021).
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (t.y.) Sit Alanları Yönetim Sistemi. [URL: http://says.csb.gov.tr/citizen] (Erişim tarihi: 27.09.2021)
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2004). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması. [URL: https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Ilcelerin_sosyo-ekonomik_gelismislik_siıralamasi_Arastarimasi-2004%E2%80%8B.pdf] (Erişim tarihi: 11.02.2020)
• Diedrich, A. ve Garcia-Buades, E. (2009). Local perceptions of tourism as indicators of destination decline. Tourism Management, 30, 512–521.
• Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) (2019). International Tourism Highlights 2019 Edition. [URL: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284421152] (Erişim tarihi: 24.02.2020).
• Dyer, P. Gursoy, D. Sharma, B. ve Carter, J. (2007). Structural modeling of resident perceptions of tourism and associated development on the Sunshine Coast, Australia. Tourism Management, 28(2), 409–422.
• Garcia, F.A., Vazquez, A.B. ve Macias, R.C. (2015). Residents’ Attitudes towards the Impacts of Tourism. Tourism Management Perspectives, 13, 33–40.
• Gürsoy, D. ve Rutherford, D.G. (2004). Host Attitudes toward Tourism: An Improved Structural Model. Annals of Tourism Research, 31(3), 495–516.
• Gürsoy, D., Jurowski, C. ve Uysal, M. (2002). Resident Attitudes a Structural Model Approaching. Annals of Tourism Research, 29(1), 79–105.
• Hair, J.F., Anderson, R.E, Tatham, R.L. ve Black, W.C. (1998). Multivariate Data Analysis (5th Edition). New Jersey, NY: Prentice Hall.
• Hunt, C. ve Stronza, A. (2014). Stage-based tourism models and resident attitudes towards tourism in an emerging destination in the developing world. Journal of Sustainable Tourism, 22(2), 279–298.
• Jimura, T. (2011). The impact of world heritage site designation on local communities-A case study of Ogimachi, Shirakawa-mura, Japan. Tourism Management 32, 288–296.
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 3. Baskı, Ankara: Dinamik Akademi.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE). Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
• Kim, K., Uysal, M. ve Sirgy, M.J. (2013). How does tourism in a community impact the quality of life of community residents? Tourism Management, 36, 527–540.
• Ko, D.W. ve Stewart, W.P. (2002). A structural equation model of residents’ attitudes for tourism development. Tourism Management 23, 521–530.
• Korça, P. (1996), Resident Attitudes toward Tourism Impacts. Annals of Tourism Research, 23(3), 695–726.
• Kozak, N., Kozak Akoğlan, M. ve Kozak, M. (2015). Genel Turizm: İlkeler-Kavramlar (Yenilenmiş 18. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2021), Konaklama İstatistikleri. [URL: https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201120/konaklama-istatistikleri.html] (Erişim Tarihi: 25.09.2021).
• Lawson, R.W., Williams, J., Young, T. ve Cossens, J. (1998). A comparison of residents' attitudes towards tourism in 10 New Zealand destinations. Tourism Management, 19(3), 247–256.
• Lee, C-K., Kim, S-S. ve Kang, S. (2003). Perceptions of casino impacts—a Korean longitudinal study. Tourism Management, 24, 45–55.
• Lee, C-K. ve Back, K-J. (2003). Pre-and Post-Casino Impact of Residents’ Perception. Annals of Tourism Research, 30(4), 868–885.
• Lee, C-K. ve Back, K-J. (2006). Examining Structural Relationships among Perceived Impact, Benefit and Support for Casino Development Based on 4 Year Longitudinal Data. Tourism Management, 27(3), 466–480.
• Lepp A. (2007). Residents’ Attitudes towards Tourism in Bigodi Village, Uganda. Tourism Management, 28(3), 876–885.
• Liang, Z.X ve Hui, T.K. (2016). Residents’ quality of life and attitudes toward tourism development in China. Tourism Management 57, 56–67.
• Marzuki, A. (2012). Local Residents‟ Perceptions towards Economic Impacts of Tourism Development in Phuket. Tourism 60(2), 199–212.
• Mason, P. ve Cheyne, J. (2000). Residents' attitudes to proposed tourism development. Annals of Tourism Research, 27(2), 391–411.
• McCool, S.F. ve Martin S.R., (1994). Community Attachment and Attitudes toward Tourism Development. Journal of Travel Research, 32(3), 29–34.
• McGehee, N.G. ve Andereck, K.L. (2004). Factors Predicting Rural Residents’ Support of Tourism. Journal of Travel Research, 43(2), 131–140.
• Mordue, T. (2001). Performing and Directing Resident/Tourist Cultures in Heartbeat Country. Tourist Studies, 1(3), 233–252.
• Özel, Ç.H. (2014). Turizmin Sosyo-Kültürel Boyutta Ortaya Çıkardığı Etkilerin İncelenmesi: Marmaris Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 56–68.
• Öztürk, B., Özer. Ö. ve Çalışkan, U. (2015). The Relationship between Local Residents’ Perceptions of Tourism and Their Happiness: A case of Kusadasi. Tourism Review, 70 (3), 232–242.
• Ryan, C. Scotland, A. ve Montgomery, D. (1998). Resident Attitudes to Tourism Development — a Comparative Study Between the Rangitikei, New Zealand and Bakewell, United Kingdom. Progress in Tourism and Hospitality Research, 4, 115–130.
• Schafer, J.L. (1999). Multiple imputation: a primer. Statistical Methods in Medical Research, 8(1), 3–15.
• Sheldon, P.J. ve Var, T. (1984). Residents’ attitudes toward tourism in North Wales. Tourism Management, 5(1), 40–47.
• Stylidis, D., Biran, A., Sit, J. ve Szivas, E.M. (2014). Residents’ Support for Tourism Development: The Role of Residents’ Place Image and Perceived Tourism Impacts. Tourism Management, 45, 260–274.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (t.y.) Ülkemizin Tabiat Parkları. [URL: https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Korunan%20Alanlar%20Listesi/2-%20Tabiat%20Parklar%C4%B1.pdf] (Erişim tarihi: 27.09.2021)
• Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2004). Turizmin Sosyal Etkileri ve Yerli Halkın Turiste Bakışı. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1–17.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2020). İllerin aldığı, verdiği göç, net göç ve net göç hızı. [URL: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist] (Erişim Tarihi; 24.02.2020)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. [URL: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr] (Erişim Tarihi; 24.06.2021)
• Upchurch, R.S. ve Teivane, U. (2000). Resident perceptions of tourism development in Riga, Latvia. Tourism Management, 21, 499–507.
• Yaşlıoğlu, M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74–85
• Zamani-Farahani, H. ve Musa, G. (2012). The relationship between Islamic religiosity and residents’ perceptions of socio-cultural impacts of tourism in Iran: Case studies of Sare’in and Masooleh. Tourism Management, 33, 802–814.
• Zhang, C., Fyall, A. ve Zheng, Y. (2015) Heritage and tourism conflict within world heritage sites in China: a longitudinal study. Current Issues in Tourism, 18(2), 110–136, Doi:10.1080/13683500.2014.912204.